Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

140 NOU 2010: 10Kapittel 10Tilpassing til eit klima i endringoppdatert informasjon om ressursane, relevanteovervakingssystem, forskingsbasert kunnskapom tilpassingar, tradisjonskunnskap om tilpassing,teknologiutvikling og tilpassing av forvaltningsregima.Næringane har behov for kontinuerleg tilpassingbåde for å redusere skadar og for å kunne utnyttemoglegheiter som følgjer av klimaendringar.Det er utvalet si vurdering at dei landbaserte primærnæringanehar kapasitet til å tilpasse seg deiklimaendringane som er lagde til grunn for vurderinganei denne utgreiinga. Sjå òg omtale i kapittel5, «Framtidig klima».Utvalet legg difor til grunn at Noreg vil ha godehøve til å halde ved lag eller auke planteproduksjoneni framtida. Klimaet og dei geografiskeforholda gir rammer for kva slag planter det ermogleg å dyrke på ein økonomisk berekraftig måte.Samtidig er det venta at etterspørselen ettermat og annan biomasse vil auke på verdsmarknaden.Endringar i klimaet vil opne for nye moglegheiterfor landbruket. For at desse moglegheiteneskal realiserast, må plantemateriale, teknologi,kunnskap og kompetanse utviklast i tråd med deinye utfordringane eit endra klima vil medføre.Føresetnaden for å kunne utnytte det auka potensialetfor planteproduksjon er proaktiv tilpassingav kulturplanter og skogtre. For å kunne utnyttedei moglegheiter eit endra klima gir for aukaplanteproduksjon, må det drivast kontinuerleg ogmålretta planteforedling som tek høgde for denbetydelege uvissa som knyter seg til endringane idei viktigaste klimavariablane.Eksempel på forskingsområde som må få aukaprioritet er:– Korleis eksisterande og nye skadegjerarar vilopptre under eit endra klima i Noreg– Korleis teknologi og driftsmetodar i jord- ogskogbruk kan tilpassast eit varmare og våtareklima med vesentleg lengre frostfrie periodar– Korleis genetiske ressursar (kulturplanter,skogtre og husdyr) kan medverke til god klimatilpassing,og korleis blir desse påverka avklimaendringarUtvalet ser særleg behov for å styrkje kunnskapenog auke forståinga for betydninga av genetiskeressursar i klimatilpassinga av primærnæringane.Gjennom ei kartlegging av arealressursane kanòg potensialet for både tilpassingsproblem og høvetil auka verdiskaping konkretiserast. Det kandifor vere behov for både å endre og styrkje deikartleggingsprogramma som er i dag.Gode overvakingsprogram gjer det mogleg åavdekkje endringar og dermed tidleg å setje i verktiltak. Det er difor behov for at det blir gjort periodiskegjennomgangar av overvakingsprogramknytte til primærnæringane sine ressursar, tilstandendeira og risiko for import av nye skadegjerararpå skogtre, kulturplanter og husdyr.Ny kunnskap og betre tilpassa teknologi kanmedverke til driftsmåtar som reduserer dei ulempenesom følgjer av klimaendringar. Difor er detbehov for utgreiing av korleis dei teknologianeprimærnæringane i dag er baserte på, bør tilpassastdei drifts- og produksjonsforholda som følgjerav klimaendringane.Den genetiske variasjonen i våre kulturplanterog skogtre kan innehalde løysingar på framtidigeutfordringar knytte til matproduksjon og berekraftigskogbruk. Det genetiske mangfaldet er uerstatteleg,og dersom det ikkje blir teke vare på igenbankar, i foredlingspopulasjonar eller i naturen,vil det kunne gå tapt.Dersom nye høve skal utnyttast ved at det blirteke i bruk arter som ikkje finst naturleg i Noreg,må dette først skje etter grundige, kunnskapsbaserterisikovurderingar og i tråd med dei rammevilkårasom følgjer av bl.a. naturmangfaldlova. Satsingknytt til planteforedling i dag kan gi store gevinstari framtida, og internasjonalt samarbeidmedverkar til kunnskap om plantehelsesituasjonenutanfor Noreg. Dette er ein viktig føresetnadfor ein god beredskap. Utveksling av kunnskapom nedkjempingsmetodar og samarbeid om internasjonalestandardar på plantehelseområdet er ògviktig for å skape gjensidig forståing og medverkartil å hindre spreiing av skadegjerarar.Bruk av genmodifiserte organismar (GMO)som verkemiddel mot klimakonsekvensar er i dageit stort tema internasjonalt, spesielt i forhold tilresistens mot planteskadegjerarar. Også i Noregkan det bli eit meir aktuelt tema i framtida, og føretil ytterlegare behov for risikovurdering av slikeorganismar. Det er behov for å auke kunnskapenom klimaendringane sine effektar på bevaring avgenetiske ressursar på veksestaden og i naturenog vurdere kva bidrag desse tiltaka vil kunne gi tilarbeidet med klimatilpassingar innan matproduksjonen.Det må utviklast kunnskap som er tenlegfor forvaltninga om effekten av klimaendringar pådyrehelsa i norsk husdyrproduksjon og hos villedyr. Det vil òg bli behov for auka fokus på tiltakmot auka avrenning og vassforureining i landbruketved auka nedbørsmengder.Det er eit mål at 15 prosent av landbruket skalvere økologisk innan 2020 (St.prp. nr. 1 (2009–2010)). På kort sikt kan nye skadegjerarar og aukasmittepress innebere store utfordringar for enkelteøkologiske produksjonar. Konseptet økolo-