Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

More documents

Recommendations

Info

200 NOU 2010: 10Kapittel 16Tilpassing til eit klima i endringblerte myndigheitsstrukturane allereie i dag.Samtidig manglar nokre samfunnsområde ei tilfredsstillandeintegrering av omsynet til klimaendringar.I tillegg finst det område som ikkje har eiansvarleg styresmakt pr. i dag. Dette gjeld i førsterekkje havnivåstigning, som er eit heilt nytt område,og handtering av overvatn. Det er behov for eitydeleg forankring av ansvaret for desse områda iforvaltninga.God planlegging krev gode verktøy, solidkunnskap og kompetanse og kapasitet til å planleggjefor eit endra klima. Med klimaendringaneblir ikkje historiske vêrdata lenger eit tilstrekkeleggrunnlag for planlegginga. Uvisse er ein kjendpremiss i all planlegging, men klimaendringaneaukar denne uvissa. Den auka uvissa må handterasti planarbeidet.Kunnskapsgrunnlaget for planlegging for klimaendringarer mangelfullt. Behovet for meir, betreog tilgjengeleg kunnskap gjeld for nær på allesektorar og samfunnsområde som er omtala i delIII og myndigheitsnivå omtala i del IV. For å understøtteavgjerder og planar er det behov for åstyrke kunnskapsgrunnlaget med auka kartlegging,overvaking og forsking.Kunnskapsgrunnlaget må ikkje berre etablerast,det må òg takast i bruk. Sjølv om kunnskapeni mange tilfelle eksisterer, avheng tilpassingsarbeidetav relevant kompetanse og tilstrekkelegkapasitet på alle forvaltningsnivå. Kompetanse ogkapasitet til klimatilpassing må styrkjast i forvaltninga.Nokre samfunnsområde har eit tilpassingsunderskot.Underskotet knyter seg i første rekkje tilvedlikehaldsetterslepet på infrastrukturen, som erei stor utfordring allereie i dag. Det gjeld òg oppfølgingaav nasjonale miljømål, som ofte taper konkurransenmot andre omsyn i forvaltninga. Detteunderskotet bør dekkjast opp for å redusere klimasårbarheitai det norske samfunnet.Klimaendringane vil påverke samfunnet pånær alle område. Det er difor nødvendig med koordinertnasjonal planlegging for å sikre at ulikeinitiativ trekkjer i same retning og medverkar tilreduksjon av samfunnet si sårbarheit for klimaendringane.Etter utvalet si vurdering bør difor dagenskoordinering av arbeidet med klimatilpassingstyrkjast.Med utgangspunkt i desse utfordringane vilutvalet i det følgjande foreslå nokre hovudelementi ein nasjonal politikk for klimatilpassing.16.1 Plansystemet må styrkjastSamfunnsplanlegginga involverer alle sektorar pålokalt og regionalt nivå, og planprosessane peikerseg ut som ein god samordningsarena for tilpassing.Eit styrkt plansystem som tek omsyn til klimaendringarer difor det viktigaste enkeltgrepetsamfunnet kan gjere for å tilpasse seg eit endraklima.Dei klimarelaterte utfordringane på ei rekkjeområde – som naturmiljø, primærnæringar, infrastrukturog bygningar – har stadleg karakter ogomfattar bruken av areal. Klimaendringane skjerperkrava til fornuftig arealbruk og langsiktig arealplanlegging.Klimaendringane byr på fleire utfordringar forarealbruken, og arealbruken har stor betydningfor tilpassingskapasiteten i samfunnet. Auka førekomstav flaum, skred og erosjon langs kysten ogvassdraga vil få konsekvensar for busetnad og infrastrukturi dei aktuelle områda. Dette styrkjerbehovet for å leggje vekt på omsynet til desse risikoanei arealplanlegginga og for å gjere tydelegretningslinjer og ansvarsforhold.Arealplanlegginga er, etter utvalet sitt syn, eitviktig verktøy for klimatilpassing. Dette er nærareomtalt i del IV. Utvalet sitt syn er i tråd medSt.meld. nr. 26 (2006–2007) Regjeringens miljøpolitikkog rikets miljøtilstand, som peiker på at arealplanleggingaskal medverke til å redusere