Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

212 NOU 2010: 10Kapittel 16Tilpassing til eit klima i endringForutan å fokusere på moderat temperaturstigninghar dei fleste studiar til no vore av arter ellerenkle system. Kva effekt klimaendringar vil ha påheile økosystem, og korleis denne effekten blir påverkaav andre samfunnsendringar som kan skje isame tidsrom, er i stor grad ukjend. Ein hypoteseer at naturen si sårbarheit er moderat inntil eitvisst «vippepunkt», men at sårbarheita aukar kraftignår vippepunktet blir passert. Det er òg viktig åundersøkje betydinga av tempoet i klimaendringaneda dette kan spele ei sjølvstendig rolle. Det erdifor viktig å prioritere forsking som belyser ogtestar hypotesar knytte til vippepunkt. Andre områdeenn naturmiljøet kan òg vere utsette for vippepunkt,slik at det vil vere generelt nyttig å forskepå konsekvensane av betydeleg og rask klimaendring.I enkelte sektorar er avbrot og tap av regularitetein viktig risiko knytt til klimaendring. For eksempelkan nedbør, overvatn, flaum og skred føretil stengde vegar og vegsystem; vind og ekstremvêrkan stengje flyplassar; storm og ekstremvêrkan bryte straumforsyninga osv. Størrelsen pådenne risikoen er lite belyst. Det fører i neste omgangtil at det er lett å undervurdere den samfunnsøkonomiskekostnaden av klimaendring påinfrastruktur. Utvalet vurderer at det er viktig å fåbelyst kva risiko og samfunnsøkonomisk kostnadsom ligg i avbrot og tap av regularitet, slik at einkan få ein betre bakgrunn for investeringar innanvatn og avløp, transport, kraftforsyning o.a.Det er utvikla god kunnskap om tilretteleggingav byggjeprosessar og klimatilpassa løysingar fornye bygg i dagens klima. No er det viktig å utvikleog ta i bruk kunnskap om tilpassingar i bygningssektorentil endra klima. Det er på nasjonalt nivåbehov for å styrkje kunnskapen om moglege verknaderav klimaendringar for byggjenæringa. For åførebyggje økonomiske og andre negative effektarav klimaendringar på bygg, er det ein føresetnadå fornye kunnskapsgrunnlaget i takt med ateffektane av klimaendringar manifesterer seg. Behovetfor eit forskingsprogram bør vurderast oppmot alternative løysingar på langsiktige kunnskapsbehovsom kan sikre kontinuiteten i kunnskapsutviklinga.Det bør inngå i vurderinga omdet er behov for eit nytt samla kunnskapssenterfor klimatilpassing av bygningar, og kva som i såfall er målgruppe, funksjonar og tilknytingsformfor eit slikt senter.Klimaendringane endrar naturmiljøet og føresetnadenefor jordbruk, skogbruk, reindrift og andreutmarksnæringar. Det er stort behov for å forståbetre korleis endra klima vil verke på naturenog dei biologiske produksjonssystema. Endra klimavil endre konkurranseforholdet mellom eksisterandearter, og slike effektar er det viktig å forståbetre for å kunne endre forvaltningsregime ognæringsvis bruk av ressursar. Endra klima vil ògføre til at nye arter kan etablere seg i norsk natur,anten som følgje av naturleg eller menneskeassistertmigrasjon. Det er difor behov for å styrkje forskingapå desse problemstillingane for å kunnesetje i verk førebyggjande tiltak, men òg for å kunneutnytte nye moglegheiter som oppstår utan atdet kjem i konflikt med naturmiljøet. At samspeletmellom klima, jord, vatn og planter blir endra vedklimaendringar, bør òg vere eit prioritert forskingstema.For primærnæringane er det òg behovfor forskingsbasert utvikling av teknologiskeløysingar og driftssystem som er tilpassa effektarav endra klima.Målte, samfunnsøkonomiske kostnader knyttetil klimaendring har ein tendens til å summere segtil ein liten del av samla verdiskaping i samfunnet.Utvalet vurderer at dette blant anna skuldast atmange moglege konsekvensar av klimaendringførebels er for lite undersøkte. Vind og ekstremvêrhar for eksempel potensial til å utløyse storekostnader, men førebels veit ein for lite om klimaendringanesi betydning for vind og ekstremvêr tilat det kan inkluderast i samfunnsøkonomiske berekningar.Ein veit òg for lite om konsekvensaneav større klimaendringar enn dei som er assosiertemed 2 graders oppvarming. Dette er berre toeksempel. Det er behov for at det blir arbeidd meddesse tema, ikkje berre frå ein naturvitskapleg ogteknisk synsvinkel, jf. over, men òg frå ein samfunnsfaglegog samfunnsøkonomisk synsvinkel.For å forstå kva betyding klimaendringane kanfå for det norske samfunnet, er det vidare nødvendigå sjå utover dei materielle kostnadene og ogsåinkludere kulturelle og velferdsverdiar. Dersomstavkyrkjene, Bryggen i Bergen og andre historiskebygningar blir øydelagde av regn og storm, vildet kunne bety eit tap av kulturelle verdiar. Nårsnøen forsvinn i store delar av Noreg det meste avvinteren, vil han ikkje lenger lyse opp vintermørketeller gi gode skiforhold, noko som går ut overden generelle velferda til enkeltindivid. Auka risikofor naturhendingar kan føre til større opplevdutryggleik for befolkninga på utsette stader. Forskingpå verknadene av klimaendringar på kulturelleog velferdsforhold (ikkje-materielle forhold)er på eit tidleg stadium, men viser at slike verdiarer viktige element i klimatilpassing og vurderingav sårbarheit.Utvalet har òg merkt seg at enkelte konsekvensvurderingarav klimaendring legg til grunnat samfunn i framtida ikkje vil gå gjennom andre