Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

More documents

Recommendations

Info

206 NOU 2010: 10Kapittel 16Tilpassing til eit klima i endring16.2.2 Uvisse og tidSlik vi har sett i del II opererer klimaframskrivinganemed ein tidshorisont på 30–100 år før deimenneskeskapte klimaendringane vil bli tydelegei forhold til naturlege klimavariasjonar. Jo lengerfram i tid ein går, desto større blir klimaendringane.Følgjeleg bør klimatilpassinga vurderast ut frålevetid. Dersom for eksempel ein konstruksjonhar kort levetid, er tilpassing til eit endra klimaunødvendig. Dersom levetida er lang, må aktuelleverkemiddel og tiltak vurderast ut frå nytteverknaderlangt fram i tid og risiko knytt til for tidleg motfor sein handling. Eller sagt på ein annan måte:Korleis veg ein verdien av å handle no mot å venteog sjå?Kor vidt det er fornuftig å vente og sjå, avhengav utviklingstrekk både på kostnads- og nyttesida.Nyttesida tilseier at ein ventar. Etter kvart som vinærmar oss andre del av hundreåret, vil det blistadig klarare korleis klimaendringane påverkardet norske samfunnet på den tida. Risikoen for ågjere feilaktige tiltak – det vil seie unødvendige ellerutilstrekkelege – vil dermed gå kraftig ned.Nytte- og kostnadsverknader av eit tiltak oppstårsjeldan på same tidspunkt. Ein må difor ha einmetode som gjer det mogleg å samanlikne ogsummere effektane som oppstår i ulike år. Når einbereknar noverdien av eit tiltak, blir framtidige effektardiskonterte med ein positiv diskonteringssats.Ein konsekvens av dette er at verknadene telmindre jo lenger fram i tid dei kjem. Nokre tiltakblir billigare over tid, og dei bør ein vente med ògav kostnadsgrunnar. Renteeffekten tilseier òg atein bør vente. Renteeffekten er enkelt sagt at eikrone ein ventar med å betale ut, kan setjast i eitrenteberande papir så lenge.Andre tiltak er det mest fornuftig å gjennomføreraskt. Eit avløpsrøyr som blir skifta ut, vil veredyrt å grave opp igjen for så å grave ned eit nyttmed auka dimensjon. Kostnaden ved å auke diameterenpå avløpsrøyret er difor lågare om eingjer det i samband med utskiftinga. I arealplanleggingkan det vere fornuftig å ta omsyn til at det erdyrare å reparere eller flytte hus i ettertid enn åregulere på førehand slik at ein ikkje byggjer påområde som vil bli utsette for havnivåstigning,flaum eller skred. Eit anna eksempel er sjukdommarsom det kostar lite å utrydde no, men kostnadenkan bli svært mykje høgare dersom klimaendringardriv opp smittespreiinga. Det generelle veddesse eksempla er at tiltak som blir mykje dyrareover tid, kan det vere fornuftig å gjennomføre no.Men dersom tiltaket ikkje blir dyrare, kan det veremest fornuftig å vente.16.2.3 Nærare om sannsynsvurderingaIfølgje nytte-/kostnadskriteriet må samfunnsplanleggjararog avgjerdstakarar vurdere sannsynetfor at ein gitt effekt av klimaendringane vil skje ogi tillegg for at tiltaket skal verke etter føremålet.Dette sannsynet – eller sannsyna – avheng, som vihar sett, av mange ulike forhold, med klimaendringanesom ein av variablane. Det er difor verdt ådrøfte sannsynsbiletet for klimaendringane nærare.Norske og internasjonale styresmakter arbeiderfor «togradersmålet». Dette målet inneber radikaleutsleppskutt utover i dette hundreåret.Spørsmålet er om ein dermed òg bør leggje togradersmålettil grunn som ein realitet for ein strategifor klimatilpassing.Utvalet vil hevde at det er ein dårleg idé. Einbør skilje mellom det ønskelege og det sannsynlege.Det er ønskeleg å oppnå togradersmålet, mendet er sannsynleg at målet ikkje blir oppnådd. I