Proefschrift Crisis in aantocht! - Onderzoek - Hogeschool Utrecht

De rector schetst een veelvoorkomende schrijnende toestand. Daarbij
brengt hij het huisbezoek niet als één specifieke episode waarin hijzelf
degene is die op visite gaat en dus ook verantwoordelijk kan gehouden
worden voor zijn uitspraken over de rol van de ouders. In plaats hiervan
wordt de scène op zodanige wijze geconstrueerd dat al deze thuissituaties
bij Marokkaanse leerlingen zo zijn en iedereen die langs gaat, zal dit zien.
Hij normaliseert hier dat dit in deze gezinnen vaak het geval is. Blijkbaar
is het gewoon in deze kringen om werkloos te zijn, op de bank te zitten,
geen Nederlands te spreken. Deze constructies zijn dus een krachtig middel
voor de rector om zijn eigen ervaring geldigheid te geven. Op grond van
zijn ervaring suggereert hij hier dat dit echt zo gaat. De rector gebruikt in
dit fragment naast de al geïdentificeerde contrasten (zie p.82) ook scriptformuleringen
(script formulations: Edwards, 1994, 1995, 1997). Scriptformuleringen
worden door mensen gebruikt om bepaalde gebeurtenissen of
handelingen als een veelvoorkomend patroon (of juist als een afwijking van
een patroon) te schetsen. Het idee van een script is oorspronkelijk afkomstig
uit de sociale psychologie en wordt hier gedefinieerd als een mentaal
schema dat mensen in een bepaalde situatie hanteren. Een script (Zimbardo,
2005) bestaat uit informatie over specifieke handelingen waarvan
je verwacht dat ze op een bepaalde manier in een specifieke setting zullen
plaatsvinden. Zo hebben we scripts voor uit eten gaan, het maken van een
telefonische afspraak of het bezoeken van een huisarts.
Discursieve psychologie ziet scripts niet als een mentaal fenomeen,
maar analyseert hoe mensen scripts gebruiken in interacties. Door iets te
formuleren als een patroon, of juist als afwijkend van het normale patroon,
kunnen we de verantwoordelijkheid voor dat wat we zeggen ondermijnen
(Edwards, 1995).
We zien de rector in het volgende fragment eveneens zo’n script
formuleren:
Interviewfragment 6
92 Een leraar wiskunde moet hier de stof op vier, vijf taalniveaus uitleggen.
93 En er wordt hier zo ontzettend veel naar elkaar geschreeuwd de hele tijd.
94 Kankerhoer roepen is voor veel leerlingen een gewone manier van praten
...32 regels weggelaten tot het slot…
Zo laat de rector zien wat over het algemeen gebeurt als leraren lesgeven
met de uitspraken: Een leraar wiskunde moet hier de stof op vier,
vijf taalniveaus uitleggen en er wordt hier zo ontzettend veel naar elkaar
geschreeuwd de hele tijd (regels 92-94). Sjamaar laat zien hoe erg het is om
aan deze groep te moeten lesgeven, het zijn de leerlingen die het onderwijs
94