Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Çağdaş Denetim Modellerinden Gelişimsel Denetimin İncelenmesi<br />
3. Gelişimsel Denetim<br />
Denetim modelleri, tarihsel gelişim ve yönetim<br />
anlayışlarına göre eğitim alanında yer almıştır. Bu<br />
modellerden biri olan gelişimsel denetim modeline<br />
göre denetici, öğretmenin gelişim düzeyini<br />
belirlemek ve gelişim düzeyine uygun bir davranış<br />
sergilemek ile yükümlüdür. Bu modelin amacı,<br />
denetimi gerginlik, kaygı ve korku dolu bir süreç<br />
olmaktan çıkarmaktır. Böylece denetim süreci öğretmenlerin<br />
ihtiyaçlarına cevap verecek bir hale<br />
gelmektedir (Aydın, 2005, s. 47).<br />
3.1. Öğretmenlerin Gelişim Aşamaları<br />
Öğretmenlerin gelişim aşamaları bilişsel, kavramsal,<br />
ahlaki, benlik, bilinç ve mesleki ilgi olmak<br />
üzere altı başlık altında toplanabilir. Aşağıda bu<br />
başlıklara ilişkin açıklamalara kısaca yer verilmiştir.<br />
(Aydın, 2005, s. 48-57).<br />
Bilişsel Gelişim: Piaget’e göre bilişsel gelişim<br />
duyusal devinim, işlem öncesi, somut işlem ve<br />
biçimsel/soyut işlem olmak üzere dört aşamalı<br />
bir süreçtir. Yapılan araştırmalarda bu aşamalardan<br />
soyut işlemler veya biçimsel işlemlerin<br />
tüm yetişkinler tarafından gösterilmediği sonucuna<br />
ulaşılmıştır. Bu bağlamda bir yetişkin<br />
olarak öğretmenlerin biçimsel düşünceye ne<br />
derecede sahip oldukları önem taşımaktadır.<br />
Gelişim aşamalarına uygun olarak davranan<br />
öğretmenler öğrencilerin öğrenme ve gelişimini<br />
destekleyecek nitelikte ortamlar oluşturmakta<br />
ve bilgiyi anlatmaktan ziyade, öğrenmeyi<br />
kolaylaştırma rollerini sergilemektedirler.<br />
Kavramsal Gelişim: Bilişsel gelişim ile yakından<br />
ilgili olan kavramsal gelişim düşük, orta<br />
ve yüksek düzey şeklinde sınıflandırılmaktadır.<br />
Yüksek kavramsal düzeydeki öğretmenler ile<br />
düşük kavramsal düzeydeki öğretmenler oluşturdukları<br />
sınıf ortamı bakımından farklılık göstermektedirler.<br />
Kavramsal düzeyi yüksek olan<br />
öğretmenlerde samimiyet, esneklik, etkili çalışma,<br />
empati ve durumsallık gibi olumlu özellikler<br />
bulunurken; düşük kavramsal düzeydeki<br />
öğretmenler cezalandırma, kurallara bağlılık<br />
ve kaygı gibi olumsuz özelliklere sahiptirler.<br />
Ahlaki Gelişim: Kohlberg ahlaki gelişimi; gelenek<br />
öncesi düzey, gelenek düzeyi ve gelenek<br />
sonrası düzey şeklinde sınıflandırmıştır. Bu<br />
sınıflandırmada her düzey kendi içerisinde<br />
iki aşamaya ayrılmıştır. İkinci aşamalar, birinci<br />
aşamalara göre daha ileri ve planlıdır. Öğret-<br />
menlerin ahlaki gelişimleri ile eğitim-öğretim<br />
anlayışları arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik<br />
yapılan araştırmalarda, düşük düzeyde olan<br />
öğretmenlerin öğrenci davranışları konusunda<br />
dar görüşe sahip oldukları, orta düzeyde olan<br />
öğretmenlerin öğretim yöntem ve teknikleri<br />
konusunda daha geniş düşündükleri ve yüksek<br />
düzeyde olan öğretmenlerin öğrenci perspektifini,<br />
öğrenmenin karmaşıklığını ve doğasını<br />
dikkate aldıkları sonucuna ulaşılmıştır.<br />
Benlik Gelişimi: Bireylerdeki benlik gelişimi bir<br />
süreç olarak ele alındığında başlangıç, orta ve<br />
son şeklinde sınıflandırılabilir. Bu sürecin başlangıcında<br />
bulunan bireyler “korkulu ve endişeli”<br />
olarak tanımlanırken, sürecin ortasındaki<br />
bireyler “uyumlu”, sürecin sonundaki bireyler<br />
ise “özerk” olarak isimlendirilmektedir. Yapılan<br />
araştırmalarda benlik gelişimi düşük olan<br />
öğretmenlerin öğrenci ilişkilerinde sorun yaşadıkları<br />
ve öğrenme-öğretmen sürecindeki<br />
karmaşa ile başa çıkmada yeterli kaynaklara<br />
sahip olmadıkları belirlenmiştir. Yüksek düzeyde<br />
benlik gelişimi için öğretmenlerin okul içerisindeki<br />
diğer bireylerin bakış açılarını öğrenebilecekleri<br />
bir ortamın oluşturulması ve bu<br />
yönde teşvik edilmeleri gerekmektedir. Bunun<br />
yanında ortaya çıkabilecek çatışmaların çözümünde<br />
önerilerden ve geliştirilen ilkelerden<br />
yararlanılması tavsiye edilmektedir.<br />
Bilinç Gelişimi: Robert Kegan bilinç gelişimini<br />
beş aşamada incelemiştir. İlk aşama “düşüncesizce<br />
harekettir (0-2 yaş)”. Bu aşamada kişi, güdüleri<br />
ile yaşamaktadır. İkinci aşama “hükümdarlıktır<br />
(2-12 yaş)”. Kişinin gereksinim ve ilgileri<br />
ön plandadır. Üçüncü aşama “kişilerarasıdır<br />
(12-20 yaş)”. Kişinin kendisinin kim olduğuna<br />
ilişkin başkalarının karar vermesi aşamasıdır.<br />
Dördüncü aşama “kurumsaldır”. Birey kimliğini<br />
grup içerisinde bulur. Birey bu aşamayı olumlu<br />
yönde geçerse toplumla iyi ilişkiler kurar. Beşinci<br />
ve son aşama “bireylerarasıdır”. Kişi, ilişki<br />
ve kimliği arasında bir denge oluşturur. Bunun<br />
yanında kişi sahip olduğu değerler adına sisteme<br />
karşı çıkabilir.<br />
Mesleki İlgi: Öğretmen gelişiminde diğer<br />
önemli bir alan mesleki gelişim düzeyidir.<br />
Mesleki gelişim öz yeterlilik, öğretim görevleri<br />
ve öğretimsel etki olmak üzere üç aşamada<br />
gerçekleşmektedir. Öz yeterlilik aşamasında<br />
öğretmenler var olma çabasındadırlar. Bu aşamada,<br />
öğretmen denetmenden iyi not alma-<br />
Yıl: 11 / Sayı: 33<br />
Nisan / Mayıs / Haziran 2015<br />
EĞİTİM-ÖĞRETİM VE BİLİM ARAŞTIRMA DERGİSİ<br />
19
Change language