NOWINY LEKARSKIE 4 - Nowiny Lekarskie - UMP

Ocena spożycia składników odżywczych przez pływaków z województwa zachodniopomorskiego 337Tabela 4. Wskaźnik masy ciała – BMI [kg/m 2 ], x ± SDTable 4. Body mass index (BMI) [kg/m 2 ], x ± SDPływacy wyczynowiPływacy amatorzyCecha – TraitCompeting swimmersRecreational swimmersn = 7n = 8Ilość osób % Ilość osób %Masa prawidłowa (Correct weight)18,5–24,95 71,4 6 75Nadwaga (Overweight)25–29,92 28,6 2 25Zakres (Range) 20,3–25,8 19,5–28,9x ± SD 23,6 ± 2,0 22,3 ± 3,3czy i kolarzy z kadry narodowej oraz uczniów szkółmistrzostwa sportowego. Wielkość realizacji dziennegozapotrzebowania na energię w tych grupach osób byłazbliżona lub nieco wyższa od wartości wyliczonych dlapływaków ze Stargardu.Niedostateczny poziom energii badanych racji wynikałprawdopodobnie z ilości produktów będących nośnikamiwęglowodanów i tłuszczów. Za takim przypuszczeniemprzemawiał odsetek realizacji normy na energięw racjach młodzieży i studentów z różnych rejonówkraju a także średnie dla Polski [18, 19, 20, 21, 22, 23].Zawartość białka w racjach pokarmowych pływakówwyczynowych i amatorów była wystarczająca a niekiedynawet nadmierna. Wydaje się, że badane osoby byłyzorientowane odnośnie konieczności dostarczenia organizmowiodpowiedniej ilości tego składnika spożywającwystarczające ilości produktów będących jego źródłem(jaja i mięso).Dane literaturowe na temat realizacji dziennego zapotrzebowaniana białko w innych grupach sportowców różniąsię od przedstawionych w niniejszej pracy. Przykłademmoże być praca Raczyńskiego i in. [16] dotycząca kolarzytorowych i miotaczy, u których realizacja normy na tenskładnik była średnio o 76,6% niższa od pływaków orazŻebrowskiej i Pokory [24] dotycząca studentów AWF wKatowicach, trenujących sporty siłowe, u których realizacjanormy była niższa o 55,9% od wartości u pływaków. Stanniedoboru cechuje również racje pokarmowe wielu grupmłodzieży i studentów [18, 19, 20].Utrzymywanie się przez dłuższy czas nadmiernegospożycia białka w racjach pływaków amatorów możeprowadzić do zakwaszenia ustroju oraz przeciążeniametabolicznego wątroby i nerek. Tym bardziej, że spożyciewiększości grup produktów o działaniu alkalizującymbyło niewystarczające (tabela 3).Wydaje się, że struktura spożywanego białka przezpływaków ze Szczecina i Stargardu była odpowiednia,o czym świadczyły wartości realizacji zaleceń żywieniowychodnośnie białka zwierzęcego.Węglowodany są ważnym składnikiem energetycznymdla sportowców [15, 25, 26]. Ich znaczenie wzrastaprzy nasilaniu się ćwiczeń. W realizacji spożycia tegoskładnika odżywczego należy również brać pod uwagęutrzymanie rezerw na właściwym poziomie. Wydaje się,że badana grupa pływaków (zwłaszcza wyczynowych)nie była w pełni zorientowana odnośnie tych zależności.Zachowanie pływaków wydaje się, że było odzwierciedleniemobserwowanego od dłuższego czasu trendu zbytniskiego spożycia węglowodanów w różnych grupachspołecznych (w tym także młodzieży i studentów) wPolsce [26, 18, 19, 20, 23].W opracowaniach dotyczących sportowców spotykasię rozbieżne doniesienia na temat spożycia węglowodanów.Raz jest ono wystarczające [24] a innym razembardzo niskie [23]. Na występujące różnice może miećwpływ poziom wiedzy żywieniowej osób uprawiającychsport, jak i osób odpowiedzialnych za wyszkolenie sportowców.Do niedoboru węglowodanów w diecie pływaków z województwaszczecińskiego przyczyniało się prawdopodobniezbyt niskie spożycie produktów zbożowych, ziemniaków,owoców i warzyw oraz nasion suchych strączkowych(tabela 3).Spożycie tłuszczów u badanych pływaków wydajesię, że było odpowiednie do potrzeb. Generalnie racjepokarmowe osób w Polsce zawierają wystarczającą ilośćtego składnika z tendencją do przekroczeń normy,zwłaszcza w grupach chłopców i mężczyzn [26, 18, 19,28, 21, 22].U sportowców spotyka się niekiedy niedobory tłuszczu.Przykładem są m.in. wyniki badań Raczyńskiego i in.dotyczące sposobu wyżywienia miotaczy i kolarzy torowychz kadry narodowej [16]. Niedobór w tej grupieosób sięgał od 23 do 48%.Rola tłuszczu w żywieniu sportowców jest nie doprzecenienia, zwłaszcza jeśli udział węglowodanów jestzbyt niski.W zakresie zawartości witamin w analizowanych racjachpokarmowych stwierdzono, że ankietowane osobycechowała nadkonsumpcja witaminy A oraz niedoborywitaminy E, B6, tiaminy i częściowo ryboflawiny (pływacyamatorzy). Stan taki nie był zaskoczeniem w odniesieniudo witaminy A, B6, tiaminy i ryboflawiny,bowiem w wielu grupach społecznych obserwuje siępodobne relacje [16, 18, 29, 23, 30]. Z kolei niedobórwitaminy E w racjach pływaków z województwa szczecińskiego(odsetek normy żywienia – 79,8%) odróżniałje od racji wielu grup społecznych omawianych w literaturzeżywieniowej z ostatnich lat, w których ilość tejwitaminy była wystarczająca. Jest to skutek wzrostu