You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Maarif Müfettişlerinin İnceleme-Soruşturma<br />
Çalışmalarını Yürütürken Karşılaştıkları Sorunlar<br />
Yrd. Doç. Dr. Niyazi ÖZER<br />
İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi<br />
Adnan YILMAZ<br />
Malatya İl Maarif Müfettişleri Başkanlığı<br />
Giriş<br />
Koşulların sürekli değiştiği ve rekabet ortamının<br />
arttığı günümüzde örgütlerin en önemli<br />
amaçlarından biri varlıklarını sürdürebilmek ve<br />
etkinliklerini olabildiğince arttırabilmektir. Örgütlerin<br />
varlıklarını sürdürebilmesi ve gelişebilmesi<br />
için ise, sahip olduğu ve yararlandığı kaynakları<br />
en iyi şekilde kullanması, kurum çalışmalarının<br />
sürekli olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir<br />
(Taymaz, 1982). Başka bir anlatımla örgüt, etkililiğini<br />
düşürmemek için etkililiğinin düzeyini sürekli<br />
olarak görmek zorundadır. Örgütte etkililiğin düzeyini<br />
saptamak ise ancak değerlendirme ya da<br />
denetim sistemleriyle olanaklıdır (Başaran, 1985).<br />
Uluğ’a (2004, Akt. Memişoğlu ve Sağır, 2008) göre<br />
denetim, belirlenen amaç ve görevlerin, öngörülen<br />
sürede tam ve etkili biçimde gerçekleştirilip,<br />
gerçekleştirilmediğinin gözetlenmesi işidir.<br />
Sistem kuramı açısından denetim; girdi, işlem ve<br />
çıktılarından bilgi alınması, alınan bilgilerin değerlendirilmesi<br />
ve değerlendirme sonuçlarına göre<br />
örgütün amaçlarının düzeltilmesi ve geliştirilmesi<br />
olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda denetim sonuçlarıyla<br />
beslenmeyen örgütlerin etkililiklerinin,<br />
gelişimlerinin ve problem çözme yeteneklerinin<br />
rastlantılara kaldığı söylenebilir (Gökçe, 1994).<br />
Diğer kurumlar gibi eğitim kurumları da varlıklarını<br />
devam ettirebilmek ve etkililiklerini artırmak<br />
için sürekli bir değerlendirme ve denetim sistemine<br />
sahiptir. Millî Eğitim Bakanlığı sorumluluğundaki<br />
birimlerin amaçlarını ve görevlerini yerine getirme<br />
düzeylerini belirlemek, etkililiklerini artırmak<br />
ya da geliştirmek amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı<br />
(MEB) merkez teşkilatında Rehberlik ve Denetim<br />
Başkanlığı ve illerde Maarif Müfettişleri Başkanlıklarını<br />
kurmuştur. Denetim; kurumun amacına<br />
ulaşması için çalışan personele yardım etme, yol<br />
gösterme, gelişimine katkıda bulunma gibi hizmetlerin<br />
yanında, personelin hizmetlerinin değerlendirilmesini<br />
de kapsamaktadır (Balay ve Engin,<br />
2007). Eğitimde denetimin amacı, öğrenmeyi ve<br />
öğretmeyi etkileyen tüm ögeleri birlikte ele alarak,<br />
süreci değerlendirmek (Burgaz, 1995) ve belirlenen<br />
eğitim ve öğretim amaçlarının gerçekleşme<br />
derecesini ve eğitim-öğretimin amaçlarına en uygun<br />
değer ve işlemleri bulmaktır (Aydın, 2014). Bu<br />
açıdan bakıldığında teftiş sisteminde görev alan<br />
müfettişlerin birbirlerinden farklı niteliklere sahip<br />
iş ve işlemleri yürüttükleri söylenebilir. MEB (2014)<br />
tarafından çıkarılan yönetmeliğe göre müfettiş ve<br />
müfettiş yardımcıları, teşkilat içerisindeki rehberlik,<br />
denetim, araştırma, inceleme, soruşturma ve<br />
ön inceleme görevlerini yürütmekle sorumludurlar.<br />
Eğitim sisteminin denetim alt sisteminde yer<br />
alan maarif müfettişlerinin, birbiriyle uyuşmayan<br />
ve hatta bazen birbirleri ile çelişen rehberlik, teftiş<br />
ve soruşturma görevlerini bir arada yürütmeleri<br />
birçok sorunu beraberinde getirmektedir (Kayıkçı<br />
ve Uygur, 2012). Örneğin bir okulda soruşturma<br />
yapmak üzere görevlendirilen maarif müfettişi,<br />
yargıçlık rolünü oynayarak yönetici ve öğretmenlere<br />
ceza verilmesini teklif edebilmektedir. Aynı<br />
müfettiş daha sonra aynı okulda giderek öğretmenlere<br />
ve okul yöneticilerine eğitim-öğretim ve<br />
yönetim konularında rehberlik etmeye veya liderlik<br />
rolünü sergilemeye çalışmaktadır. Bu durum<br />
bir taraftan maarif müfettişlerinin rol çatışması<br />
yaşamalarına neden olmaktadır. Diğer taraftan ise<br />
öğretmen ve yöneticilerin kabul alanlarını daraltmakta,<br />
öğretmen-müfettiş ve yönetici-müfettiş<br />
ilişkilerinde olumsuzlukların yaşanmasına, denetim<br />
ve rehberlik etkinliklerinin etkililiğinin azalmasına<br />
neden olabilmektedir (Balay ve Engin, 2007).<br />
56<br />
EĞİTİM-ÖĞRETİM VE BİLİM ARAŞTIRMA DERGİSİ<br />
Nisan / Mayıs / Haziran 2015 Yıl: 11 / Sayı: 33
Change language