ye bağımlı olarak değişmektedir. Bu ifadede yer alan büyüklüklerin, hava ve su ileilgili değerleri yerlerine yazıldığında, suyun soğutucu olarak avantajının, havaya oranlayaklaşık 175 kat olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.Hava ile soğutma sistemlerinde, havanın bilinen su ile soğutma sistemlerindekisuya oranla çok daha yüksek hızlarda (dört ile sekiz katı) ve düşük sıcaklıklarda(havanın sıcaklığı genellikle. 40°C 'den az, halbuki soğutma suyunun sıcaklığıgenellikle 80-90°C dolayında) kullanılması, ayrıca silindirin dışındaki soğutmayüzeylerini artırmak üzere (10 ile 125 kat arasında) finlerin eklenmesiyle, su ilesoğutmanın doğal avantajı hemen hemen ortadan kalkmaktadır. Ancak, yine de, benzerkoşullarda, hava ile soğutulan silindirlerin kritik bölgelerinin sıcaklıkları, su ilesoğutulan silindirlerinkinden daha yüksek olmaktadır.Yukarıda bahsedilen nedenlerle, silindir çapı arttıkça, hava ile soğutmagüçleşmektedir. Bu yüzden, silindir çapı 150 mm'nin üzerinde olan hava ile soğutulan<strong>motor</strong> hemen hemen yoktur. Hava ile soğutma, finler için yeterli alan sağlayan karşıtsilindirli (boksör tipi) <strong>motor</strong>lar ile, radyatör ve soğutma sistemi için uygun yerinbulunmadığı bir veya iki silindirli <strong>motor</strong>lar için kısmen cazip olabilir. Çalışmalarısırasında yüksek hava hızlarının elde edilmesi nedeniyle, hava ile soğutmasistemlerinin doğal olarak en uygun olduğu <strong>motor</strong>lar, küçük uçak <strong>motor</strong>larıdır. Ayrıca,küçük portatif ve sabit <strong>motor</strong>lar ile motosiklet <strong>motor</strong>ları için uygun olduğusöylenebilir.Aşırı doldurma (süperşarj)Buji ile ateşlemeli <strong>motor</strong>larda aşırı doldurma, özgül gücün yüksek olmasıistenen uçak <strong>motor</strong>ları, lüks ve spor otomobiller, yarış otomobilleri ve büyük doğal gaz<strong>motor</strong>ları gibi özel alanlarda uygulanmaktadır.Diesel <strong>motor</strong>larında aşırı doldurma ise, diesel <strong>motor</strong>unun doğal uygunluğu veverim ve güç artışı sağlaması nedeniyle, düşük maliyetin küçük boyut ve düşükağırlıktan daha önemli görüldüğü bazı kullanım alanları dışında, giderek artan biruygulamadır. Günümüzde, otomobiller, kamyonlar, otobüsler, lokomotifler, orta vebüyük boy deniz taşıtları için üretilen diesel <strong>motor</strong>larının hemen hemen tamamı aşırıdoldurmalıdır.Silindir sayısı ve boyutlarıSilindir sayısı ve boyutlarının belirlenmesi, her şeyden önce istenen çıkış gücünebağlıdır. Örneğin 2-3 kW'ın altındaki <strong>motor</strong>ların hemen hemen tamamı, ilkmaliyetlerinin düşük olması ve 50 mm 'nin altındaki silindirlerin imalatındakigüçlükler nedeniyle, tek silindirlidir. Anma gücü arttıkça, küçük silindirlerin boyut,ağırlık ve geliştirilmiş <strong>motor</strong> balansı ile ilgili avantajları nedeniyle, <strong>motor</strong>un silindirsayısının artırılması gereğini işaret etmektedir. Silindir sayısı artırıldıkça, benzertasarımlar olması ve devir kısıtlaması olmaması koşuluyla, <strong>motor</strong>un boyutlarıküçülmekte ve ağırlığı azalmaktadır. Özetle, silindir sayısı ve boyutlarının seçiminin,düşük güç ağırlığı, yüksek litre gücü, makul titreşim düzeyi, imalat ve bakım fiyatı,9