trusselenfrå klimaendringane mot liv, helse og materielleverdiar, samfunnsviktige funksjonar og infrastruktur.Arealbruken i dag omfattar samtidig evna tiltilpassing på ei rekkje område. For eksempel kanfragmentering av naturområde auke sårbarheita idesse områda, mens tilpassa arealbruk kan gjeredei meir robuste ved å bevare levedyktige økosystem.Samtidig kan samfunnet gjerast mindre sårbartved at areal som er utsette for havnivåstigning,skred og flaum ikkje blir tekne i bruk.Utvalet ser difor behov for ei sterkare integreringav omsynet til klimaendringar og tilpassingsbehovpå fleire område i plansystemet – først ogfremst i areal- og naturforvaltninga, men òg i arbeidetmed samfunnstryggleik.Gode og tilgjengelege planverktøy er ein avgjerandeføresetnad for god planlegging. Ei generellstyrking av plansystemet må sjåast i samanhengmed bruken av klimaframskrivingar i utviklingaav kartdata, rettleiarar og krav som er omtaltei kapittel 16.3 og 16.4.Dei fleste av utfordringane som klimaendringanevil medføre for samfunnet, for eksempel aukaskredfare og fare for svikt i kritisk infrastruk-
NOU 2010: 10 201Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 16tur, blir etter utvalet si vurdering best tekne varepå i dei etablerte myndestrukturane. På nokreområde ser utvalet behov for å plassere ansvar påein tydelegare måte enn tilfellet er i dag. Dettegjeld spesielt havnivåstigning og handtering avovervatn. Aukande risiko for overvatn peiker segut som ei stor utfordring, og havnivåstigning er eitheilt nytt fenomen som samfunnet står overfor. Pålokalt nivå må kommunane handtere begge desseutfordringane, men etter utvalet si vurdering erdet òg behov for ei tydeleg myndigheitsforankringpå nasjonalt nivå. Dette er nærare omtala i kapittel16.1.2 og 16.1.3.16.1.1 ArealbrukSlik vi har sett i del III gjeld omsynet til klimatilpassingarealbruk og planlegging på fleire ulikemåtar.Overfløymingar vil bli ei aukande utfordringfor byar og tettstader og gir behov for tiltak somdirekte vedkjem arealdisposisjonar. Havnivåstigningvil krevje endringar i planlegging av utbygginglangs kysten. Auka risiko for skred krev endåbetre analysar av kor det er trygt å leggje infrastrukturog bygningar, og kan forsterke behovetfor sikringstiltak i allereie utbygde område. Endringav område for optimal vekst for oppdrettsorganismarlangs kysten vil krevje nye planar forarealbruk og utgreiing av miljøkonsekvensar,nærare omtalt i kapittel 10.2, «Fiskeri og havbruk».Pålegg i naturmangfaldlova om å ta vare påbiologisk mangfald, og målsetjingar knytte til jordvern,vil samtidig skjerpe presset på areala og høvatil å plassere nye bygg på ein klimatilpassa måte.Dette er nærare omtala i kapittel 7, «Naturmiljø»og kapittel 9, «Infrastruktur og bygningar».Som vi såg i kapittel 7, «Naturmiljø», er endringari arealbruk den største trusselen mot det biologiskemangfaldet i Noreg. Klimaendringane vilauke presset på leveområde og økosystem, særlegi alpine og arktiske strøk. Dette gjer det endå viktigareå hindre fragmentering av leveområde ogsikre større habitat for å betre høvet til tilpassingfor utsette arter og økosystem. Arealbruk må ògsjåast i samanheng med dei ulike kapitla i naturmangfaldlovaom forvaltning av arter og områdeog prinsipp for berekraftig bruk. Desse føresegnenelegg til rette for ei framtidsretta og heilskaplegforvaltning av arter, både på land, i innsjøar ogvassdrag og i havet, og vil vere av betyding for tilpassingtil klimaendringane. Som del av ein klimatilpassingsstrategier det difor nødvendig å sjå arealbrukog naturforvaltning i samanheng.Det er viktig å ha med tidsperspektivet i vurderingaav korleis klimaet påverkar