Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Procesy uniwerbizacyjne we wspó³czesnych polskich i s³owackich...219„unaukowienia” tekstu przeznaczonego dla szerokiego krêgu odbiorców,dla których teksty s¹ niezrozumia³e, pe³ni¹ funkcjê dezinformacyjn¹i pseudonaukow¹ (SZCZEPAÑSKA, 1994).Przyk³adami takich formacji w odmianie medialnej, których Ÿród³emjest styl potoczny, administracyjno-kancelaryjny, artystyczny i naukowy,a które „dosta³y siê” do szeroko pojêtej sfery medialnej, mog¹ byæ nastêpuj¹celeksemy powsta³e w wyniku:– derywacji uniwerbizuj¹cej: pol. atomówka, budowlanka, dêbicówka,deszczowiec, drogówka, ogólniak, legionista, stoczniowiec, naddŸwiêkowiec,wiœlak, zag³êbiak; s³ow. akciovka, minerálka, panelák, kupónka,pásak, vodièák, zasadaèka, bežkár, bežky, èasovkár, dia¾kár, jachtár,skoèký, slovanista, zjazdovky;– dezintegracji: pol. brajl, jura, kosz, komis, komórka, neolit, prekambr;s³ow. generál, bronz, lyrík, neolit, portland, štvortakt, neón;– elipsy: pol. karny, pogotowie, stra¿, œrodkowy, sezonowy, umys³owy;s³ow. fúkana, polnoèná, udené, povolená;– kompozycji: pol. czterowios³ówka, drugoklasista, piêcioz³otówka, pr¹domierz,œródmózgowie; s³ow. stredopoliar, vo¾noštýliar, prvoligista,trojbránka, štvorstovka;– abrewiacji: pol. e³kaesiak, ubek, zomowiec; s³ow. péenka, éšpézetka,céeska, ièo, dièo.Ogólna analiza formacji zuniwerbizowanych w odmianie publicystycznej(i szerzej – medialnej) prowadzi do nastêpuj¹cych wniosków:1. Ró¿norodnoœæ stylistyczna analizowanych uniwerbizmów wynikaz niejednorodnoœci samego stylu publicystycznego, ³atwoœci przejmowaniaelementów systemu leksykalnego charakterystycznych dla innychodmian jêzyka polskiego i s³owackiego.2. Najbardziej produktywnym w obu porównywanych jêzykach zabiegiemuniwerbizacyjnym jest derywacja uniwerbizuj¹ca, najmniej – elipsa.Jest to niew¹tpliwie zwi¹zane z istotnym dla elipsy substantywizuj¹ceji deadiektywizuj¹cej kontekstem sytuacyjnym oraz bezpoœrednimzwi¹zkiem miêdzy nadawc¹ a odbiorc¹ komunikatu. Poprawnedekodowanie przez odbiorcê informacji przekazywanych za pomoc¹obydwu rodzajów elipsy jest mo¿liwe tylko i wy³¹cznie pod warunkiemdoskona³ej znajomoœci opisywanej (czy omawianej) sytuacji.