Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

NOU 2010: 10 91Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 9på trafikkavbrot. På den andre sida kan mindresnø- og ismengder betre framkoma på land og tilsjøs og tilgangen til lufthamner og hamner vinterstid.Samfunnet er avhengig av eit vel fungerandetransportsystem. Avbrot har tilsvarande storekonsekvensar for samfunnet og får raskt politiskmerksemd. Det desentraliserte busetnadsmønstereti Noreg gjer at framkomme på vegar, jernbane,til sjøs og i lufta har stor betydning for enkeltmennesket,nød- og beredskapstenester og andrefunksjonar i samfunnet. Lokaliseringa av næringslivetgjer norsk næringsliv svært transportintensivtog sårbart for avbrot og redusert framkomme.Næringslivet er avhengig av pålitelege leveransar,og det gjer det meir avhengig av transportsystemet.Sårbarheit i transportsektoren har difor storinnverknad på total sårbarheit i samfunnet.I transportsektoren er det mykje merksemdom klimarelaterte forhold og generelt god beredskapmot vêrhendingar. Det er òg teke initiativ tilklimatilpassing på fleire område i transportsektoren.Nasjonal transportplan er transportetatanesitt viktigaste strategidokument. Denne gir ei fellesplattform for utvikling av transportsektoren i10-årsperiodar og er eit viktig grunnlag for arbeidetmed klimatilpassing.Det er eit mål å halde ved lag tryggleik ogframkomme òg i eit endra klima, med optimal ressursbruk.Klimaendringane skaper auka uvisseom kva slag påkjenningar infrastrukturen må tole.Dersom uvissa fører til at det blir lagt inn størretryggleiksmarginar enn nødvendig, vil dette føretil urimeleg store kostnader for sektoren. Å aukekunnskapen om endringar i klimaet, og gjennomdette redusere uvissa, er ein viktig del av arbeidetmed klimatilpassing.Transportsektoren si sårbarheit for klima knyterseg i stor grad til etterslepet i vedlikehald.Med unntak av luftfarten har infrastrukturen fortransport i dag eit betydeleg vedlikehaldsetterslepog er dermed heller ikkje tilstrekkeleg tilpassa klimaeti dag. Større klimapåkjenningar vil forsterkedette problemet og auke sårbarheita.Etter utvalet si vurdering er ei vesentleg aukasatsing på vedlikehald ein føresetnad for å reduseresårbarheita i sektoren.9.1.1 LandtransportInfrastrukturen for landtransport omfattar nærare100 000 kilometer offentleg veg og 4100 km jernbanespor.Mens jernbana er forvalta av Jernbaneverketsentralt, er det norske vegnettet forvalta av Statensvegvesen, fylkeskommunane og kommunane.Landtransport er i sterk grad utsett for klimatiskeforhold. Temperaturforhold, nedbør og hendingarsom flaum og skred er forhold som pregararbeidet i sektoren med å tryggje framkoma påveg og jernbane.Klimaendringane vil forsterke mange av dei utfordringanelandtransporten har i dag. Etter utvaletsi vurdering har landtransporten relativt stortilpassingskapasitet på nasjonalt nivå ved at sektorenhar eit tydeleg forvaltningssystem og betydelegeressursar til disposisjon. Sektoren nasjonalter svært bevisst på klimaendringar, er van til å takleutfordringar knytte til ulagleg vêr og har settav ressursar til kartlegging av behov for klimatilpassing.Dette medverkar til å styrkje tilpassingskapasiteten.Ressursar til faktisk gjennomføringmå likevel sjåast i samanheng med etterslepet ivedlikehald. Etterslepet representerer eit betydelegtilpassingsunderskot. Å setje av vesentleg aukaressursar til dette er ein føresetnad for klimatilpassingi sektoren.9.1.1.1 Sårbarheit for klimaendringarKor utsett er landtransporten for klimaeti dag?Dei siste åra har det vore fleire flaum- og skredhendingarsom har fått til dels store konsekvensarfor transportnettet. For eksempel skapte storemengder snø og kulde omfattande problem forjernbana og passasjerane sist vinter, og kraftigvårløysing førte til store skadar og trafikkavbrot iNord-Noreg i mai 2010. Sjølv om ikkje slike hendingarkan knytast direkte til klimaendringar, seierkonsekvensane mykje om klimasårbarheit ogkva slag utfordringar klimaet kan gi i framtida.Det er òg ei oppfatning i sektoren at delar avtransportnettet ikkje har tilfredsstillande teknisktilstand (NTP 2010–2019).Kor utsett er landtransporten for klimaeti framtida?Vegar og jernbane er utsette for klimaendringarpå ei rekkje ulike måtar. Veg- og banetransportener utsett for naturhendingar som kan redusere trafikktryggleikeneller på andre måtar truge liv oghelse, føre til store materielle skadar, hindre framkommeog gi auka kostnader.Større nedbørmengder vil innebere auka belastningpå dreneringssystema. Auka risiko forflaum og skred utgjer ein fare for trafikktryggleikenog kan auke avbrotsfrekvensen. Eksisterandeflaumsikring, drenering og skredsikring kan òg