ömür beklentisi ve <strong>motor</strong>un genel biçimi arasındaki uzlaşmaya bağlı olduğusöylenebilir.Silindir düzenlemesiSilindir düzenlemesi seçimindeki en önemli faktör, elde edilen <strong>motor</strong>unbiçiminin, kullanılacağı yere uygunluğu ile buradaki bakım ve onarımlarının kolayyapılabilmesidir. Örneğin, silindirleri krank milinin altında olan <strong>motor</strong>lar, deniz veotomobiller için hiç uygun değilken, ters V ve radyal <strong>motor</strong>lar, uçaklar için uygunolabilmektedir. Altı silindire kadar olan sıra tipi <strong>motor</strong>lar, basitlikleri ve bakımkolaylıkları nedeniyle tercih edilmektedirler. Altı silindirli sıra tipi <strong>motor</strong>lar, özelliklebalans ve titreşim bakımından tercih edilmektedirler. Altı silindirden fazla sıra tipi<strong>motor</strong>larda, uzunluklarının diğer boyutlarına oranla fazla uzaması ve krank millerininburulma titreşimlerinin artması gibi problemler ortaya çıkmaktadır. Bu olumsuzluklararağmen, özellikle büyük gemiler, tekneye uygunluğu nedeniyle, 12 silindire kadar sıratipi <strong>motor</strong>lar imal edilmektedir.Sekiz silindirli V tipi <strong>motor</strong>ların balansı çok iyidir, titreşim problemi yoktur vetasarımı da dengi <strong>motor</strong>lara kıyasla basittir. Özellikle, strok/çap oranı 1,0 den düşükolanlarda, otomobilin <strong>motor</strong> kompartımanına uymada hiç bir sorun çıkarmamaktadır.V-8 <strong>motor</strong>lar, <strong>motor</strong>un genel biçimindeki derli topluluk, düşük güç ağırlığı ve imalatfiyatı arasındaki iyi uyum nedeniyle, yüksek güçlü otomobillerde ve diğer bir çokalanda tercih edilmektedir. İki, dört ve altı silindirli V tipi <strong>motor</strong>ların balansproblemleri bulunmaktadır. Bunlar daha çok, biçimsel olarak uygun görüldükleri,motosiklet ve küçük otomobillerde kullanılmaktadırlar.Boksör tipi (veya karşıt silindirli) <strong>motor</strong>lar, β = 180° açısıyla V tipi <strong>motor</strong>larınözel bir durumu olarak değerlendirilebilirler. Ancak, V tipi <strong>motor</strong>larda her krankla ikisilindir çalışırken, bu <strong>motor</strong>larda genellikle her silindir için bir krank gerekmektedir.Bağımsız kranklar, silindirler arasında yeterli mesafe bırakılmasına imkan verdiğinden,bu <strong>motor</strong>lar hava soğutmalı <strong>motor</strong>lar için uygundurlar. Genellikle güç ağırlığınındüşük, uzunluğun kısa olmasının önemli olduğu alanlarda kullanılırlar. Otobüs vekamyonlarda, döşeme altı yerleştirmeye de uygundurlar. Otomotiv alanında çoğunluklaiki, dört ve altı silindirli boksör tipi <strong>motor</strong>lar kullanılmaktadır.Radyal <strong>motor</strong>lar, biçimlerinin hava soğutmaya uygunlukları, krank millerininve karterlerinin küçük olmasına bağlı olarak, güç ağırlıkları en düşük olan <strong>motor</strong>olmaları nedeniyle, çoğunlukla uçaklarda kullanılmaktadırlar.Geliştirme çalışmasının tahmini süresiİmal edilmekte olan <strong>motor</strong>lara benzer bir <strong>motor</strong>un geliştirme süresi, harcanacakçabanın yoğunluğuna, görev alacak personel in sayısına ve deneyimine, alman malîdesteğe, bu çalışmaya ayrılacak ekipmanlara ve geliştirilecek olan <strong>motor</strong>un yeni vedenenmemiş özelliklerinin düzeyine bağımlı olarak iki ilâ beş yıl arasında, hatta dahafazla olabilmektedir.10
- Page 1 and 2: MOTORTASARIMINAGİRİŞ
- Page 3 and 4: Diyagramdaki bu alan, bazı mühend
- Page 5 and 6: 6. Geliştirme çalışmasının ta
- Page 7 and 8: Aynı otomobilin, günde dört saat
- Page 9: Soğutma sistemiMotor silindirlerin
- Page 13 and 14: 1. Hizmet tipi,2. Yakıt tipi,3. An
- Page 15 and 16: arasındadır. Hız azaldıkça ve
- Page 17 and 18: (6.17)(6.18)olur. Ortalama efektif
- Page 19 and 20: Litre Gücü
- Page 21 and 22: tır.İyilik derecesinin yükselmes
- Page 23 and 24: (6.32)eşitliği elde edilebilir.
