324Patrycja Gula, Wojmir Ziętkowiakdo utraty wilgotności pochwy, a w konsekwencji do uczucianadmiernej suchości i dyspareunii [4]. Następstwemzaburzeń w wydzielaniu śluzu jest podwyższenie pH pochwy,co sprzyja zanikowi fizjologicznej flory bakteryjnej.Pochwa staje się bardziej podatna na infekcje, które spowodowanesą głównie bakteriami migrującymi ze skóry sromui okolicy odbytu. Bliskie sąsiedztwo układu moczowegosprawia, że stanom zapalnym w pochwie mogą towarzyszyćprzewlekłe infekcje dolnego odcinka dróg moczowych[1, 2, 5]. Niedobór hormonów płciowych jest również jednąz kilku przyczyn częstszego występowania w okresie pomenopauzalnymnietrzymania moczu, wynikającego m.in.ze zmniejszonej elastyczności cewki moczowej, atrofii jejnabłonka i czynnościowej niewydolności zwieracza cewkimoczowej [1, 6].Można znaleźć doniesienia, których autorzy wskazują,że około 50% zdrowych kobiet powyżej 60. roku życia madolegliwości związane ze zmianami zanikowymi w obrębiedróg moczowo-płciowych [7].Opisane powyżej zmiany reagują na leczenie za pomocąhormonalnej terapii zastępczej. Miejscowe lub ogólnezastosowanie preparatów estriolu lub estradiolu likwidujea przynajmniej ogranicza te czasem bardzo uciążliwe dlakobiety dolegliwości [1, 6, 8].Estrogeny pobudzają wzrost nabłonka pochwy, zwiększająprzepływ krwi w ścianie pochwy i redukują nadmiernąjej suchość przez pobudzenie produkcji śluzu komórkowego.Pod ich wpływem komórki nabłonkowe zaczynająprodukować więcej glikogenu, który jest substratem dlapałeczek Lactobaccillus vaginalis. Konsekwencją tego jestwzrost ilości fizjologicznej flory bakteryjnej, obniżenie pHpochwy i jej większa odporność na infekcje [3, 6, 9].W leczeniu zmian zanikowych układu moczowopłciowegopreferuje się miejscowe podawanie estrogenóww postaci krążków dopochwowych, czopków, kremów,maści i globulek [2, 8]. Forma dopochwowa uznawana jestza lepszą, gdyż efekt oddziaływania na błonę śluzową pochwy,podawanych w ten sposób estrogenów, jest czteryrazy większy w porównaniu ze stosowanymi doustnie [2].Estrogeny są dobrze absorbowane ze ścian pochwy. Działajągłównie miejscowo, ale również łatwo przenikają dokrążenia obwodowego [2, 9]. Przy większych dawkachmogą niekiedy wywołać podobne objawy do tych, jakieobserwujemy przy doustnym podawaniu leku [2]. Jednymz takich zagrożeń jest wzmożona proliferacja endometriumu kobiet po menopauzie. Wiadomo, że nadmierna niezrównoważonastymulacja estrogenami wywołuje zwiększenieczęstości mitoz w endometrium i prowadzi do jego proliferacji[10, 11]. Przy dużym nasileniu zmian może dojść dohiperplazji prostej lub złożonej. Natomiast wystąpieniezmian atypowych (hiperplazja z atypią) jest uznanym czynnikiemryzyka raka endometrium [9, 10, 11]. Dlatego przywiększych dawkach estrogenów należy rozważyć podanieprogestagenu, a czasami także wykonanie biopsji endometrium[2, 12]. Już w latach siedemdziesiątych stwierdzono,że dodanie wstawki progestagenu do estrogenowej terapiizastępczej może zmniejszyć ryzyko hiperplazji i raka