NOWINY LEKARSKIE 4 - Nowiny Lekarskie - UMP

Ewa Zeyland-Malawka, Elżbieta Prętkiewicz-Abacjew 396asymetrii i jej korygowanie, które zależne jest od rzeczywistejlub pozornej nierówności kończyn dolnych. Jejstwierdzenie, jak pisze Rakowski [45], nie jest możliwew warunkach domowych, wymaga bowiem dokładnegobadania technikami medycyny manualnej.Standera [26] obok objawów asymetrii miednicy, tj.skośnego ustawienia i skręcenia, stwierdzał jednostronneskrócenie mięśni. Karski [46] przykurcz odwodzicielibiodra prawego, jako przetrwały z „zespołu 7. przykurczów”noworodków i niemowląt, co opisał H. Mau [47],uważa za główną przyczynę skolioz „tzw.” idiopatycznych.Innym czynnikiem powstawania skolioz jest wedługKarskiego [46] nawykowe stanie (większe obciążenie)na jednej, zwykle prawej nodze – zaleca on staniena lewej nodze lub stanie ze skrzyżowanymi nogami.Hoppe [48] tak w staniu, chodzeniu, jak i w ćwiczeniachpreferuje symetrię, w czym widzi profilaktykę, a nawetkorygowanie bocznych skrzywień kręgosłupa. Z koleiStodolny [49], jako ochronę kręgosłupa przed przeciążeniami,sugeruje stanie na, nazwanej przez niego, „nodzestojnej”, to jest tej, na której podświadomie częściejstoimy i która jest lepiej przystosowana na znoszenieobciążeń statycznych, a drugą nogę opierać na podwyższeniulub ugiąć w stawie kolanowym.Prawidłowa pozycja miednicy według Ackermanna[50] warunkuje niezakłócony przebieg funkcji biologicznych.Od niej zależy właściwe ustawienie kręgosłupa, któryjest nie tylko osią całego ciała, ale stanowi ochronę dlanerwów rdzeniowych i przykręgowych zwojów autonomicznegoukładu nerwowego. Wszelkie objawy asymetriizwiązane z napięciem mięśni w pozycji stojącej powodująasymetryczny tonus mięśniowy, który Gagey [51] nazywatoksycznym. Gagey i Gentaz [52] podkreślają, że może onleżeć u podłoża szeregu dolegliwości o nieustalonej etiologii,takich jak: zawroty głowy, uczucie niestabilności, złesamopoczucie, a także bóle stóp i kręgosłupa.Niekorzystna jest także asymetria w ruchach kręgosłupazwiązana z pracą, sportem czy preferowaniem wżyciu codziennym wykonywania pewnych czynnościzawsze w tę samą stronę. W badaniach własnych [19,20] zaobserwowano ją u 38,4% dzieci, a Łubkowskai wsp. [53] aż u 78,6% badanych dziewcząt.Przyjmując ewentualność opisanych następstw orazwypowiedź anatomów [2], że istotna przyczyna asymetriispoczywa w morfodynamice rozwoju ontogenetycznego,autorki niniejszego opracowania uznają, że wmiarę możliwości powinno się u dzieci przeciwdziałaćjej powstawaniu, pogłębianiu i utrwalaniu. Objawy asymetriiu płodów i noworodków są słabo zaznaczonei stopniowo nasilają się wraz z wiekiem – dopiero po 4.roku życia zaczyna się rozwijać dominacja jednej kończyny[1]. Majewska, cytowana przez Starostę [54] podaje,że przy urodzeniu człowieka brak funkcjonalnegozróżnicowania półkul mózgu – przewaga jednej z nichrozwija się wraz z praktyką i mową. Wykazała ona, żedo 1. roku życia występuje symetryczność ruchówchwytnych, a wyodrębnienie rąk zależy od strony bodźców.Tak więc istnieje szansa wpływu na rozwój asymetriifunkcjonalnej, która jest podłożem asymetrii morfologicznej[55], poprzez wykształcanie oburęczności.Opowiada się za tym Demel [56], sugerując nawet akcentowanieleworęczności (u dzieci praworęcznych) jakosposobu równoważenia możliwych w przyszłości przeciążeńręki prawej. Zwolennikiem takiej idei jest takżeWolański [5], który uważa, że posługiwanie się główniejedną ręką (prawą lub lewą) jest niekorzystne z punktuwidzenia czynności organizmu, a Starosta [54, 57] przytaczającprzykład Japończyków, którzy rozwijają oddzieciństwa obydwie ręce poprzez ćwiczenia, symetryzacjęruchów widzi jako profilaktykę deformacji kręgosłupai kontuzji w sporcie. Koszczyc [58] przyznając, żeasymetria ciała ludzkiego zmienia się pod wpływemjednostronnych bodźców środowiskowych, przestrzegajednak przed opóźnianiem lateralizacji i powołuje sięprzy tym na Spiontek [59], która pisze, że dzieci słabozlateralizowane rozwijają się gorzej. Może jednak jest towspółwystępowanie obu zjawisk, a nie następstwo?Wśród autorów podkreślających wyraźną asymetrięmorfologiczną u dzieci [7, 57], także Bibrowicz i Skolimowski[60] stwierdzili, że symetryczna budowa tułowiaspotykana jest niezmiernie rzadko, a Kuś [61] uważa, że„w zasadzie nie ma dziecka symetrycznego”. Pokrywa sięto z cytowanymi już wypowiedziami, głównie anatomów,o naturalnym braku symetrii ciała. Nawet wybitny znawcaposturologii, Maria Kutzner-Kozińska [62] asymetrię zaliczado drobnych odchyleń w postawie.Pomimo tego, albo właśnie dlatego, autorki przedstawianegoopracowania są zdania, że objawów asymetrii wpostawie ciała nie należy lekceważyć, traktując ją jakoprzejaw zmienności osobniczej. W wychowaniu małychdzieci należałoby dążyć do wykształcenia oburęczności, a ustarszych dzieci bacznie obserwować i korygować przybieraneprzez nich pozycje, jakie wywołują drobne nawetodchylenia od symetrii ciała, gdyż utrwalane doprowadzićmogą do deformacji i patologicznych skutków. Zwraca nato uwagę także Frankowski [63], po zaobserwowaniuu dzieci ze skoliozami nawyku siedzenia na jednej nodze.Stąd też zasadność dążenia do symetrii postawy, jako przeciwdziałaniepoczątkom zła, zgodnie ze wskazówką Owidiusza„principiis obsta”.Piśmiennictwo1. Malinowski A.: Wstęp do antropologii i ekologii człowieka.Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 1994, 129–134.2. Reicher M., Łasiński.: Symetria i asymetria ustroju. W: Anatomiaczłowieka. PZWL, Warszawa 1990, 175–177.3. Bąk S.: Fizjologiczne podłoże odchyleń w fizycznym rozwojumłodzieży szkolnej. W: Korektywa i kompensacja w rozwojumłodzieży szkolnej. Sport i Turystyka, Warszawa 1977,38–41.4. Drozdowski Z.: Biologiczny rozwój człowieka. AWF, Poznań1977, 79–84.5. Wolański N.: Uwagi na temat asymetrii budowy ciała człowiekaw związku z asymetrią funkcji kończyn. Kult. Fiz.,1957, 1, 59–69.6. Wolański N.: Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa1983, 381–391.