Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

NOU 2010: 10 69Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 7kan få store konsekvensar for naturmiljø og naturressursar.For raske endringar vil gi arter problemmed å tilpasse seg. Det er særleg tidsfaktoreni dei menneskeskapte klimaendringane somsvekkjer artene sin tilpassingskapasitet. Eit forhøgt ressursuttak vil forsterke problemet for ei artmed å tilpasse seg klimaendringar.For å betre naturmiljøet sin tilpassingskapasitetmå samfunnet leggje til rette for best moglegerammer for den tilpassinga som skjer i naturmiljøet.Naturmiljøet blir påverka av aktivitetar innanmange ulike sektorar og forvaltningsområde. Tilpassinganehandlar om å ha ei heilskapleg tilnærmingtil forvaltning av naturen for å minimere negativeeffektar av klimaendringar, eller eventuelt åutnytte positive effektar i forhold til dei nasjonaleog internasjonale miljømåla.OrganiseringMiljøverndepartementet har hovudansvaret forRegjeringas miljø- og klimapolitikk og koordinererulike sektorstyresmakter si oppfølging av miljøpolitikken.Miljøverndepartementet er ansvarlegfor lovverk knytt til naturmiljø, bl.a. naturmangfaldlova,laks- og innlandsfiskelova og viltlova.I tillegg leier departementet arbeidet med heilskaplegeforvaltningsplanar for norskehavområde, som hittil er utarbeidde for Barentshavetog Norskehavet. Miljøverndepartementethar òg direktoratfunksjonen for kommunal og regionalplanlegging, og har planfagleg instruksjonsmyndeoverfor Fylkesmannen. Departementetsunderliggjande etatar, inkludert Direktoratetfor naturforvaltning, Klif og Polarinstituttet, haròg forvaltningsansvar for naturmiljø.Fiskeri- og kystdepartementet har, saman medMiljøverndepartementet, ansvaret for å stå for eiforsvarleg og bærekraftig forvaltning av det marinemiljøet. Fiskeridirektoratet har oppgåver somutøvande organ. Fiskeri og kystdepartementethar saman med Kystverket òg ansvaret for denstatlege beredskapen mot akutt forureining langsnorskekysten. Havforskingsinstituttet har ansvaretfor overvakinga av det marine miljøet og marinelevande ressursar i norsk økonomisk sone ogtil dels i større område utanfor. I samarbeid medDet internasjonale havforskingsrådet (ICES) girHavforskingsinstituttet tilrådingar om totale kvotari for fiskebestandar i Nordaust-Atlanteren.Landbruks- og matdepartementet, som har ansvarfor matpolitikk og landbrukspolitikk, har ògei sentral rolle i forhold til naturmiljøet gjennomansvar for arealforvaltning, jord- og skogbruk,husdyrhald og reindrift.Direktoratet for naturforvaltning og Klima- ogforureiningsdirektoratet har fagleg instruksjonsmyndeog styringsansvar overfor fylkesmennene,som får instruksar på miljøområdet via sitt årlegeembetsoppdrag. Fylkesmannen skal følgje opp nasjonalemiljømål gjennom rettleiing, samordningog tilsyn med kommunane og sektorane sitt arbeidpå miljøområdet. Som følgje av forvaltningsreformaovertok fylkeskommunane nokre av fylkesmannensine oppgåver på miljøområdet frå2010 (Innst. O. nr. 30 (2008–2009)). Dette gjeldblant anna oppgåver knytte til regional vassforvaltningog forvaltning av haustbare, ikkje trugaarter av vilt og innlandsfisk. Etatane formidlar årlegforventingar om korleis desse oppgåvene skalløysast.Mykje av den praktiske forvaltninga som påverkarnaturmiljøet er utøvd på kommunalt nivå.Kommunane har eit sjølvstendig ansvar for å følgjedei lovene og retningslinjene som ligg føre.Kommunane forvaltar areala og gjer vedtak omkorleis areala i kommunen skal disponerast. Deifleste kommunane har gjennomført kartleggingav biologisk mangfald, og nokre kommunar harfått ansvar for forvaltning av verneområde. Kommunanegjer òg vedtak om løyve til motorisertferdsel i utmark.Korleis kommunane tek vare på omsynet tilnaturmiljøet varierer. Nokre kommunar har kartlagtsårbare naturområde, avsett desse områda iarealdelen av kommuneplanen og gitt føresegnerfor å halde ved lag verdiane i området. Men mangekommunar har oppgitt at dei ikkje nyttar eksisterandetemadata i arealplanlegginga, anten fordidei ikkje kjenner til dei eller har lite ressursar tiltilrettelegging på ein slik måte at data blir funksjonelle.Vurderingar av disponering av areal genereltblir òg svært ulikt behandla i kommunane, foreksempel ved behandling av plansaker og dispensasjonari hundremetersbeltet langs sjøen. Det eròg stor variasjon i korleis kommunar forvaltarmyndet knytt til motorisert ferdsel i utmark, dernokre kommunar er liberale i å gi løyve til motorisertferdsel mens andre er restriktive. Dette gjeldblant anna i verneområde. Ei evaluering av lokalforvaltning av verneområde viste stor forskjellmellom område og kommunar (DN 2008). Evalueringaviste at manglande kompetanse, samordningog kapasitet var ei utfordring for forvaltningai en del område, mens det fungerte bra i andre.Utøvinga av forvaltningsoppgåvene vil kunne hastor innverknad på klimatilpassing, blant annagjennom korleis arter får høve til naturleg tilpassinggjennom tilstrekkelege verneområde.