Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

84 NOU 2010: 10Kapittel 8Tilpassing til eit klima i endringnesten (Frivillige Organisasjoners RedningsfagligeForum 2007) er dei framtidige utfordringane forredningstenesta omtalt. Rapporten konkluderermed at klimaendringar gjer det nødvendig å styrkjeden framtidige redningstenesta så ho kan svarepå fleire naturhendingar. Rapporten seier at dethar vore ein jamn auke i talet på redningstilfelleover fleire år. Den seier vidare at dersom tendensenheld fram, vil talet på aksjonar i 2030 veremeir enn dobla samanlikna med i dag.Klimaendringane kan gi auka tørke om sommareni delar av landet, som igjen kan auke problemamed skogbrann. I rapporten Effekter av klimaendringerpå kulturminner og kulturmiljø (Riksantikvaren2010), peiker Riksantikvaren på at tørkeperiodarikkje berre gir større risiko for skogbrann,men òg for brann i trehusmiljø avkulturhistorisk verdi.Auka belastningar som følgje av endra klimatiskeforhold vil kunne auke faren for at infrastruktursystemaikkje klarer å levere dei tenestenedei skal. Dette kan skape problem for innbyggjarar,næringsliv og styresmakter. Det er storgjensidig avhengigheit mellom ulike infrastrukturar,for eksempel mellom kraftforsyning og telekommunikasjon.Dette er nærare omtalt i kapittel9 – Infrastruktur og bygningar.Ein del av infrastrukturen utgjer det som kankallast kritisk infrastruktur. Dette er nettverk somer grunnlaget for all anna samfunnsverksemd, ogsom er heilt nødvendige for å dekkje behovet tilstyresmaktene, næringslivet og befolkninga. Forutanstraumforsyningsnett og tele- og datanettgjeld dette òg nett for transport av gods og personar(veg, luft, bane og sjø), vassleidningsnett ogavløpsnett. Bortfall på eitt av desse områda vil diforkunne få store konsekvensar. Det skjer regelbundehendingar som viser kor sårbart samfunnetkan vere for avbrot i kritisk infrastruktur. Ettervulkanutbrotet på Island våren 2010 blei det innførtflyforbod i store delar av Europa. Dette skaptefor eksempel svært vanskelege situasjonar for helsevesenet,fordi ambulansehelikopter ikkje kunneoperere, og fordi pasientar, medisinsk utstyr ogmedikament ikkje kunne fraktast raskt til og mellomsjukehusa.8.2.1.3 TilpassingskapasitetOrganiseringI Noreg baserer samfunnstryggleiksarbeid seg påprinsippa om ansvar, nærleik og likskap, jf.St.meld. nr. 22 (2007–2008).– Ansvarsprinsippet inneber at den etaten somhar ansvar for eit fagområde i ein normalsituasjon,òg har ansvaret for å handtere ekstraordinærehendingar på området.– Likskapsprinsippet betyr at den organisasjonenein har under kriser, skal vere mest mogleg likden organisasjonen ein opererer med tildagleg.– Nærleiksprinsippet inneber at kriser organisatoriskskal handterast på eit lågast mogleg nivå.Det følgjer av dette at styresmakter på alle nivåhar ansvar både for førebyggjande tiltak, beredskapsførebuingarog for å handtere ekstraordinæresituasjonar innan sine ansvarsområde. På eitoverordna nivå betyr det at det departementetsom har ansvaret for ein sektor til dagleg, òg haransvaret for handtering i ein krisesituasjon innanforeige ansvarsområde, og kvar statsråd behelddet konstitusjonelle og parlamentariske ansvaretsitt.Sjølv om oppgåvene med samfunnstryggleiker organiserte som eit sektoransvar, er norsk beredskaplikevel basert på at det òg skal kunne skjeei samordning av ressurar og leiing når det skjeruønskte hendingar. Det gjeld for eksempel i innsatsfor å redde liv og helse, der leiinga for redningstenestavil styre innsatsen òg frå deltakararsom i det daglege ikkje er ein del av den organiserteredningstenesta. Under aksjonar og oppryddingved større tilfelle av akutt forureining vil aksjonsleiingai Kystverket kunne styre ressursarbåde frå eigen etat og utanfrå.Regjeringa har lagt vekt på samvirke og samordningfor å sikre heilskapleg og samordna beredskapog krisehandtering på sentralt, regionaltog lokalt nivå (St.meld. nr. 22 (2007–2008)). Dethar dei seinaste åra blitt vedteke fleire kongelegeresolusjonar med det mål å styrkje Justisdepartementetssamordningsrolle (Kgl. res. av 16. september1994 om Justisdepartementets samordningsfunksjonpå beredskapssektoren og Kgl. res.av 24.06.2005 om DSBs koordineringsansvar ogansvar for koordinering av tilsyn). Justisdepartementetsi samordningsrolle inneber oppgåversom for eksempel å utarbeide overordna retningslinjerog leggje til rette for og vere pådrivar forsektorane sitt arbeid med samfunnstryggleik. Justisdepartementetskal òg avklare ansvarsforhold igråsoner og treffe prinsipielle avgjerder på samfunnstryggleiks-og beredskapsområdet (St.meld.nr. 39 (2003–2004)) Samfunnssikkerhet og siviltmilitærtsamarbeid). Samordningsansvaret inneberòg at Justisdepartementet skal gjennomføre