Doküman - asmmmo

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU VEVERGİ USUL KANUNU AÇISINDANTUTULMASI GEREKEN DEFTERLER• MESLEKİ YAZILARAylin GÜRBÜZ BENKDevlet Gelir UzmanıCansın DEĞİRMENCİOĞLUDevlet Gelir Uzmanı Yardımcısı1.Giriş55 yıldır yürürlükte olan 6762 sayılı Türk TicaretKanununda (eski TTK) geniş ölçekli değişiklikleryapılmış ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (yeniTTK) 14.01.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.Yeni TTK esas itibariyle 01.07.2012 tarihindeyürürlüğe girmiş olmasına rağmen Türkiye MuhasebeStandartlarının uygulanmasına ilişkin hükümleri01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.Defter tutma yükümlülüğüne ve Türkiye MuhasebeStandartlarının uygulanmasına ilişkin maddeleryeni TTK’nın en çok tartışılan hükümleri olmuştur.Bu tartışmaların temel nedeni ticaret kanunu vevergi mevzuatının amaçsal farklılıklarıdır. Özellikledefter tutma yükümlülüğüne ilişkin bu amaçsalfarklılığa bakacak olursak; yeni TTK’nın 64/1.maddesinde yer alan hükümden, ticari defterlerintacirin ticari işlemlerinden kaynaklanan malvarlığıdurumunu göstermek ve işletmenin finansal durumuhakkında fikir vermek amaçlarıyla tutulduğu anlaşılmaktadır.Vergi Usul Kanununun (VUK) 171. maddesihükmüne göre ise, ticari defterler mükelleflerinvergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunubelirlemek, verginin konusuna giren muameleleribelli etmek, mükellefin vergi ödevleri karşısındakidurumunu kontrol etmek amacıyla tutulmaktadır.Diğer bir anlatımla VUK’a göre ticari defter tutmanınamacı vergisel olmakla birlikte, TTK’da buamaç işletmenin faaliyetlerinin oluşumu ve gözlemlenmesiile sınırlıdır.Yeni TTK’da, teknik nitelikteki muhasebe ilkelerinibelirleme görevi Kamu Gözetimi Muhasebe veDenetim Standartları Kurumuna verilmiş ve genelolarak muhasebe uygulamaları ile ilgili doğrudanyer almamıştır. Bu yazıda yeni TTK ile VUK arasındakiuyuşmazlıkları “defter tutma usulü” çerçevesindeirdelenecektir.2. Eski Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine GöreTutulması Gereken DefterlerEski TTK’nın 66. maddesinde, tacir kavramınınaçıklaması yapıldıktan sonra, tüzel kişi tacirin yevmiyedefteri, defteri kebir, envanter defteri ve karardefterinin tutması gerektiği; tacirin gerçek kişiolması halinde ise karar defteri hariç olmak üzereyevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteriveya işletmesinin mahiyet ve önemine göre sadeceişletme defteri kullanması gerektiği açıklanmıştır.Bu madde hükmü ile VUK’un “Defter Tutma” bölümündeyer alan hükümler birbirleriyle paralellikarz etmekte olup, mükellefler tutacakları defterleriVUK’da yer alan açıklamalara göre belirlemektedir.3. Yeni Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine GöreTutulması Gereken Defterler6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda 6335 SayılıKanunla yapılan değişiklikten önceki ve sonrakidurumlar belirtilerek, bu değişikliğin defter tutmausulüne etkilerine bakılacaktır.3.1. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununda DeğişiklikYapılmadan önceki DurumYeni TTK’nın değişiklik öncesi 64. maddesinde;“(1) Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde,ticari işlemleriyle malvarlığı durumunu,Türkiye Muhasebe Standartlarına ve 88 inci maddehükümleri başta olmak üzere bu Kanuna göre açıkçagörülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır.Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süreiçinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyet-44BÜLTEN • TEMMUZ-AĞUSTOS 2012