endometrium[9]. Antyproliferacyjne działanie progestagenupolega na hamowaniu syntezy DNA, zmniejszeniu aktywnościmitotycznej, zmniejszeniu liczby receptorów estrogenowychoraz zwiększeniu aktywności enzymów rozkładającychestradiol. Przeważają jednak opinie, że przydopochwowym podawaniu estrogenów nie ma potrzebydodatkowego stosowania progestagenu, gdyż w dawkachzalecanych nie działają one kancerogennie w stosunku doendometrium [2].W miejscowym leczeniu zmian zanikowych układumoczowo-płciowego lekiem z wyboru są preparaty estriolu[2]. Jest to najsłabszy z naturalnych estrogenów, którywykazuje silniejsze działanie na pochwę, srom i cewkęmoczową, a stosunkowo małe na endometrium czy gruczołsutkowy [2]. Związane jest to z około 10-krotnie słabszymod estradiolu powinowactwem do receptorów estrogenowychw endometrium a równym mu powinowactwem doreceptorów znajdujących się w pochwie i cewce moczowej[7, 13]. Ponadto estriol charakteryzuje się najkrótszymz naturalnych estrogenów czasem wiązania się z receptorem[7, 13]. Konsekwencją tego jest brak wpływu na ciśnieniekrwi, masę ciała, funkcję wątroby, hemostazę, gospodarkęlipidową i metabolizm kostny [7, 14]. W porównaniu zeskoniugowanymi estrogenami pochodzenia naturalnego,estriol nie wpływa na poziom E1 i E2 oraz SHBG [14, 15].Wiele doniesień wskazuje na to, że stosowany dopochwowojest lekiem skutecznym i bezpiecznym, szczególniegodnym polecenia dla kobiet z dolegliwościamimiejscowymi z zakresu układu moczowo-płciowego. Wmałych dawkach może być również stosowany u pacjentek,u których konwencjonalna terapia systemowa jestprzeciwwskazana [9].CelStanowiła ocena wpływu leczenia zmian atroficznychpochwy za pomocą preparatów estriolu stosowanychdopochwowo, na grubość endometrium u kobiet pomenopauzie.MateriałBadaniem objęto 23 kobiety w okresie postmenopauzy,które zgłosiły się z objawami zmian atroficznych pochwy:suchością, podrażnieniem, swędzeniem, częstymistanami zapalnymi lub dyspareunią. U wszystkich badanychostatnia miesiączka wystąpiła co najmniej przed2 laty, nie stosowały one wcześniej hormonalnej terapiizastępczej, w tym także hormonalnych leków dopochwowych.Pacjentki podzielono na dwie grupy. Grupę 1 stanowiło10 kobiet w wieku 56–72 lat (średnia wieku 60,4lat), u których zastosowano leczenie dopochwowymipreparatami estriolu. Grupa 2 – kontrolna, obejmowała 13zdrowych kobiet w wieku 51–69 lat (średnia wieku 58,5lat), nie stosujących hormonalnej terapii zastępczej.MetodaKażda pacjentka przed rozpoczęciem leczenia poddanabyła badaniu ginekologicznemu, ocenie ultrasonograficznejz użyciem sondy dopochwowej 5 MHz. Mierzonogrubość endometrium. Z grupy badanej zostały
