Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

98 NOU 2010: 10Kapittel 9Tilpassing til eit klima i endringspreiing av framande organismar i norske farvatn.Det er òg behov for ny kartlegging og ajourføringav kart, spesielt i nordområda der det er venta aukebåde i skipstrafikk og anna maritim verksemd.PrioriteringArbeidet med klimatilpassing er ikkje formaliserti Kystverket eller Sjøfartsdirektoratet. Handlingsprogrammetfor Kystverket 2010–2019 inkludererforhold knytte til sikring av infrastruktur. Klimatilpassingaer nemnt som eit mål, men planane erikkje konkretiserte. I tildelingsbrevet til Kystverketer det likevel fleire oppdrag som støttar underarbeid med klimatilpassing. Dette gjeld utbetringarfor å ta igjen etterslepet i vedlikehald på infrastrukturog navigasjonsinstallasjonar.Klimaendringar er ein viktig del av det faglegegrunnlaget for oppdatering av forvaltningsplanenfor Barentshavet. Denne er no under revisjon oger venta ferdigstilt 2011.Samla sett er det utvalet sitt inntrykk at det eraukande medvit om klimaendringar, særleg omkringbetydninga av vedlikehald. Utvalet vurdererdet likevel slik at klimatilpassing bør få auka prioritetog ei meir formalisert forankring i denne sektoren.9.1.2.2 Sjøtransport i nordområda og ArktisFor tida er bruken av Nordvest- og Nordaustpassasjenubetydeleg, men den arktiske isfrontentrekkjer seg nordover, og isdekket blir tynnare ogsvakare. Framskrivingar tyder på at sjøisen i Polhavetkan forsvinne heilt om sommaren i løpet avdette hundreåret. Ein slik situasjon vil bety isfrieruter over Polhavet gjennom Nordvest- og Nordaustpassasjen(Buanes mfl. 2009a). Dette opnarnye høve for sjøtransport i polare farvatn. For skipfrå Asia til Europa vil segling gjennom Nordaustpassasjenrepresentere ca. 40 prosent reduksjonav reisestrekninga. Innsparingar i tid og drivstoffrepresenterer store økonomiske verdiar for skipsfartsnæringa(Innbjør 2008) samtidig som utsleppav CO 2 vil bli redusert. Nærleiken til Arktis vil trulegbety eit konkurransefortrinn for norske aktørari næringa og kan auke bruken av hamner iNord-Noreg.Auka maritim aktivitet i nord som følgje avmindre is i Arktis, og eventuell auka petroleumsaktivitet,vil gi styresmaktene betydelege nye utfordringarnår det gjeld tryggleiken til sjøs. Dettekjem i tillegg til miljøkonsekvensar.Observasjonar av isforholda tyder likevel på atdet er, og framleis vil vere, stor variasjon i sjøis fråår til år i visse arktiske regionar, til dømes ved denkanadiske øysamlinga. Dei store variasjonane skaperutfordringar for planlegging og risikovurderingarav arktisk sjøtransport. Ein bør òg veremerksam på at all sjøtransport gjennom Arktis måpassere gjennom Beringstredet, som er sett påsom ein flaskehals (Molenaar og Corell 2009).Det er ein generell mangel på marin infrastruktur(kartdata, navigasjonsinstallasjonar etc.)i Arktis, med unntak av norskekysten og Nordvest-Russland.Dette gjer ferdsel vanskeleg og aukarrisikoen for ulykker. Utnytting av høve til aukasjøferdsel føreset òg at hamner og infrastrukturblir utbygde i nord. Ei slik omlegging vil verekrevjande og koste samfunnet store ressursar.Utfordringane knytte til sjøtryggleik og beredskaper store i nordområda, bl.a. på grunn av avgrensa/manglandeinfrastruktur, sårbare naturmiljø,store avstandar, spesielle klimatiske forholdog mangel på arktisk kompetanse og tilpassa utstyrpå skip.Ope hav om sommaren vil kunne gi eit næringspotensialfor sjøtransport i Arktis og vedSvalbard. Dette har samtidig eit potensial for storeøydeleggingar av svært sårbar natur. Dei arktiskeøkosystema er marginale og svært sårbare. I kaldtklima er den biologiske aktiviteten lågare enn ivarmare strøk, og nedbrytingstida av forureiningar– for eksempel olje – er vesentleg lengre i Arktisenn i varmare område. Utslepp vil difor ha meiralvorlege og langvarige konsekvensar i Arktis.Ei undersøking av samfunnstryggleik og beredskapi nordområda frå 2009 peikte på at sjølvom det er liten fare for grunnstøyting, blir risikoenlikevel vurdert som middels høg fordi konsekvensaneav eit uthell vil vere store (NSBR 2009).Utnytting av forholda som ligg i eit isfritt Arktis oglengre periodar med framkomme omkring Svalbard,kan representere eit dilemma i og med atklimaendringane truleg vil forsterke utfordringanenår det gjeld sjøtryggleik og beredskap i nordområda.Kor godt oljevernberedskapen fungerer,avheng i stor grad av vêret under ein aksjon. EtterKystverket si vurdering vil det vere mogleg å gjennomføreeffektiv skadeavgrensing med oljeverntiltaki ca. 60 prosent av tida ut frå vêrforholda iNordsjøen. Vind og bølgjestatistikk for Lofoten ogBarentshavet viser om lag same resultat. Det betyrat endringar i retning av meir ekstreme vêrforholdvil kunne ha negativ innverknad på oljevernberedskapeni Noreg (St.meld. nr. 14 (2004–2005)).Aktiviteten i Svalbard-området har auka, særleglangs brekanten, og vil kunne auke som følgjeav at området blir tilgjengeleg større delar av året.