tilpassingssamanhengbør ein, om ein følgjer nytte-/kostnadskriteriet, ta utgangspunkt i det som mestsannsynleg vil skje, ikkje det ein håpar skal skje.16.2.4 Tilrådingar frå utvaletFor å handtere auka uvisse i samfunnsplanleggingatilrår utvalet at:• Den eller dei klimaframskrivingane som inneberstørst utfordringar blir brukt som utgangspunktfor vurderingar av moglege konsekvensarog tiltak, sjå òg kapittel 5 om klimaet i framtida.Det vil normalt vere høg framskriving sominneber størst utfordringar, fordi ho viser størstendringar samanlikna med klimaet i dag, mendette bør avvegast i det enkelte tilfellet. Risikofor tørke og skogbrannfare bør for eksempelvurderast opp mot låg nedbørframskriving,mens det for flaumrisiko blir tilrådd å vurderekonsekvensar og tiltak med utgangspunkt ihøg nedbørframskriving.• Første steg i planlegging av tiltak bør vere eivurdering om tiltak og verkemiddel er nyttige ågjennomføre uansett klima. Dersom det aktuelletiltaket er eit vinn-vinn-tiltak, bør det gjennomførast.• Omsynet til levetid bør i større grad koplast inni planlegginga. Ein norsk kommuneplan harvanlegvis ein tidshorisont på 10–12 år. Ein tidshorisontpå 30 eller 100 år vil sjølvsagt ikkje eigneseg for alle elementa i ein kommuneplan,men bør leggjast til grunn for dei områda somblir påverka av klimaendringane, eksempelvisved regulering av nye utbyggingsområde og
NOU 2010: 10 207Tilpassing til eit klima i endring Kapittel 16etablering av ny infrastruktur. Tiltak bør vurderastut frå om dei må byggjast for å tole klimaendringasom er venta i løpet av levetida, ellerom dei skal byggjast ut frå klimaet i dag, menklargjorde for forsterkingar eller endringar.• Ansvarleg nasjonal styresmakt bør gjere eingjennomgang av ulike metodar for å analysereuvisse og innarbeide omsynet til uvisse i klimatilpassingsarbeidet.16.3 Kunnskapsgrunnlaget må styrkjastKunnskap om klimaendringane er ein føresetnadfor effektiv tilpassing i samfunnet. Behovet forkunnskap går igjen på nær alle område omtalt idel II og III. I det følgjande vil vi drøfte ulike siderved kunnskapsbehovet ved å ta for oss nokre avområda der mangelen på kunnskap og kompetanseer blitt framheva.Produksjon og formidling av kunnskap er istor grad eit offentleg ansvar. I økonomisk forstander kunnskap ei særeiga vare, som ikkje kaneigast og bytast på same måte som andre varer, ogder verdien aukar ved spreiing og bruk. Kunnskapsbehovetkan difor ikkje overlatast til aktøranei marknaden. Individ og verksemder har kvarfor seg avgrensa nytte av å investere i kunnskapensamfunnet som heilskap har behov for. Det eksistererdifor ein betydeleg marknadssvikt for produksjonog spreiing av kunnskap. Dette informasjonsgapetbør fyllast av offentlege styresmakter.Utvalet støttar Klima21 sin konklusjon om behovetfor at organisering og finansiering av klimaforskingablir meir føreseielege og langsiktige, ogat utdanning, rekruttering, grunnforsking og infrastrukturmå styrkjast. Det er berre offentlegestyresmakter som kan ta eit heilskapleg ansvar forog sikre dette grunnleggjande fundamentet forklimaforskinga.Tilfanget av kunnskap om klimaendringar og-effektar veks, både internasjonalt, nasjonalt, lokaltog innan ulike fagområde. Det er utfordrandefor avgjerdstakarar og planstyresmakter å skaffeseg ei samla oversikt over denne kunnskapen og åhalde seg oppdaterte på kunnskapsstatus frå eitvidt spekter av område.Det er behov for å auke kunnskapen gjennomsystematiske målingar, kartlegging, overvakingog forsking på ei rekkje felt. Vidare er det behovfor formidling og spreiing av