Proefschrift Crisis in aantocht! - Onderzoek - Hogeschool Utrecht

‘veel andere alternatieven in hun reacties zijn er niet, dit hebben we al eerder
gehoord, zij zijn voorspelbaar in hun kritiek en oplossingen’. De rector
suggereert zo bekend te zijn met deze fake oplossingen, die eigenlijk valse
voorwendselen zijn om het probleem te omzeilen. Al met al wekt de rector
een lijst van verschillende reacties tot leven die ieder voor zich geen oplossingen
lijken te zijn.
In interviewfragment 9 construeert de rector weer een andere ‘wij-groep’:
Interviewfragment 9
119 Maar zo is het ook niks, niet voor de school, niet
120 voor de leerlingen. Als ze de wijk uitgaan voor een andere school komen
121 ze eerder in contact met milieus waar het heel anders aan toe gaat.
122 Onderwijs moet kansen bieden, daar zijn we het toch allemaal over eens?
…4 regels weggelaten tot het slot…
De uitspraak in de laatste regel daar zijn we het toch allemaal over eens?
(regel 121-122) moet hier een bepaalde gemeenschappelijkheid met de
‘anderen’ creëren (Aarts & te Molder, 1998, p.55) via de formulering ‘we’.
Door te spreken in de wij-vorm kan de verantwoordelijkheid gedeeld worden
met de lezer. De lezer is anoniem en laat zich dus makkelijk lenen voor
een gedeelde verantwoordelijkheid. Het variëren met verantwoordelijkheid
stelt niet alleen de rector in staat tot het verminderen van de aanspreekbaarheid,
maar schept dus ook de gelegenheid voor hem om zich te identificeren
met een onbepaalde achterban. Het we en allemaal (regel 122)
lijkt zo een appèl op zijn retorische gesprekspartners. De vraag is echter
of hij hierin ook slaagt. Zo laat de rector ook zien dat wat nu bij hem een
probleem is, straks ook anderen gaat treffen. Hij creëert op deze wijze een
gevoel van onbehagen, mogelijk ook bij de lezers. ‘Het komt ook bij jou’ lijkt
hier de boodschap te zijn. Zijn bijdrage kan daarom werken als een waarschuwing
voor een ontwikkeling die ook anderen kan treffen. ‘Heden ik,
morgen jullie’, is de implicatie van deze constructie. Zo maakt de rector in
fragment 9 verwijten naar zijn omgeving maar geeft hij niet specifiek aan
wat die dan moet doen om het probleem te bestrijden, en wie waarvoor
verantwoordelijk is.
Samenvatting
De interviewfragmenten 8 en 9 laten een patroon zien waarbij de rector
de omgeving aanspreekt op haar verantwoordelijkheid om iets aan het
probleem te doen. De rector toont de relevantie van de situatie voor onbepaalde
anderen. Daarbij verricht Sjamaar weer verschillende discursieve
activiteiten. Deze zijn:
104