Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

NOU 2010: 10 71Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 7RessursarDei nasjonale miljømåla blir ikkje nådde slik deter i dag, og med klimaendringar må ein reknemed at det vil krevje ytterlegare ressursar i formav både pengar og kompetanse innan ulike sektorarfor å sikre klimatilpassing i forvaltning av naturmiljø.Sikring av naturmiljø hamnar ofte nokoned på prioriteringslista både lokalt, regionalt ognasjonalt (Lindseth 2006). Det kan òg vere dilemmaog interessekonfliktar knytte til å ivareta nasjonalemiljøinteresser, og her taper ofte miljøomsynmot andre interesser. Ei utfordring er òg at detframleis er svært vanskeleg å verdisetje natur ognaturen sitt mangfald og dermed kostnaden vedtap av natur. Dette kompliserer både kommunaneog ulike sektoraktørar sine prioriteringar av naturi konkurranse med nærings- og utviklingsinteresserknytte til for eksempel hyttebygging.Forvaltning av naturmiljøet inngår i ansvaretfor mange ulike sektorar. Dette er sektorar somikkje nødvendigvis har naturfagleg kompetanse,og prioritering av naturmiljøet skjer difor ikkje automatisk.Etter at MIK-reforma (sjå boks) blei avvikla,er det få kommunar som har eigne miljøvernleiarar,og mange kommunar opplyser atmangel på ressursar og kompetanse avgrensardeira høve til å vurdere naturfaglege spørsmål. Utvaletvurderer det som at dette òg kan få negativefølgjer for klimatilpassing i sektoren.Boks 7.3 MIK – Miljøverni kommunaneMiljøvern i kommunane, «MIK-reforma», varnamnet på ei reform frå 1992 initiert av Miljøverndepartementetog Kommunenes Sentralforbundfor å fremje og integrere prinsippa ommiljøvern og berekraftig utvikling i kommunalplanlegging og forvaltning. Reforma innebarat øyremerkte tilskotsmidlar blei stilte til rådveldefor å lønne ei eigen miljøvernleiar i kommunane.Frå 1997 blei dei øyremerkte midlanelagt inn i rammetilskotet frå staten, og kommunaltmiljøvern blei ein integrert del av kommunanesi verksemd. Da ordninga med øyremerkingblei avvikla, fall talet på miljøvernstillingari kommunane relativt raskt. Dette viserei svak side ved denne typen økonomiske verkemiddel:Sjølv om den økonomiske støtta vartei fleire år, forsvann stillingane relativt rasktnår øyremerkinga tok slutt (Harvold mfl.2010).KunnskapsgrunnlagetFor å kunne avdekkje og følgje effektar av klimaendringarpå naturmiljøet og naturmangfaldet erein avhengig av god kartlegging av naturmangfaldeti utgangspunktet. I Noreg har dei aller flestekommunane gjennomført kartlegging av naturtyparog biologisk mangfald, men både dekningsgradaog kvaliteten varierer i stor grad (Gaardermfl. 2007). Utført kartlegging pr. 2007 var vurderttil å ha fanga opp under 20 prosent av reelt tal verdifullelokalitetar, og den gongen tilfredsstilte 45prosent av alle kartleggingar ikkje miljøvernstyresmaktenesitt krav til dokumentasjon. Både talog kvalitet har auka sidan den gongen, men det erikkje gjort noko ny utgreiing om situasjonen.Det er òg eit stort behov for å overvake klimaendringanesin innverknad på naturen. Både påland og i havet er det etablert ein del overvakingfor å følgje utviklinga i naturen, men mange avdesse overvakingssystema er ikkje tilpassa for åfange opp effektar av klimaendringar, og mangeer heller ikkje eigna til dette. Det er såleis eit behovfor å tilpasse eksisterande overvakingssystemslik at klimaeffektar blir tekne omsyn til, til dømesutvide med klimagradientar og registrere klimavariablarog få etablert nye overvakingssystem forutvalde område og naturtypar. Lange tidsseriar erav spesiell betydning i klimasamanheng, og det erdifor viktig at desse blir oppretthaldne i framtida.Dei fleste studiar av naturen si sårbarheit i Noreger baserte på scenario med 2 °C global oppvarming.Innanfor dette scenarioet viser framskrivingarein auke i Noreg på 4,6 °C årleg gjennomsnittstemperaturi løpet av det neste hundreåret.Få analysar er gjorde for å undersøkje den naturlegesårbarheita knytt til scenario med høgaretemperaturar, men det er grunn til å tru at konsekvensanevil bli meir omfattande enn tidlegarestudiar har vist. Dei fleste av desse studiane harvore av arter eller enkle system. Kva effekt klimaendringarvil ha på heile økosystem, og kva innverknadkombinasjonen av andre faktorar samanmed endringar i temperatur og klima vil ha på arterog økosystem, er det i lita grad forska på. Eitvippepunkt (tipping point) blir nådd når ei lita endringi ein viktig variabel, for eksempel temperatur,gir ei rask og uventa stor endring i eit naturlegsystem. Kor slike vippepunkt for dramatiske endringarligg, veit vi òg lite om. Nordområda og høgfjellsområdaer spesielt sårbare for klimaendringar,og det er behov for ekstra fokus på desse områda.Det nye Framsenteret for forsking på miljøog klima i Tromsø må forventast å bidra til ei auka