Wpływ dopochwowego leczenia estriolem zmian atroficznych pochwy na grubość endometrium u kobiet po menopauzie 325wyłączone kobiety, u których w obrazie ultrasonograficznymprzed rozpoczęciem terapii uwidoczniono jednorodneendometrium o grubości powyżej 5 mm. Pacjentkileczone były globulkami dopochwowymi lubkremem zawierającym 0,5 mg estriolu/dawkę. Dobórpostaci leku odbywał się na podstawie preferencji pacjentki.Przez pierwsze 2 tygodnie leczenia aplikacjidokonywano codziennie przed snem, następnie 3 razy wtygodniu. Badanie ginekologiczne wraz z badaniemultrasonograficznym uwzględniającym pomiary endometriumwykonano przed rozpoczęciem leczenia, a następniepo 3 miesiącach.Do analizy statystycznej uzyskanych wyników wykorzystanotest t’studenta dla zmiennych powiązanych,test Wilcoxona oraz test Manna-Whitneya, przyjmującza brak istotności statystycznej p > 0,05.WynikiUzyskane wyniki zestawiono w postaci dwóch tabel.Tabela 1. ilustruje zmianę grubości endometrium u pacjentekprzed oraz po 3-miesięcznym stosowaniu dopochwowychpreparatów estriolu. Z badań wynika, że grubośćendometrium przed rozpoczęciem leczenia mieściła się wgranicach od 1,2 do 5,3 mm – średnio 2,75 mm. Różnicagrubości endometrium po 3 miesiącach terapii wzrosła dośredniej 2,82 mm (przedział od 1,0 do 4,0 mm), jednakżebyła nieistotna statystycznie (p > 0,05). Tabela 2. przedstawiawyniki uzyskane w grupie kontrolnej, gdzie grubośćendometrium przed leczeniem mieściła się w przedziale od1,1 do 5,3 mm (średnio 2,45 mm), w czasie badania kontrolnegopo 3 miesiącach obniżyła się do średniej 2,32 mm(przedział od 1,2 do 4,0 mm). Zmiany grubości endometriumw grupie kontrolnej były nieistotne statystycznie (p >0,05). Również przyrost grubości endometrium po 3 miesiącachu kobiet leczonych w stosunku do grupy kontrolnej,mimo że wzrósł średnio o 0,5 mm – nie był istotny statystycznie(p > 0,05).DyskusjaUzyskane wyniki dotyczące wpływu dopochwowegoleczenia estriolem zmian atroficznych pochwy na zmianęgrubości endometrium u kobiet po menopauzie są zgodnez wynikami wielu autorów. Estriol stosowany miejscowow znacznym stopniu likwiduje dolegliwościzwiązane ze zmianami zanikowymi w obrębie dróg moczowo-płciowych,nie powodując przy tym nadmiernejproliferacji endometrium u kobiet po menopauzie. Wieluautorów spostrzegło, że nie wywołuje hiperplazji endometrium,nawet stosowany w dawce 8 mg/dobę [2].Basta przedstawia rezultaty badania, które objęło 69kobiet w wieku 49–60 lat. Oceniał ultrasonograficzniegrubość endometrium przed i po 6-miesięcznym stosowaniupreparatu Ortho-Gynest (3,5 mg/dawkę), Ovestin(0,5 mg/dawkę) lub placebo. Wykazał, że zmiany grubościendometrium podczas dopochwowej terapii estriolemsą statystycznie niezamienne [8].Podobne wyniki uzyskał Ustun, dokonując pomiaruendometrium u 24 pacjentek w wieku pomenopauzal-Tab. 1. Grubość endometrium u kobiet po 3 miesiącach leczenia estriolemWiek [lata]Grubość endometriumprzed leczeniem [mm]Grubość endometriumpo 3 miesiącach leczenia[mm]Zmiana grubościendometrium [mm]1. 58 3,5 4,0 0,52. 60 1,2 1,0 0,23. 63 2,5 2,5 0,04. 62 2,4 2,8 0,45. 62 3,5 3,6 0,16. 56 5,3 4,0 1,37. 58 2,6 2,7 0,18. 56 2,5 2,8 0,39. 72 2,5 3,0 0,510. 57 1,5 1,8 0,3Tab. 2. Grubość endometrium w grupie kontrolnejWiek[lata]Grubość endometriumprzed [mm]Grubość endometriumpo 3 miesiącach [mm]Zmiana grubościendometrium [mm]1. 56 1,2 1,5 0,32. 63 1,3 1,5 0,23. 60 1,9 1,5 0,44. 59 5,3 4,0 1,35. 60 1,1 1,2 0,16. 60 1,2 1,4 0,27. 59 1,3 1,6 0,38. 55 3,5 3,0 0,59. 53 3,3 3,0 0,310. 51 2,5 2,0 0,511. 69 1,5 1,5 0,012. 57 4,3 4,0 0,313. 59 3,5 4,0 0,5
