Doküman - asmmmo

EKONOMİDE TATSIZ SONBAHARProf. Dr. Hayri KOZANOĞLUMarmara Üniversitesi İİBFSonbahara girilirken dünya ekonomisinde tedirginlikartıyor. Küresel krizin beş yılı geride kaldı,Batılı kapitalist ülkeleri yönetenler krize bir türlüçözüm bulamamanın sıkıntısını yaşıyorlar.Büyüme bazı gelişmekte olan ülkelerde istikrarkazandıysa da, gelişmiş ülkelerde gerek bireylerin,gerekse de firmaların borçlarını azaltma çabası;yüksek işsizliğin belirsizlik havası yaratması, bunedenle hane halklarının harcama yapmaktan çekinmesi,hükümetlerin bankaları kurtarma operasyonlarınapara saçtıktan sonra kemerleri sıkmayayönelmesi bir türlü istikrarlı bir büyüme temposuyakalanamamasına neden oluyor. Küresel efendiler,G-20 de dahil, çok ciddi ekonomik, toplumsal ve siyasisonuçları bulunan krizden inandırıcı ve tutarlıbir çıkış yolu bulamıyorlar.Küresel büyüme 2011’in sonunda yavaşlama eğiliminegirdikten sonra, 2012’de de bu süreç devamediyor. UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve KalkınmaKonferansı) 2012 sonunda dünya ekonomisinin%2.5 büyüyeceğini tahmin ediyor. Japonya depremve tsunami felaketinin yaralarını sarmak içinyürüttüğü yeniden imar faaliyeti sayesinde yüzde2.2 büyürken, ABD’de 2011’in yüzde 1.7 büyümesininardından 2012’de bir çentik sıçramayla yüzde2.0’lık bir büyüme bekleniyor. En büyük ekonomiksarsıntının yaşandığı AB Bölgesi'nde ise ekonomininyüzde 0.3 topyekun daralacağı tahmin ediliyor.AB’nin büyük ekonomilerinden Almanya ve Fransadüşük de olsa pozitif büyüme sergilerken (sırasıylayüzde 0.9 ve 0.3), İtalya ve İngiltere küçülecek(sırasıyla yüzde 1.9 ve 0.6). Dünyanın büyümemotorları Çin ve Hindistan’da ise bir tempo kaybıgözleniyor. 2011’den 2012’ye Çin’in büyümesi yüzde9.2’den 7.9’a, Hindistan’ın büyümesi ise aynıdönemde yüzde 7’den 6’ya gerileyecek. GOÜ’lerdeözel tüketimin teşvikine ve ücret artışlarına hızveren ekonomilerin daha iyi performans sergilediğigözleniyor. Örneğin Latin Amerika’da büyüme biraztavsasa da, 2012’de yüzde 3.5’luk bir temponunsürdürüleceği anlaşılıyor. Bir dönemlerin acılı coğrafyasınınyüzünü güldüren, reel ücretlerin artışı veözel sektöre açılan kredilerdeki sıçrama. Kamu harcamalarınınartırılması, son dönemde Brezilya’dadolaylı vergilerin aşağı çekilmesi adımlarını da gözardıetmemek gerek.Avro Bölgesi'nin ise içine düştüğü kısır döngüdenbir türlü kurtulamadığı ortada. Avro Bölgesi’nin 5müzmin sorunlu ülkesi (İrlanda, ispanya, İtalya, Yunanistan,Portekiz) kamu borçlarını çevirmekte zorlanıyorlar.Eski borçlarını kapatmak için borçlanıncadaha da yüksek faizlerle karşılaşıp, borç girdabınınderinliklerine sürükleniyorlar. Almanya, kendisinihiperenflasyona, Nazi idaresine ve sonunda 2.DünyaSavaşı’ndaki trajediye sürükleyen süreci toplumsalhafızasından bir türlü silemediği için, merkez bankasıBundesbank’a hükümete borç vermeyi yasaklamıştı.Avrupa Merkez Bankası da (AMB) bu modelçerçevesinde kuruldu. 2011 sonunda olduğu gibiAvrupa bankacılık sistemine yüzde 1 faizle cömertçekredi dağıttı. Onlar da bu paranın bir bölümüylesıkıntılı ülkelerin kamu kâğıtlarını alarak piyasalarıbiraz rahatlattılar. Ama kendileri yüzde 1’le borçlanırken,bırakın Yunanistan’ı, İtalya ve İspanya’nınancak yüzde 6’nın üzerinde faiz oranlarıyla kamukâğıtlarını satabilmeleri onları içinden çıkılmaz birbatağa sürüklüyor.AMB başkanı 2012 yazında sakıntılı ülkelerinkamu kâğıtlarını piyasalardan mebzul miktardaalabileceğimi duyurdu. Ama bu olanaktan yararlanmakisteyenler, Yunanistan’da ismi küfür gibi anılanTroyka’nın (IMF-AB-AMB üçlüsü) kemer sıkma programınarazı olacaklar. Okkanın altına ilk gidecek ülkeninİspanya olacağı anlaşılıyor. Bir dönem Türkiyede dahil, Latin Amerika ve Asya ülkelerini inim iniminleten neoliberal reçeteler şimdi de Avrupa’nınçevre ülkelerine uygulanıyor. Son gösteriler Yunanistanve İspanya’da halkın yaşam koşullarını kötüleştiren,kendilerine kabus yaşatan bu programakolay kolay boyun eğmeyeceğini gösterdi. Anlaşılan,yaz sıcakları geride kalırken Avrupa’da meydanlar,sokaklar ısınacak, güçlü bir toplumsal direniş dalgasıgözlenecek.• EKONOMİBÜLTEN • TEMMUZ-AĞUSTOS 2012 19