kunnskapen. Dettekapitlet dekkjer desse feltane på følgjande måte:Avsnitt 16.3.1 omhandlar behov for overvaking ogkartlegging som utvalet har identifisert gjennomsitt arbeid. Avsnitt 16.3.2 omhandlar forskingsbehovsom utvalet har identifisert. Avsnitt 16.3.3 omhandlarbehov for tilrettelegging av data og modellresultatfor brukarar.16.3.1 Behov for overvaking og kartleggingOvervaking og kartlegging er eksempel på systematiskdatainnsamling som hjelper oss på mangeulike måtar i klimatilpassinga. Gode overvakingsprogramvil både bidra til å indikere om klimaetverkeleg er i endring og avdekkje effektar av klimaendringane.Overvakingsdata vil kunne nyttasttil å betre klimamodellane vi er avhengige avfor å forstå framtidig endring. Relevante og kvalitetssikradataseriar frå overvakingsprogram er ògnyttige for å berekne og forske vidare på konsekvensarav klimaendring.Kartlegging gir geografisk informasjon for eitbreitt spekter av variablar som er relevant for tilpassingtil eit endra klima. Blant anna er geodata(kartdata og annan koordinatbestemt informasjon)nødvendig for arealplanlegginga, som utvaletser som ein sentral arena for klimatilpassing.Behovet for overvakingPå mange område finst det gode system for overvakingi dag. Eksempel er:– overvaking av klima (met.no og Havforskingsinstituttetsine målestasjonar)– overvaking av hydrologi og kryosfære (NVEsine målestasjonar)– overvaking av naturmiljø og naturressursar(DN, Havforskingsinstituttet mfl.)– overvaking av skadegjerande organismar,både i forhold til menneske-, dyre- og plantehelse– overvaking i form av systematisk prøvetakingog analyse knytt til import av risikovarerEtter utvalet si vurdering er det behov for å vurdereom desse systema er tilstrekkelege for å avdekkjeklimaendringar og betre klimamodellane. Itillegg er det mange klimarelevante område somikkje er overvaka eller som er overvaka på einufullstendig måte. Utvalet vil særleg peike på behovinnan havforsuring, vind og korttidsnedbør.HavforsuringSom det går fram i kapittel 7, «Naturmiljø» og kapittel10.2, «Fiskeri og havbruk», representererhavforsuring ei særleg utfordring for Noreg. Norskefarvatn vil vere blant dei første områda avverdshava som vil bli påverka av havforsuring, for-
Page 1 and 2:
NOUNoregs offentlege utgreiingar 20
Page 3 and 4:
NOU Noregs offentlege utgreiingar 2
Page 5 and 6:
Til MiljøverndepartementetVed kong
Page 7 and 8:
Detaljert innhaldDel I Innleiing ..
Page 9:
14 Klimatilpassing på regionalt ni
Page 12 and 13:
12 NOU 2010: 10Tilpassing til eit k
Page 14 and 15:
14 NOU 2010: 10Tilpassing til eit k
Page 16 and 17:
16 NOU 2010: 10Kapittel 1Tilpassing
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 33 and 34:
NOU 2010: 10 33Tilpassing til eit k
Page 35 and 36:
Page 37:
Del IIKlimaet i endring
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
56 NOU 2010: 10 2010Tilpassing til
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
NOU 2010: 10 101Tilpassing til eit
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156: NOU 2010: 10 155Tilpassing til eit
Page 179: Del IVForvaltninga sitt arbeidmed k
Page 182 and 183: 182 NOU 2010: 10Kapittel 13Tilpassi
Page 196 and 197: 196 NOU 2010: 10 2010Tilpassing til
Page 205: NOU 2010: 10 205Tilpassing til eit
Page 221: Del VIØkonomiske og administrative
Page 228 and 229: 228 NOU 2010: 10LitteraturlisteTilp
Page 236 and 237: 236 NOU 2010: 10Vedlegg 1Tilpassing
Page 238 and 239: 238 NOU 2010: 10Vedlegg 1Tilpassing
Page 240: 240 NOU 2010: 10 2010Tilpassing til
show all

Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?