arealbruk. Investeringskostnadenefor bygg og infrastruktur erstore, og høva til å gjere bygningstekniske ellerarealvise endringar i ettertid vil ofte vere bådesmå og kostnadsdrivande. Tidlege vurderingar avklimaforhold må difor integrerast i planleggingsogavgjerdsprosessar. Dette er nærare omtalt i kapittel9, «Infrastruktur og bygningar».Plan- og bygningslovenPlan- og bygningsloven (PBL) inneheld eit breittsett av verkemiddel som gjer han til ein viktig«verktøykasse» for kommunane sitt klimatilpassingsarbeid.Forankringa av dette arbeidet i kommunalarealplanlegging medverkar til at tilpassingtil klimaendringane blir planlagt ut frå ein lokalkunnskap om risiko og lokal fortolking av uvisse.Det betyr samtidig at dei nasjonale styresmaktenesine ambisjonar om tilpassingstiltak er avhengigeav den kommunale utføringa. Dette er nærare omtalti del IV.Utøvinga av mynde med heimel i plan- og bygningslovener basert på fortolking. Dette er bådeein styrke og ei potensiell veikskap ved lova. Påden eine sida gir ho nødvendig fleksibiliteten til åvege ulike omsyn og ta lokalt forankra heilskaplegeavgjerder. På den andre sida gjer tolkingsfridomenomsynet til tilpassing avhengig av planstyresmaktenesi evne og vilje til oppfølging. Kommunanehar eit ansvar for å sikre trygg utbygging,men det varierer i kor stor grad dei tek det (Harvoldmfl. 2010). Dette kan ha ei rekkje årsaker,som tidspress og praktisk handtering av målkonfliktar.Det kan òg vere reell usemje med nasjonaleføresegner. Endeleg kan det vere varierande politiskinteresse for å trekkje inn omsyn til klimaendring.Mange kommunar manglar dessutan tilstrekkelegkompetanse og kapasitet til å setje seginn i dei ulike problemstillingane rundt klimaendringar.Dette er nærare omtala i kapittel 13 omkommunane sitt arbeid med klimatilpassing.Ifølgje Riksrevisjonen (3:11 2006–2007) blirikkje arealplanlegginga nytta i god nok grad somverkemiddel for å nå måla om ei berekraftig utvikling.Arealforvaltninga medverkar til ein reduksjonav verdiar som skal takast vare på: friluftsliv,kulturminne og kulturmiljø, produktive jordressursarog det biologiske mangfaldet. Riksrevisjonenknyter desse forholda mellom anna til manglandeog uklare retningsliner, oppfølging og rettleiingfrå nasjonale styresmakter, og slår fast atein sterkare statleg innsats er nødvendig for å sik-
Page 1 and 2:
NOUNoregs offentlege utgreiingar 20
Page 3 and 4:
NOU Noregs offentlege utgreiingar 2
Page 5 and 6:
Til MiljøverndepartementetVed kong
Page 7 and 8:
Detaljert innhaldDel I Innleiing ..
Page 9:
14 Klimatilpassing på regionalt ni
Page 12 and 13:
12 NOU 2010: 10Tilpassing til eit k
Page 14 and 15:
14 NOU 2010: 10Tilpassing til eit k
Page 16 and 17:
16 NOU 2010: 10Kapittel 1Tilpassing
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 33 and 34:
NOU 2010: 10 33Tilpassing til eit k
Page 35 and 36:
Page 37:
Del IIKlimaet i endring
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
56 NOU 2010: 10 2010Tilpassing til
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
NOU 2010: 10 101Tilpassing til eit
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150: NOU 2010: 10 149Tilpassing til eit
Page 179: Del IVForvaltninga sitt arbeidmed k
Page 182 and 183: 182 NOU 2010: 10Kapittel 13Tilpassi
Page 196 and 197: 196 NOU 2010: 10 2010Tilpassing til
Page 199: NOU 2010: 10 199Tilpassing til eit
Page 221: Del VIØkonomiske og administrative
Page 228 and 229: 228 NOU 2010: 10LitteraturlisteTilp
Page 236 and 237: 236 NOU 2010: 10Vedlegg 1Tilpassing
Page 238 and 239: 238 NOU 2010: 10Vedlegg 1Tilpassing
Page 240: 240 NOU 2010: 10 2010Tilpassing til
show all

Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?