Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

122 IWONA LOEWE– jest efektem derywacji tekstu wyjœciowego;– a dok³adniej – derywacji asocjacyjnej dokonanej metod¹ skrótu i uogólnienia,przy czym kompozycja i hierarchia treœci tekstu wyjœciowegos¹ w streszczeniu dok³adnie odwzorowane – dodaje Grzenia;– stylistycznie wyra¿a siê w odmianie w³aœciwej tekstowi bazowemu;– pragmatycznie realizuje najpe³niej pierwotn¹ funkcjê informacyjn¹ orazu¿ytkow¹.Streszcza siê, jako siê rzek³o, w wielu innych sytuacjach niŸli dyskursnaukowy i artystyczny, dlatego warto uœciœliæ warunki dla tej operacjii jej efektów, by zdobywaæ coraz lepsze narzêdzia do badania pozosta-³ych streszczeñ. Ze wzglêdu na uszanowanie tradycji cenne jest zachowanienazwy „streszczenie” dla operacji kondensacji treœci w stylu naukowym,a dla pozosta³ych obszarów, w których pojawiaj¹ siê streszczenia,warto wykorzystaæ nazewnictwo im w³aœciwe. Sytuacja przypomina listbêd¹cy czêœci¹ repertuaru gatunków w prawie wszystkich stylach polszczyzny:list prywatny (styl potoczny), list otwarty (styl retoryczno-publicystyczny),list elektroniczny (styl potoczny i urzêdowo-kancelaryjny),list motywacyjny (styl urzêdowo-kancelaryjny), episto³a (styl artystyczny).Znamienna jest nomenklatura, w której uda³o siê zachowaæ wyjœciow¹,chronologicznie pierwotn¹, nazwê gatunku, dookreœlaj¹c j¹ przydawkami.Taki przypadek tekstolodzy sytuuj¹ w ramach zjawisk intergatunkowych(WILKOÑ, 2002), sam¹ zaœ formê okreœlaj¹ jako „ponadgatunkow¹”(WITOSZ, 2005: 153) lub wrêcz nazywaj¹ „transgatunkiem” (WITOSZ,2005). Podobnie ujmowa³abym streszczenie.Przyjmujê, ¿e dla wykszta³cenia siê nowych odmian, a dalej gatunkówdominuj¹cy jest aspekt pragmatyczny, ka¿da zmiana w tym zakresie rzutujena pozosta³e aspekty: strukturalny, semantyczny, stylistyczny i poznawczywzorca generycznego. St¹d mo¿na wnioskowaæ, dlaczegow makrostrukturze niektórych ekstraktów tekstowych znajduje siê ocenai komentarz, które w spetryfikowanej ich postaci naukowej nie wystêpuj¹.Jestem sceptyczna co do tego, by w prezentowanym tu ujêciu tekstologicznym(a nie logicznym ani naukowo-technicznym) w obszarze gatunkowymstreszczenia umieszczaæ opowiadanie/opisywanie/przedstawianiekomuœ swoich przeczuæ, snów, imaginacji, emocji, a zatem stanów, niezaœ doœwiadczonych szeroko pojêtych tekstów kultury. To raczej pole dla