Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

172 NOU 2010: 10Kapittel 11Tilpassing til eit klima i endringliv som byggjer på snøbasert utandørsaktivitet, vilòg bli påverka av kortare snøsesong, nærare omtalti kapittel 10.5.Med eit varmare klima akselerer gjengroingasom allereie er i ferd med å skje i mange kulturlandskap.Gjengroinga kan gjere desse landskapabåde vanskeleg tilgjengelege og mindre attraktivefor friluftsbruk. Førekomsten av til dømes flått vilòg kunne auke i desse områda.Klimaendringane vil medføre endringar i artssamansetjingai norsk natur, og andre arter enn idag kan truleg utnyttast i jakt- og fiskesamanheng.I tillegg vil tidspunkt for yngletida for arterkunne endre seg med klimaendringar.psykososiale verknader av naturutløyste hendingar.Ei undersøking etter skredet i Hatlestad terrassei Bergen i 2005 viste at eit fleirtal av bebuaranegreidde seg bra allereie 1½ til 2 månader etterhendinga (Dyregrov og Gjestad 2009). Resultataviste at to tredelar av dei som ikkje hadde kunnareturnere til bustaden sin opplevde betydelegpsykisk ubehag, men relativt få sleit med traumatiskeetterreaksjonar. Undersøkinga hadde lågsvarprosent, som tilseier at resultata bør brukastmed varsemd. Mange aksjonar frå menneske sombur langs skredutsette vegar viser på den andresida at tryggleik mot skred er ein viktig føresetnadfor trivsel og velferd.11.4.2 Kulturhistoriske verdiarMangel på vedlikehald og tap av kulturhistoriskeverdiar er eit stort problem òg med det klimaet vihar i dag, ikkje minst gjeld dette verna og verneverdigebygningar i landbruket. I eit endra klimavil særleg bygningar bli utsette for meir fukt, ogròtefaren vil dermed auke. Tilpassingstiltak somauka vedlikehald og andre vernetiltak kan medverketil å ta vare på bygningane, men det er avgrensakva slag tiltak som kan setjast inn utan atden kulturhistoriske verdien blir redusert. Vedstørre skadar kan den kulturhistoriske verdien i litagrad rekonstruerast. Kulturhistoriske verdiarsom bygningar og annan infrastruktur med historiskverdi kan difor gå tapt som følgje av klimaendringar,jamfør kapittel 9.6. Til dømes kan havnivåstigningtrue Bryggen i Bergen, og ulike formerfor oppdemming vil berre hjelpe inntil eit visstnivå.11.4.3 Opplevinga av tryggleik og sikkerheitFor menneske er kjensla av tryggleik og sikkerheitgrunnleggjande for velferd og levevilkår. I eiundersøking frå 2007 (DSB 2007) blir det slått fastat befolkninga er svært medviten om at klimaendringarpåverkar samfunnet. To tredelar er bekymrafor kva klimaendringane vil bety for dei sjølveog familien. Undersøkinga kan ikkje dokumenteresamanheng mellom graden av otte og geografiskeksponering for klimaendringar.Det ligg føre lite materiale som dokumentererkorleis effektar av klimaendringar påverkar innbyggjarane,men det er gjort ei rekkje studiar av11.4.4 Tilpassingsbehov og moglegheiterFor friluftsaktivitetane kan alternative løysingarerstatte nokre av løysingane i dag, men dette vil idei fleste tilfelle vere relativt kortsiktig, som flyttingav skianlegg, og i tillegg kan dette vere tiltaksom er utsleppsdrivande. Vidare vil rulleski ellerskitunnelar neppe kunne erstatte opplevinga av åbruke nypreparerte løyper i vinterkledde skogar.Redusert eller tapt høve til tradisjonelle vintersportsaktivitetari delar av landet vil difor vere eitreelt tap av verdiar som mange set høgt for livskvalitetensin (O’Brien 2009), og der einaste tilpassinger gradvis tilvenjing gjennom overgang tilandre aktivitetar. For å medverke til målet om atalle skal kunne drive friluftsliv i nærmiljøet og i naturenelles, vil det likevel vere behov for tilretteleggingfor ulike aktivitetar gjennom heile året.Sikringstiltak som skredførebygging og byggingav tunnelar vil til ei viss grad kunne medverketil auka kjensle av tryggleik. Gode system forvarsling og evakuering, og kriterium for dimensjoneringved utbygging og vedlikehald av infrastruktur,slik som omtalt i kapittel 9, kan òg medverketil større tryggleik.For å motverke uønskt gjengroing av landskapog stigar vil det vere nødvendig å stimulere til eitaktivt landbruk over heile landet, i tillegg til skjøtselstiltak.Innan naturforvaltninga vil det vere behovfor å vurdere om det skal vere nokre endringari kva slag arter som skal kunne jaktast på, ogkva tidsperiodar det skal vere lov til å jakte og fiskedei ulike artene. Tiltak for kamp mot ulemper iform av nye insekt, sniglar og helseplager vil ògha betyding for livskvaliteten til folk.