- Page 2 and 3: REDAKTOR NACZELNYEDITOR IN CHIEFpro
- Page 4 and 5: 312Bartosz Sokół i innipodpotylic
- Page 8 and 9: 316Anna Bryl i inniNadmierna stymul
- Page 10 and 11: 318Anna Bryl i inniTab. 1. Wskaźni
- Page 12 and 13: Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 320-3
- Page 14 and 15: 322Łukasz Bartkowiak i innikrotnie
- Page 18 and 19: 326Patrycja Gula, Wojmir Ziętkowia
- Page 20 and 21: Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 328-3
- Page 22 and 23: 330Krystyna Przybyłowska i inniWyk
- Page 24 and 25: 332Krystyna Przybyłowska i inniBre
- Page 26 and 27: Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 334-3
- Page 28 and 29: 336Teresa Seidler, Milena GryzaTabe
- Page 30 and 31: 338Teresa Seidler, Milena Gryzaspo
- Page 32 and 33: Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 340-3
- Page 34 and 35: 342Barbara Stawińska-Witoszyńska
- Page 36 and 37: Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 344-3
- Page 38 and 39: 346Irena Maniecka-Bryła, Marek Bry
- Page 40 and 41: 348Irena Maniecka-Bryła, Marek Bry
- Page 42 and 43: 350Irena Maniecka-Bryła, Marek Bry
- Page 44 and 45: 352Wojciech Kapała, Jerzy Skrobisz
- Page 46 and 47: 354Wojciech Kapała, Jerzy Skrobisz
- Page 48 and 49: 356Wojciech Kapała, Jerzy Skrobisz
- Page 50 and 51: 358Wojciech Kapała, Jerzy Skrobisz
- Page 52 and 53: 368Wiesław Kalupanych nie przejawi
- Page 54 and 55: 370Wiesław Kalupa20018016014012010
- Page 56 and 57: 372Teresa Kosicka, Hanna Kara-PerzI
- Page 58 and 59: 374Teresa Kosicka, Hanna Kara-Perz
- Page 60 and 61: 376Teresa Kosicka, Hanna Kara-Perzn
- Page 62 and 63: 2Teresa Kosicka, Hanna Kara-Perz
- Page 64 and 65: Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 378-3
- Page 66 and 67:
Agnieszka Wyrwińska i inni 380minu
- Page 68 and 69:
Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 382-3
- Page 70 and 71:
Beata Kosińska 384ocena endoskopow
- Page 72 and 73:
Beata Kosińska 386ty białek osocz
- Page 74 and 75:
Beata Kosińska 38821. Frewin R.J.,
- Page 76 and 77:
390Anna Wawrocka, Maciej Krawczyńs
- Page 78 and 79:
392Anna Wawrocka, Maciej Krawczyńs
- Page 80 and 81:
Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 394-3
- Page 82 and 83:
Ewa Zeyland-Malawka, Elżbieta Prę
- Page 84 and 85:
Ewa Zeyland-Malawka, Elżbieta Prę
- Page 86 and 87:
400Aleksandra Kuligowska, Grażyna
- Page 88 and 89:
402Aleksandra Kuligowska, Grażyna
- Page 90 and 91:
Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 404-4
- Page 92 and 93:
Dominik Dytfeld i inni 406skopii (M
- Page 94 and 95:
408Marcin Wieczorek i inniratykę p
- Page 96 and 97:
410Marcin Wieczorek i inniTab. 1. S
- Page 98 and 99:
412Marcin Wieczorek i inniSchisandr
- Page 101 and 102:
Nowiny Lekarskie 2006, 75, 4, 407-4
- Page 103 and 104:
INSTRUCTIONS TO AUTHORSGeneral1. No