You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Eğitim Denetiminde Değişim Süreci ve Paradigma Arayışları<br />
mektedir. Aynı konu ile ilgili düzenlemenin KHK<br />
usulüyle yapılması hukuki sorunları da gündeme<br />
getirecektir.<br />
En son yürürlüğe giren Maarif Müfettişleri<br />
Yönetmeliğinde, rehberlik ve denetim çeşitleri<br />
sıralanmış buna göre rehberlik çeşitleri; önleyici,<br />
düzeltici, iyileştirici ve geliştirici rehberlik olarak,<br />
denetim çeşitleri ise; süreç ve sonuç, performans,<br />
sistem, mali ve uygunluk denetimi olarak düzenlenmiştir.<br />
Yönetmelik içerisinde denetim türlerinin<br />
bu şekilde sıralanması ilk etapta bilimsel bir<br />
sınıflamayı akla getirmektedir. Üst yönetim, kendi<br />
örgütleri için öngördüğü yönetim anlayışlarını bir<br />
model çerçevesinde bilimsel çalışmaları referans<br />
gösterebilir. Benimsediği model daha pratik ve<br />
somut yönergeler üzerinden icra edilir. Kısacası<br />
bilimsel sınıflamaların, hukuki metinlere bu şekilde<br />
konulması uygulama süreçlerinde belirsizliğe<br />
neden olabilir.<br />
Kısaca söylenebilir ki, Milli Eğitim Bakanlığının<br />
denetim yapısıyla ilgili getirdiği düzenlemeler, bir<br />
paradigma değişimi üzerine yapılan bir düzenleme<br />
olma niteliği taşımamaktadır. Şu söylenebilir,<br />
parlamenter sistemle birlikte, kamu yönetimindeki<br />
yerelleşme bağlamındaki radikal dönüşüm<br />
gerçekleşmeden denetim alt sistemindeki dönüşüm<br />
zaten gerçekleşemez. Örgüt yapılarındaki iç<br />
içe geçmiş birbirine bağımlı halkalar şeklindeki alt<br />
sistemleri bir bütün olarak değerlendirmek gerekir.<br />
Geniş halka yön değiştirmeden, diğer halkalar<br />
yön değiştiremez.<br />
Yenilikler üzerinde daha öznel bir konudan;<br />
ders denetiminden de kısaca bahsetmek gerekir.<br />
Kamu Yönetimi içerisinde eğitim yönetimi farklı<br />
özellikler barındırır. Eğitim faaliyetleri uzun ve zor<br />
bir süreçtir. Eğitim yönetimi ve temel sistem olan<br />
okulların yönetimi diğer örgütlerin yönetiminden<br />
oldukça farklılık gösterir. Okullar informal ilişki ve<br />
iletişim ağlarının en güçlü olduğu yapılardır. Bu<br />
minvalde eğitimin üretim ve inşa alanı olan ders<br />
aktivitelerinin gözlemlenip değerlendirilmesi süreci<br />
tek bileşenli bir faaliyet alanı olmaktan uzaktır.<br />
Yakın zamana kadar öğretmenlerin denetimi, teftiş<br />
yönergesine bağlı geliştirilen, form haline getirilmiş,<br />
kriterler marifetiyle yapılmaktaydı. Bu faaliyet,<br />
klasik denetim mantığı ile şekillenmiş ölçeklendirmeden<br />
ibaret bir çalışmaydı. Teftiş ile ilgili<br />
yeni düzenlemelerde öğretmenin dersine girilme-<br />
mesi gerektiği konusu gündemdedir. Ancak, yeni<br />
düzenlemede ders teftişinin tümüyle kaldırılması<br />
işinin bilimsel bir gerekçeye dayanıp dayanmadığı<br />
netlik kazanmış değildir; en azından açıklanan<br />
bir malumat halen bulunmamaktadır. Rutinleşen,<br />
kısmi zamana bağımlı kılınan ve daha çok biçimselliğe<br />
dayanan teftiş uygulamaları zaten fayda<br />
üretmeyen uygulamalardı. Yeni gündeme gelecek<br />
uygulamalar halen netlik kazanmış değildir.<br />
Eğitim Denetimindeki Çelişkiler<br />
Mevcut mevzuat gereğince yürürlükte olan<br />
uygulamalara eleştirel açılardan bakmak, yapıyı<br />
tanıma noktasında daha doğru olacaktır. Eğitim<br />
sistemi içerisinde görev yapan müfettişlerin görev<br />
alanları: rehberlik, iş başında yetiştirme, teftiş, değerlendirme,<br />
inceleme, araştırma ve soruşturmadır.<br />
Bu görevler içerisinde inceleme, soruşturma<br />
(tahkikat) alanları ile eğitim-öğretim alanları arasında<br />
nitelik olarak yakınlık arz etmeyen, yapılan<br />
işin psikolojisine uymayan yönler mevcuttur. Yeni<br />
dönem eğitim bilimlerinde, eğitim müfettişine lider/öncü<br />
roller yüklenmiştir. Müfettişin öncü rolü,<br />
rehberlik ve iş başında yetiştirme ve araştırma<br />
ağırlıklı alanları kapsar. Göreve yeni başlayan öğretmenlere<br />
ve eğitimle ilgili yeni uygulamalar ve<br />
hizmet içi faaliyetlerde müfettişin rehberlik rolü<br />
devreye girmelidir. Eğitim liderliği rolü ile, memur<br />
suçu üzerinde tahkikat yürüten sorgu hakimi (savcı)<br />
rolü arasında görevin niteliği açısından çelişkiler<br />
bulunmaktadır. Hatta illerde valiler, yasanın<br />
onlara tanıdığı yetki gereğince müfettişleri her<br />
türlü soruşturma işinde görevlendirmektedirler. İl<br />
idareleri için müfettişin asli fonksiyonu tahkikat/<br />
soruşturmadır. Adli ve idari suçlarla ve bu suçların<br />
tahkikatı ile ilgili farklı birimlerin ve uzmanların<br />
kadrolanması bir çözüm olarak gündeme gelebilir.<br />
Soruşturma işini yürüten maarif müfettişi, eğitim<br />
alanıyla ilgili yeterliğini (eğitim/öğretim, duyarlık,<br />
adalet, değerler, vicdan vs.) ikinci plana iterek, asıl<br />
görevini tam yapamama gibi bir psikolojiyle de<br />
karşı karşıya kalmaktadır. Bu, eğitimin/eğitimcinin<br />
doğasıyla çelişen bir durumdur.<br />
Yine mevcut haliyle üst otoriteye bağlı müfettişlik<br />
(Bakanlıktaki eski durum) kurumları, belki<br />
de gelenekten gelen kültürel bağlardan dolayı,<br />
bürokratik oligarşik ve kısmen otonomiyi barındıran<br />
tutum ve davranışları yüzünden yürütmenin<br />
64 Nisan / Mayıs / Haziran 2015 Yıl: 11 / Sayı: 33<br />
EĞİTİM-ÖĞRETİM VE BİLİM ARAŞTIRMA DERGİSİ
Change language