Proefschrift Crisis in aantocht! - Onderzoek - Hogeschool Utrecht

‘slechts’ familiegelijkenissen vertonen’ (ibid). Aarts baseert zich bij de
term familiegelijkenissen op het werk van Wittgenstein die voor het probleem
van het definieren van een verschijnsel of gebeurtenis een oplossing
bedacht die uitgaat van de gedachte:
‘dat we te maken hebben met een gecompliceerd netwerk van elkaar
overlappende en doorkruisende gelijkenissen, soms totale gelijkenissen,
soms gelijkenissen in details’ (Wittgenstein, 1958, p.66-67).
Net zoals er in iedere familie bepaalde overeenkomsten en verschillen te
onderkennen zijn, geldt dit ook voor beide cases. Het begrip familiegelijkenissen
laat uniciteit en diversiteit toe, maar maakt ook generalisatie mogelijk.
Zo is er ook met betrekking tot het aanzwengelen van een crisis sprake
van een familiegelijkenis.
5.3 Case 1 – ‘Te veel Marokkanen’
Matthé Sjamaar was dertig jaar werkzaam in de leiding van het Niels
Stensen College in Utrecht en trok in het voorjaar van 1998 landelijke
aandacht met zijn stelling dat zijn school beter kon sluiten. Aldus een
interview in het Onderwijsblad maakte hij bekend dat hij het voor zijn
leerlingen beter vond wanneer de school dichtging. Een hoge concentratie
allochtone, vooral Marokkaanse, leerlingen (zeventig procent in de
brugklassen), zorgde ervoor dat de school leegliep en deze geen volwaardige
VWO/Havo-afdeling kon handhaven. Het landelijk dagblad Trouw
nam het interview over waarna ook in andere kranten en tijdschriften
reacties volgden.
Na een eerste lezing van het interview ben ik gaan kijken naar de
wijze waarop kranten reageerden op het interview. Omdat het interview
verscheen in een onderwijsblad voor een specifieke groep lezers, maar
twee dagen later al breed werd aangehaald op de opiniepagina van het
landelijke dagblad Trouw, wilde ik onderzoeken hoe deze en andere kranten
en opiniebladen reageerden op het interview. Voor het vinden van
reacties gebruikte ik de databank LexisNexis. Gekozen is voor een overzicht
uit die digitale krantenbank omdat deze Nederlandse kranten en
meningsgeoriënteerde bladen bevat. In totaal verschenen er vanaf mei
1998 tot en met december 2003, 118 reacties in kranten en tijdschriften
op het interview met de rector. 8
8 Dit is een digitale krantenbank waarin men op trefwoord(en) en/of auteur kan zoeken
naar artikelen in een groot aantal Nederlandse dagbladen (zowel landelijk als regionaal),
in een aantal buitenlandse kranten en in enkele Nederlandse opinietijdschriften zoals
Vrij Nederland, De Groene Amsterdammer en Elsevier.
71