Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Analityczne struktury werbo-nominalne...235bezpeènos štátu tvorí organickú súèas celej sústavy predpokladovjeho existencie a presadenia záujmov na medzinárodnej scéne (Lit. Tyžd),czy te¿ struktura dáva možnos // umožni: Tamojší zimný štadión jejdával neobmedzené možnosti (Sme). Nie oznacza to, ¿e wystêpowanietakiego czasownika jest warunkiem koniecznym i jedynym dla wyró¿nieniapredykatów analitycznych. Istniej¹ predykaty stanowi¹ce jedyny sposóbwyra¿enia treœci bez ekwiwalentów jednowyrazowych, np.: venovapozornos, w tekœcie: prezidentski kandidati preto venujú kampani v Ioveviac pozornosti ako mnohým iným (Pravda), czy te¿ inne: Nová vladapodporuje úsilie o oživenie dial’ogu o ústave Europskej únie (Pravda).Z innych konstrukcji mo¿na by wskazaæ nastêpuj¹ce przyk³ady: ma autoritu‘byt’ uznavaný’, ma publicitu ‘by známy’, vstúpi do platnosti‘zaèa plati. Wyró¿nienie tego typu konstrukcji w tekstach prasowychi w leksyce s³owackiej wskazuje nie tylko na ich ró¿norodnoœæ formalno--s³owotwórcz¹, ale równie¿ na ich zwielokrotnione mo¿liwoœci semantyczne.Konstrukcje werbo-nominalne poœród innych nieci¹g³ych jednosteko wartoœci pojedynczych znaków werbalnych maj¹ wyrazist¹, zasadniczotê sam¹ budowê wed³ug schematu (por. JÊDRZEJKO, 1988: 20):Verb + N abstr/praepVerb (E synt)Na podstawie tak przyjêtego schematu postrzegane s¹ jako niewspó³rzêdnezwi¹zki czasownika operatorowego lub posi³kowego oraz rzeczownikaabstrakcyjnego, który dla znaczenia ca³oœciowego peryfrazy jest konstytutywny.Dwa zwi¹zane ze sob¹ syntaktycznie komponenty stanowi¹tu nierozerwaln¹ ca³oœæ. Postrzegane przez wielu jêzykoznawców czeskichi s³owackich stanowi¹ przyk³ad interesuj¹cych kolokacji definiowanychprzez F. ÈERMÁKA (http:/ucnk.ff.cuni.cz) jako „verbonominálnekvazifrázemy stojáce na periférii frázem”, natomiast przez A. JAROŠOV¥(1992: 121) jako „lexikalizované slovesno-menné spojenia”.Problemy zwi¹zane z ustaleniem terminologii opisywanych strukturwynikaj¹ z faktu, ¿e trudno jest jednoznacznie zakreœliæ ich granice. Analitycznekonstrukcje werbo-nominalne tworz¹ rozleg³¹ sferê pograniczamiêdzy leksyk¹, frazeologi¹ a sk³adni¹. Nosz¹ znamiona obiektów obserwowalnychw ka¿dym z tych podsystemów jêzyka naturalnego. Pozwalato widzieæ w nich fakty i zjawiska o charakterze uniwersalnym.