Evaluatie van Preventieve Ondersteuning ... - Trimbos-instituut

stressor) invloed uit te oefenen op de overweging om al dan niet gebruik te maken van het onder‐
steuningsaanbod.
Verder blijkt verschil in de primaire appraisal van respondenten en van hun naaste
omgeving. Mensen uit de naaste omgeving menen bijvoorbeeld dat de zorgontvanger niet ziek is of
dat beperkingen het gevolg zijn van de persoonlijkheid van de zorgontvanger in plaats van de
psychiatrische problematiek (R1, R5).
Toevallig heb ik van de week nog z’n ramen gelapt. Af en toe maak ik zijn huis schoon. Dan is hij
ontiegelijk blij, maar mijn dochter is dan weer boos dat ik dat doe. Zij zegt: ‘dat kan hij zelf. Hij zit de
hele dag thuis’. Maar hij kan dat niet zelf [...] Hij kan gewoon dat systeem niet helemaal aan. [...] Zijn
zus zegt eigenlijk dat hij niet ziek is. Ze zegt dat hij gewoon te lui is (Respondent 1).
Bovendien komt uit de interviews een expliciet voorbeeld naar voren van de evaluatie van
hulpbronnen bij de secundaire appraisal. Als de interviewster vraagt of een respondent denkt dat zij
over de vaardigheden beschikt om goede zorg te kunnen blijven bieden, antwoord de respondent dat
zij over de vaardigheden beschikt met steun van haar man, POM en haar huisarts (R9). POM zelf
blijkt hulpbronnen van respondenten te versterken, net als de ondersteuningsdiensten waar POM
respondenten naartoe leidt. Zo vertelt een respondent dat ze erkenning en herkenning vond bij de
inloopavonden die zij naar aanleiding van het POM‐aanbod heeft bezocht (R6).
11.3 Wegen na secundaire appraisal
Het conceptueel model geeft een lijn weer van secundaire appraisal naar het gebruik van onder‐
steuning met mogelijke belemmeringen hierbij. Uit de interviews komt naar voren dat uit de
secundaire appraisal een ondersteuningsbehoefte kan voortvloeien. Een respondent antwoordt
bijvoorbeeld op de vraag of ze het idee heeft dat ze over de vaardigheden beschikt om zelf goede zorg
te kunnen blijven geven aan de zorgontvanger dat ze soms niet weet hoe zij adequaat kan handelen
en dat dit ook de reden is geweest dat ze hulp heeft gevraagd (R3):
Nou, niet volledig, nee. Soms weet ik het ook niet zo goed en dat is toen de reden ook wel geweest dat
ik het laatste gesprek zelf heb aangevraagd met [naam POM­medewerker]. Ik dacht: ‘ik weet ook
niet wat ik moet doen, hoe ik moet reageren en hoe ik me op moet stellen (Respondent 3).
Verder komt naar voren dat op het gebied van 'willen, 'weten', 'kunnen' en 'voorbereiding'
belemmeringen aanwezig waren en dat POM respondenten op deze vlakken heeft kunnen
ondersteunen. Soms duurt het even voordat alle belemmeringen zijn weggenomen. Zo vertelt een
respondent dat ze pas na zes maanden gebruikt heeft gemaakt van een cursus mindfulness, omdat ze
toen meer tijd had (‘kunnen’) om de cursus daadwerkelijk te volgen (R9). Behalve de schematisch
weergegeven weg van secundaire appraisal naar het gebruik van ondersteuning, komen twee andere
wegen naar voren.
Ten eerste komt naar voren dat een deel van de respondenten aangeeft dat zij geen verdere
ondersteuningsvraag hadden in het stadium van het POM‐aanbod. De respondenten geven aan
bereidwillig te zijn tot het gebruik van ondersteuning, maar dat ze in het stadium van het POM‐
aanbod geen verdere ondersteuningsbehoeften hadden. Een andere respondent waarschuwt echter
dat de ondersteuningsbehoeften die naar voren komen afhankelijk zijn van hoe de mantelzorger het
POM‐gesprek ingaat.
Als je in het gesprek gevraagd wordt of je hulp zou willen […] dan is je antwoord afhankelijk van hoe
je zelf het gesprek ingaat. En ik moet heel eerlijk zeggen, ik heb dat zelf ook niet ingezien dat ik er
onderdoor ging, want dat sluipt er zo langzaam in (Respondent 5).
Ten tweede komt naar voren dat de secundaire appraisal kan leiden tot reductie van de geboden
mantelzorg. Sommige respondenten geven aan dat zij fysiek niet meer in staat zijn om het huis van
de zorgontvanger schoon te maken (R10, R12) of dat ze zich soms distantiëren van de zorgontvanger
door de ervaren belasting ('het zuigt me leeg') (R3). Een andere respondent vertelt dat ze na de door
79