Proefschrift Crisis in aantocht! - Onderzoek - Hogeschool Utrecht

onmiddellijk worden genomen. Maar bestuurders kunnen crises ook ontkennen,
of voor eigen gewin opblazen, zoals Wilders deed met de ‘Goudse rellen’.
Vaak worden bepaalde kwesties ook verhuld met als argument de wetenschappelijke
onzekerheid over de effecten van de risico’s. Verantwoordelijken
trachten hiervan gebruik te maken door tijd te winnen in de hoop dat ondertussen
de aandacht ervoor weer afneemt (Cobb & Ross, 1999).
Cruciaal bij het vaststellen van een crisis is of de dreiging ook een vitaal
belang voor grote groepen van mensen zal aantasten. Zo zijn er tal van vervelende
situaties te bedenken die nog geen crisis zijn, bijvoorbeeld de file.
Pas wanneer de mobiliteit volledig tot stilstand is gekomen en ook de winkels
niet meer kunnen worden bevoorraad, zal gesproken worden van een
crisis. Ook kunnen er ernstige problemen spelen die zich voltrekken in de
meer persoonlijke sfeer, zoals familiedrama’s, maar deze worden evenmin
beschouwd als voorbeelden van crisis zoals die in deze studie wordt opgevat.
Daarvoor zijn ze te particulier. In de volgende paragraaf wil ik bespreken
wat ik dan wél tot een crisis reken.
3.2 Karakteristieken voor crises
Bij crises kunnen de volgende karakteristieken worden onderscheiden:
‘dreiging’, ‘urgentie’, ‘dynamiek’ en ‘man-made’. Deze elementen licht ik
hier achtereenvolgens toe.
Dreiging
Lang niet altijd is het te doorgronden waarom een bepaald fenomeen al dan
niet als dreiging wordt opgevat. De neiging bestaat om een crisis als een
vaststaande entiteit op te vatten, waarbij het idee leeft dat een bepaalde
dreiging vanuit de achtergrond loert en dat die herkend moet worden
voordat deze kan worden geëlimineerd. De perceptie van een crisis is echter
altijd subjectief en een dreiging wordt altijd sociaal geconstrueerd. De
manier waarop burgers, media en politiek een gebeurtenis of probleem zien,
heeft invloed op of iets al dan niet een crisis wordt (Coombs, 2010, p.19).
Zo spreken de meeste waarschuwingssignalen niet voor zich, maar deze
moeten geïnterpreteerd, geframed en geduid. Burgers vragen zich daarbij
met name af of het gevaar hen ook daadwerkelijk zal treffen.
Urgentie
De druk van de tijd kan zo hoog zijn dat een weloverwogen besluitvorming
er niet in zit en organisaties terugvallen op instinctieve of geroutineerde
reacties (Coombs, 2010). Evengoed hebben verantwoordelijken waaronder
38