Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

NOU 2010: 10 143Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 10Den norske havfiskeflåten har omfattande geografiskverkeområde, som omfattar området vestfor Dei britiske øyane, Nord-Atlanteren vestovertil Grønland, Nordsjøen, Norskehavet, Barentshavetog delar av Det arktiske havet nord for Svalbard.Økosystema og klima er svært forskjellig idesse områda, frå tempererte økosystem til arktiskeøkosystem nord i Barentshavet.Det er ein del av fiskarane sin kvardag å opplevestore svingingar i tilgangen på ressursane, nokosom dels skuldast endringar i geografisk fordelingav fiskeressursane og dels variasjonar i fiskebestandanesin størrelse og vekst. Slike variasjonarskuldast naturlege prosessar i marine økosystempå høge breidder og kan ofte vere drivne avnaturlege klimasvingingar. Eit for høgt fiskepressog overfiske vil ikkje berre redusere fiskebestandane,men òg forsterke slike variasjonar.I løpet av dei siste 30–40 åra har produktivitetog fordeling av kommersielle fiskebestandar i norskeområde endra seg som følgje av auka temperaturi heile Atlanterhavet. Det har ført til aukaproduktivitet for dei tradisjonelle økonomisk viktigeartene, i særleg grad torsk og sild. Dette er artersom klimatisk sett er tilpassa dei subarktiskehavområda. Desse endringane er enno hovudsaklegresultatet av naturlege klimasvingingar, mengir oss likevel indikasjonar på korleis dei menneskeskapteklimaendringane kan slå inn utover i dettehundreåret.Norskekysten er eitt av få område i verda derdet skjer kommersiell hausting av naturlege tarearterfor utnytting i næringsmiddelindustrien ogfarmasøytisk industri. Omtrent 10 prosent av verdashausting av naturlege arter skjer på kysten fråRogaland til Trøndelag. Utbreiinga av tareartaneer i stor grad bestemt av temperaturforholda. Artersom stortare, sukkertare og butare førekjemnaturleg frå Sørvestlandet og nordover, og denneutbreiinga er i stor grad bestemt av klimatiske forhold.Sør for dette området blir sommartemperaturenfor høg. Langs delar av helgelandskysten ogi Finnmark har tareskogen over fleire tiår blitt utsettfor nedbeiting frå kråkebollar. Dette fenomeneter òg kjend frå andre område, blant andre påden kanadiske vestkysten. Det er uklart kva somer årsakene til dette.Norsk oppdrettsnæring har gjennomgått ei rivandeutvikling sidan pionertida for oppdrett avlaks på starten av 1970-åra. I 2009 blei det produsertca. 950 000 tonn laks inkludert aure, 20 000tonn torsk og ca. 1 500 tonn kveite. Oppdrettsnæringaer geografisk fordelt langs størstedelen avnorskekysten frå Sørlandet til Finnmark, menkjerneområdet i produksjonen ligg frå Hordalandtil Helgeland. Det skuldast ein kombinasjon av tilgangpå eigna lokalitetar og optimale havklimaforholdfor laksefisk i dette området. Oppdrettsnæringahar store utfordringar i å nedkjempe sjukdomog parasittar. Utviklinga av vaksinar har voreviktige verkemiddel her. Den største utfordringa idag er å utvikle berekraftige metodar for nedkjempingav lakselus, som er eit særleg stort problem ikystområda med høge temperaturar.10.2.1.2 Kor utsett er sektoren for klimaeti framtida?Høgare sjøtemperatur vil kunne innebere ei flyttingav grenser for utbreiing av organismane i havetog generell flytting av ville bestandar og oppdrettsorganismarmot nord. Det er venta at den totaleproduktiviteten av dei boreale fiskeartene vilauke i dei nordlegaste fiskeriområda, mens produktivitetenfor dei arktiske artene vil bli reduserti dette området. Forsuringa av havet har ingenkjende positive effektar på livet i havet.Marint fiskeFlyttinga nordover gjer at dei arktiske områda,dvs. dei nordlegaste delane av Norskehavet og Barentshavet,vil bli stadig viktigare fiskeriområdeetter kvart som temperaturen stig. I tillegg vilheilt nye fiskeriområde nord for Svalbard kommetil når større område blir isfrie om sommaren iPolhavet. Dei norske tradisjonelle fiskeartenesom sild, torsk, hyse, kolmule og makrell vil bliaktuelle for fiske i Arktis. Botnfiskartene, somtorsk og hyse, vil òg breie seg austover i Barentshavet,spesielt torsk (skrei) og gytefelta for skreipå Finnmarkskysten vil få større betydning. Eksisterandearktiske arter i Barentshavet som loddeog polartorsk vil flyttast lengre mot nord, sjå kapittel7, «Naturmiljø» for nærare omtale. Nordsjøenvil få reduksjon i dei boreale artene, mens nyetempererte arter som sardin og ansjos vil auke imengd. Klimaendringane vil òg føre til ei endringi totalproduktiviteten i dei ulike marine økosystemasom primært er styrde av planktonproduksjonen.Det er enno usikkert korleis totalproduksjonenvil endre seg, men foreløpige forskingsresultattyder på ein auke i nordlege område (Muetermfl. 2009), mens Nordsjøen truleg ikkje få nokonbetydeleg auke.Lofotfisket har trekt til seg fiskarar frå heilenorskekysten i hundrevis av år. Langs finnmarkskystener det usikkert korleis klimaendringane vilendre fordelinga av kysttorskressursane, men detkan ventast ei forskyving mot aust samtidig som