Tilpassing til eit klima i endring - Klimatilpasning

160 NOU 2010: 10Kapittel 11Tilpassing til eit klima i endringKapittel 11SamfunnOm ein ser samfunnet frå eit sektorperspektivåleine, er det ein fare for å oversjå heilskap ogsamanhengar. I dette kapitlet drøftar utvalet verknadeneav klimasårbarheit og tilpassingsbehovmed utgangspunkt i lokalsamfunn, samisk kulturog næringsliv, det internasjonale samfunnet ogvelferd og levekår for den enkelte.Klimaendringane er eit globalt problem somfår konsekvensar for lokalsamfunn og individ.Uansett om endringane er sett i eit nasjonalt ellereit globalt perspektiv, vil det vere store variasjonari konsekvensane og sårbarheita for dei som blirramma. Variasjonen i sårbarheita for endringaneheng òg nøye saman med grupper og individ sinkapasitet til å møte utfordringane. Det vil vere eitansvar for styresmaktene å medverke til å innrettesamfunnet på ein slik måte at det er best mogleg istand til å møte klimaendringane. Dette er likevelikkje ei oppgåve som styresmaktene kan vere åleineom. Næringsliv, yrkes- og næringsorganisasjonar,politiske parti og frivillige organisasjonar måmedverke i arbeidet med å tilpasse samfunnet.Ein del av tilpassinga er å spreie kunnskap og forståingom at klimaet endrar seg og å bruke ressursarfor å forstå kva endringane inneber og korleisdei kan møtast.Det lokale perspektivet vil vere viktig for å forståkorleis klimaendringane vil påverke eige samfunn,og korleis ulike aktørar må bu seg på å møteendringane. Den kunnskapen som lokalsamfunnetforvaltar om eiga sårbarheit, utfordringar ogmoglegheiter, vil vere ei nødvendig ballast for ågjere riktige val av strategiar og tiltak for klimatilpassing.I dette kapitlet kjem det tydeleg fram at samiskeinteresser er sektorovergripande. I tillegg kjemdet fram at urfolk sin kompetanse om endringar inaturen og tradisjonskunnskap har stor betydingfor tilpassing. Kunnskap som er bygd opp gjennomgenerasjonar sin praksis og erfaring om korleisutfordrande og varierande naturforhold kanmøtast, medverkar òg til å gi innsikt i korleis deiskal møtast i framtida.For mange heng livskvaliteten nøye samanmed høve til å drive sport og andre aktivitetarknytte til snø om vinteren. Auka fare for flaum,skred og andre naturutløyste hendingar som følgjeav meir intense nedbørepisodar vil kunnemedverke til ei auka kjensle av utryggleik. UtfordringaneNoreg står overfor er likevel av einannan dimensjon enn den vi ser internasjonalt.Klimaendringane vil kunne medverke til å aukeulikskapane i verda. Mange av dei fattigaste landavil få dei største problema som følgje av tørke,flaumar og verknader av havnivåstigning. Noreghar blitt eitt av dei rikaste landa i verda gjennomutvinning av fossilt brensel. Dette gir oss både eitansvar og eit høve til å kunne medverke til å redusereproblema som klimaendringane skaper.11.1 LokalsamfunnVêr- og naturforholda har alltid vore viktige rammevilkårfor leveforholda i lokalsamfunna. Innbyggjarar,bedrifter og lokale styresmakter må taomsyn til desse både i levemåte og verksemd frådag til dag og i den meir langsiktige planlegginga.Det er stor variasjon i korleis lokalsamfunn erutsette for klima. Ulikskapane gjer at ein effektivklimatilpassingsstrategi i stor grad må vere lokalttilpassa, innanfor rammene av nasjonale føringar. Ivurderinga av tilpassing til klimaendringar er detdifor nødvendig å forstå lokale perspektiv og behov.Norske lokalsamfunn varierer frå små bygderog fiskevær til store byar. I så å seie heile verda erdet ein sterk urbaniseringstendens, og også iNoreg bur ein stadig større del av befolkninga ibyar. Mens folketalet i Noreg auka med 5,9 prosentfrå 2002 til 2009, auka i same perioden taletpå innbyggjarar i storbyregionar med 9,4 prosent.Befolkninga i storbyregionane utgjer over 55 prosentav den totale befolkninga (St.meld. nr. 25(2008–2009)).Geografiske og topografiske variasjonar gjer atlokalsamfunn er ulikt utsette for vêrforhold, na-