Onderzoek naar afstandsmoeders

Eerwraak is een dodelijke vorm van geweld en een verschijnsel dat voorkomt bijenkele etnische migrantengroepen uit met name Oost-Turkije, waaronder deKoerden (cf. van Bruinessen, 1997) 69 . Echter, eerwraak kan niet wordengekoppeld aan de Islam. Het gebruik bestaat ook onder Christenen, Hindoes,Sikhs, Joden, Boeddhisten, Confusionisten en ongelovigen, maar is altijd beperkttot specifieke lokale gemeenschappen. Het is een aan bepaalde gebiedenverbonden fenomeen (Wikan, 2008). Geweld wordt vaak als een irrationeelverschijnsel beschouwd. Echter, geweld heeft altijd een reden (Blok, 1994; Girard,1995). Saharso noemt eerwraak ‘moord om de eer van familie te wreken’ enbeschrijft het als een cultureel geïnspireerde praktijk die fungeert als een manierom sekseverhoudingen te reguleren (Saharso, 2002: 22). Van Eck (2001)vergelijkt eerwraak met een executie. Wikan (2008) ontkoppelt eerwraak explicietvan een moord uit jaloezie of een ‘passiemoord’ omdat dergelijke moorden vaakworden gepleegd vanuit een individueel motief. Zij benadrukt het aspect van een‘approving audience’. De executie die gepaard gaat met eerwraak is een besluitdat wordt genomen in overleg en wordt goedgekeurd door meerdere betrokkenen.Zolang het als grensoverschrijdend gedrag binnenskamers blijft, hoeft het geendodelijke gevolgen te hebben. Maar als het gedrag onderwerp van gesprek wordtbinnen de gemeenschap, en zeker als de media er bij worden betrokken doordatvrouwen uit protest naar buiten treden, kan er gevaar ontstaan. Ten overstaan vaneen breder publiek wordt vervolgens de eer hersteld door de schaamte ‘weg tewassen’. Eerwraak gaat dan over macht en controle: een uit balans geraaktewanorde wordt met de moord hersteld (Wikan, 2008: 15-17). Moord en seksualiteitvan vrouwen zijn de elementen die terugkomen in de definities van eerwraak.Saharso (2002) problematiseert het feit dat de overheid eerwraak beschouwt alseen cultureel fenomeen, ‘terwijl Turkse zelforganisaties eerwraak niet cultureelduiden, maar benadrukken dat het gaat om een vorm van vrouwenonderdrukking(2002: 23).’ Deze opvatting wordt onderschreven door het CEDAW-comité van deVerenigde Naties.Eerwraak en ATAEerwraak is een ernstige vorm van geweld en de angst ervoor is een factor diemee kan wegen bij besluitvorming om een kind af te staan. Binnen socialegroepen waar eerwraak voorkomt, is de drempel hoog om het toe te passen. Erwordt allereerst gezocht naar alternatieven. Er kan met eerverlies worden geleefd,zolang het verborgen blijft. Binnen de privacy van een kleine groep verwanten kanvernedering worden verdragen en familieconflicten kunnen met behulp vanbemiddeling opgelost worden. Mits achter gesloten deuren (Wikan, 2008). Want,69 Ik noem specifiek ‘migrantengroepen’ omdat het fenomeen ook in gebieden van andereIslamitische landen bestaat zoals onder andere in Pakistan, Jordanië en bij Israëlische bedoeïenen(Saharso, 2002). In het kader van dit onderzoek beperken we ons tot de ervaringen binnenetnische groepen in Nederland.72