Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

NOU 2010: 10 135Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 10forkorte beitesesongen ved at beita blir meir utsettefor tråkkskadar. Mykje nedbør i form avregn om vinteren med påfølgjande isdekke kan giauka vinterskade og meir avrenning.SkogbrukKombinasjonen av lengre vekstsesong og aukaCO 2 -innhald i lufta vil, i område der redusert sommarnedbørikkje gir underskot på markvatn, gigrunnlag for auka tilvekst av skog. Dette vil òg gipositive bidrag frå skogen når det gjeld binding avCO 2 (Zheng mfl. 2002). Det produktive skogarealetvil auke i utbreiing både i høgd over havet ognordover i landet. Høgare temperatur vil gi aukautbreiing for arter som finst i dag og eventuelt ògnye varmekjære arter. På lang sikt kan dette føretil endring i balansen mellom treslag i norske skogar.Det vil vere betydelege regionale forskjellar,blant anna kan skog bli utsett for tørkestress påSør- og Austlandet, og i ein overgangsperiode kandet synast som om vekstsesongen i indre Finmarkog Troms blir noko kortare (Høgda mfl. 2001,Framstad mfl. 2006).Dei største truslane for skogen si helse og vitaliteti Noreg framover er auka angrep av naturlegførekommande skadegjerarar som soppar, insekt,hjortevilt, gnagarar og framande organismar somved endra klima kan etablere levedyktige populasjonari Noreg. Eksisterande arter kan få gunstigarevilkår og medføre meir alvorlege skadar. Insektsom kan føre til vesentleg auka skade, omfattararter som allereie er til stades og gjer skadei Noreg i dag, men som ved auka temperatur kanpassere ein terskel som gir to i staden for ein generasjonpr. år. Andre insekt finst i Noreg i dagutan å gjere alvorleg skade, men dei er alvorlegeskadegjerarar i nabolanda våre i sør, og desse kanved auka temperatur utvikle meir livskraftige ogskadegjerande bestandar. Det er òg ei rekkje artersom normalt vil bruke tid på migrasjonen sin, daeigna habitat må utviklast i Noreg før skadevaldandepopulasjonar kan oppstå. Den siste gruppaer skadegjerarar som ikkje finst i Noreg i dag,men som kan komme med import av trevirke, ogsom ved varmare klima raskt kan finne fotfeste inorsk natur.Mangel på tele i jorda i store delar av året ogmindre snødekke vil, med teknologien som finst idag, skape vanskelegare driftsforhold. Vinterdrifthar tradisjonelt vore ei viktig driftsform for storedelar av det norske skogarealet på grunn av mykjeberesvak mark. To til tre månader kortare snø- ogtelesesong vil gjere det meir krevjande å haldeoppe ei slik driftsform utan at det samtidig medførerauka køyreskadar i terrenget. Meir intensenedbørshendingar kan føre til at skogsvegar blirskadde eller vaska bort. Dette kan gi tilleggskostnaderpå drift og vedlikehald og ei meir usikkervirkesforsyning til industrien. Uheldige trasearkan endre dei naturlege dreneringsvegane og føretil auka fare for jordskred, spesielt i bratte skråningar(Bakkehøi 2008), noko som krev ein gjennomtenktdrenering. Klimaendringane kan ògmedføre eit aukande omfang av skadar som følgjeav frostveksling, endring i vindmønster, tørkemed auka brannfare og auka erosjon som følgje avauka nedbør med fare for utvasking og næringsmangel.ReindriftReindrifta er ei av dei næringane i norsk Arktissom er mest studert med omsyn til klimaendringane(Buanes mfl. 2009). Som heilårsbrukarar avstore beiteressursar i nordlege område vil reindriftsnæringakunne bli til dels sterkt påverka avklimaendringar. Klimaendringane kan føre til storeutfordringar for tradisjonell reindrift gjennomredusert tilgang til kvalitet på og kvantitet av beiteog dermed endra næringsinntak (Øseth 2010).Konsekvensar av dårlegare beiteforhold er i storgrad kjende. Når vintrane er dårlege, har simlenemindre mjølk, og dette går ut over kalvane.Klimaendringar vil òg auke risikoen for atreinsflokkane blir utsette for stress på grunn avauka insektplager. Bruken av reindriftsområdakan òg måtte endrast, inkludert både tradisjonellbruk av flyttevegar og flyttetidspunkt. Klimaendringarkan òg medføre auka konkurranse om reindriftsarealfrå andre næringar. Kor alvorlege dessekonsekvensane vil vere for reindrifta, vil varieremellom område, avhengig av regionale og lokaleforhold, og når og korleis området blir bruka avreindrifta. Det vil vere vanskeleg å føreseie dei totaleeffektane av desse faktorane. Kompleksitetengår tydeleg fram av den forskinga som ligg føre påeffekten av klimaendringar på nordlege hjortedyr(Weladji mfl. 2002). Dersom for eksempel vinterklimaeti dei kontinentale vinterbeiteområda i Noregblir mildare og meir ustabilt, kan faren fornedising og låsing av beita auke. I 1997 førte sliklåsing av vinterbeita i Finnmark til store reintap.Vidare kan ei dreiing mot fuktigare vêrtypar medverketil å redusere vinterbeitekvaliteten ved atomfanget av fuktkrevjande arter aukar, mens lavdominertevegetasjonstypar minkar. Auka nedbørkan på den andre sida gi auka næringstilgang ogdermed òg auka tilvekst for lav, under føresetnadav at lavet ikkje blir utkonkurrert av andre arter.