- Page 25 and 26: ÖRNEK 6.2Dört zamanlı bir otomob
- Page 27 and 28: eşitliğiyle hesaplanabilir.c m i
- Page 29 and 30: Motor parçalarının imalinde kull
- Page 31 and 32: Kaldırıldığında parça eski bo
- Page 33 and 34: oluşabilir. Cıvatalar, pimler, mi
- Page 35 and 36: dır.Çizelge 7.1 Bazı malzemeleri
- Page 37 and 38: 7.2.7 TOKLUKTokluk, metalin kırıl
- Page 39 and 40: Beyaz dökme demir, sert ve kırıl
- Page 41 and 42: 7.3.3.3 YÜKSEK KARBONLU ÇELĠKLER
- Page 43 and 44: iyileştirmek amacıyla kullanılı
- Page 45 and 46: Şekil 7.5 Kompozit malzeme (sürt
- Page 47 and 48: sertlik ve sünekliktavı uygulanı
- Page 49 and 50: yüzey sertleştirmenin yanı sıra
- Page 51 and 52: Diesel motorlarında kullanılan ya
- Page 53 and 54: 8.1.1 YANMA ODASI TASARIMINI ETKĠL
- Page 55 and 56: yüzden, kama tıpı yanma odaları
- Page 57 and 58: farklılıklar gösterirler. İki z
- Page 59 and 60: Şekil 8.3’te ise bir yaş gömle
- Page 61 and 62:
Faturaların yüksekliği, silindir
- Page 63 and 64:
enzin motorları için;t cb =0,9Die
- Page 65 and 66:
= 1,2bulunur. M12 civata kullanıla
- Page 67 and 68:
Pistonun tepesi yanan karışımın
- Page 69 and 70:
Şekil 8.1 1 "de. buji ile ateşlem
- Page 71 and 72:
eşitliği kullanılabilir. Burada;
- Page 73 and 74:
Segman ağız aralığı, genellikl
- Page 75 and 76:
(8.13)olacaktır. Pistonda iki adet
- Page 77 and 78:
ÖRNEK PROBLEM 8.4Bir benzin motoru
- Page 79 and 80:
Şekil 8.16 dan, Δd max = 0.028 mm
- Page 81 and 82:
Şekil 8.19 Komple biyel kesitiBiye
- Page 83 and 84:
D (8-24)Burada;F 04 : Pistonun ÜÖ
- Page 85 and 86:
Biyel burcunun kalınlığı;(8.28)
- Page 87 and 88:
Bir krank milindeki ana muylularla
- Page 89 and 90:
(8.32)yazılırsa;(8.33)olur. Burad
- Page 91 and 92:
Supaplar genellikle austenitik çel
- Page 93 and 94:
Şekil 8.29 Supap ölçüleri.c gm
- Page 95 and 96:
Şekil 8.30 Harmonik kam eğrileri.
- Page 97 and 98:
8.8.2.2 KAM ÖLÇÜLERĠNĠN BELĠR
- Page 99 and 100:
Supapların simetrik kanılarda, k
- Page 101 and 102:
Buradan;vebulunur.1. KontrolBu değ
- Page 103 and 104:
dir.m 2 : Supap yayının kütlesi,
- Page 105 and 106:
f maX : Maksimum yay yolu (yayın s
- Page 107 and 108:
Yayın titreşim frekansı;
- Page 109:
Krank kolundaki eğilme gerilmesi;F
- Page 112 and 113:
Biyel gövdesi kesitinin boyutları
- Page 115 and 116:
YARDIMCISĠSTEMLER10.1 MANĠFOLDLAR
- Page 117 and 118:
sonucunda sağlanan ısı aynı zam
- Page 119 and 120:
(10.16)r : yakıtın yoğunluğu, (
- Page 121 and 122:
(10.25)Bu durumda, pompanın ana bo
- Page 123 and 124:
manifoldundaki dağıtımını kola
- Page 125 and 126:
a) Kısmi akışlı (bypass) filtre
- Page 127 and 128:
pozitif karter havalandırma (posit
- Page 129:
Contaların görevlerini başarıyl