Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

NOU 2010: 10 185Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 13Boks 13.2 Framtidas byarFramtidas byar er eit samarbeid mellom statenog dei 13 største byane om å redusere klimagassutsleppog gjere byane betre å bu i. Programmeter koordinert av Miljøverndepartementetog har fire innsatsområde: 1) arealbrukog transport, 2) stasjonær energibruk i bygg,3) forbruksmønster og avfall og 4) tilpassing tilklimaendringar. Deltakarbyane har utarbeiddhandlingsprogram for korleis dei skal redusereklimagassutsleppa, skape godt bymiljø ogutvikle strategiar for å møte framtidige klimaendringar.Innanfor satsingsområdet klimatilpassinger det omtalt både fysiske tiltak somskredsikring, tiltak på vass- og avløpsnettet ogmeir overordna tiltak som oppdatering avrisiko- og sårbarheitsanalysar og ny kartleggingog integrering av klimatilpassing i samfunns-og arealplanlegginga. For å kunne tilpasseseg best mogleg melder byane ombehov for meir kunnskap om korleis klimaendringanevil slå ut i deira kommune. Byaneetterlyser gode verktøy for å kome i gang, samtidigsom det er behov for konkrete eksempelpå tilpassing. Nokre av byane er komne langt iarbeidet og har allereie eksempel som er presentertepå www.klimatilpasning.no.tanse. Storleiken har òg betydning for kapasiteten.Fleire kommunar deltek i ulike samarbeidsprogramsom Framtidas byar, Livskraftige kommunarog Grøne energikommunar. Dette er ei lausform for organisering av samarbeid mellom kommunarsom ikkje endrar kommunane sitt ansvarfor eiga utvikling. Undersøkingar viser at kommunanehar stort læringsutbytte av å delta i regionale,nasjonale og internasjonale nettverk (Saglie2009). I Framtidas byar har nokre av kommunaneflest erfaringar i klimaarbeid som vegvisarar, såkalla«klimacoacher». Erfaringane frå Storbritanniaviser at slike ordningar kan vere effektive for åfremje tilpassingsarbeid i kommunar.Mange kommunar vil enkeltvis ikkje ha kapasitetog kompetanse til å handtere nye utfordrandegjeremål knytt til klimatilpassing. Etter utvaletsi meining vil difor interkommunalt samarbeid vereei løysing for at kommunane skal kunne løysefagleg krevjande klimatilpassingsoppgåver innanforsine pålagde oppgåver. Ei innvending mot interkommunaleordningar er at dei vil gi ei meir indirektestyringsform og kan på den måten bidra tilå svekkje den lokalpolitiske styringa.13.2.3 Nasjonal styringAmundsen mfl. (2010) peiker på manglande nasjonalpolitikk som eit hinder for lokal tilpassing ogetterlyser eit rammeverk for styringa mellom forvaltningsnivåa.Dei konkluderer med at hovudbarrierenfor klimatilpassing i kommunane er forholdetmellom lokale og nasjonale styresmakter ogviser bl.a. til ei undersøking av Hovik og Reitan(2004), der det blir påpeikt at det på klimatilpassingsområdetmanglar institusjonell støtte ogklare målsetjingar frå staten si side.Manglande tilgang på kompetanse, avgjerdsgrunnlagog styringssignal står fram som barrierarfor klimatilpassing. Det er ein fordel for utviklingaav planleggingsgrunnlag og retningslinjer atdet er ei tydeleg statleg ansvarsplassering. Somdet går fram av del III er det ein barriere for tilpassingsarbeidetat ansvaret for handteringa av overvatnog havnivåstigning ikkje har ei plassering i einasjonal styresmakt. Etableringa av funksjonensom statleg skredetat hos NVE har tilsvarandemedverka til å fjerne ein barriere for arbeidet innanforeit viktig tilpassingsrelevant område (Harvoldmfl. 2010).I undersøkinga av berekraftig arealplanleggingog arealdisponering i Noreg påpeiker Riksrevisjonen(3:11 2006–2007) på ei rekkje svake siderved forvaltninga av nasjonale interesser i arealpolitikken.Det går fram av undersøkinga at arealutviklingapå fleire område ikkje er i samsvar medmåla om ei berekraftig utvikling, og at arealplanleggingaikkje blir nytta i god nok grad som verkemiddelfor å nå desse måla. Ifølgje undersøkingamedverkar arealforvaltninga i dag til ei nedbyggingav område som skal takast vare på: strandsona,dyrka og dyrkbar jord, vassdragsbeltet,snaufjellet og store samanhengande naturområde.Dette har konsekvensar for viktige verdiar somfriluftsliv, kulturminne og kulturmiljø, produktivejordressursar og det biologiske mangfaldet. Analysaneindikerer òg at delar av arealutviklingaikkje i god nok grad medverkar til ein miljøvennlegarealbruk i byar og tettstader. Slike forhold viletter utvalet si vurdering òg medverke til å svekkjetilpassingskapasiteten.Riksrevisjonen knyter desse forholda mellomanna til manglande og uklare retningsliner, oppfølgingog rettleiing frå nasjonale styresmakter. Irapporten slår Riksrevisjonen fast at det er nødvendigmed ein sterk statleg innsats for å sikre atkommunal og regional planlegging medverkar til