Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

256 OLGA WOLIÑSKAsobie. Odbiorca mo¿e w¹tpiæ w szczeroœæ obietnicy i wiarygodnoœæ zobowi¹zania.W¹tpliwoœci te s¹ tak czêste, ¿e znajduj¹ odzwierciedleniew definicjach s³ownikowych.Leksem deklaracja s³owniki notuj¹ w 3 znaczeniach: 1. publicznawypowiedŸ bêd¹ca wyrazem czyjejœ woli, czyichœ pogl¹dów lub pismoo takim charakterze; 2. czyjeœ pisemne oœwiadczenie lub zobowi¹zaniemaj¹ce charakter prawny; 3. oficjalne stwierdzenie jakiegoœ faktu (SJP).Tylko w 3. znaczeniu mamy do czynienia z deklaratywem sensu stricto.Znaczenie 1. ilustruj¹ w s³owniku zdania wydobywaj¹ce rozdŸwiêk miêdzyzawartoœci¹ lokucji a prawdopodobieñstwem jej realizacji: Istniej¹ró¿nice miêdzy publicznymi deklaracjami a rzeczywistymi przekonaniami.Nie potrafili sprostaæ swoim deklaracjom. Wypada te¿ przypomnieæ,¿e przymiotnik deklaratywny ma znaczenie ‘go³os³owny, niewiarygodny’,a deklaratywizm to ‘sk³onnoœæ do opowiadania siê za czymœ bez prawdziwegoprzekonania do tego’: Wszyscy jesteœmy znu¿eni deklaratywizmemprzedwyborczych obietnic (Inny).W przytoczonej na pocz¹tku notatce prasowej chodzi w³aœnie o pierwszeze znaczeñ leksemu deklaracja. Strona konfliktu w oficjalnej, publicznejwypowiedzi zobowi¹za³a siê do jakichœ zachowañ. Odbiorcykomunikatu uznali obietnicê za niewiarygodn¹. Odrzucili deklaracjê niedlatego, ¿e nie satysfakcjonowa³a ich jej zawartoœæ, ale dlatego ¿e niewierzyli w szczeroœæ jej intencji. Prawdopodobnie dostrzegli w deklaracjiinn¹ funkcjê – perswazyjn¹. W sytuacji konfliktu celem przedstawieniadeklaracji mo¿e byæ d¹¿enie do za³agodzenia sporu przez z³o¿enieobietnicy, doraŸnie odsuwaj¹cej problem; obietnicy, której jednak nie zamierzasiê dotrzymaæ. Przywo³anie tego incydentu stanowi przes³ankê dopodjêcia refleksji nad deklaracj¹ jako aktem mowy i gatunkiem tekstu.Z rozwa¿añ wstêpnych wynika, ¿e teksty nazywane deklaracjami maj¹z³o¿on¹ wartoœæ intencjonaln¹, daj¹c¹ siê uj¹æ w 3 sensy illokucyjne: deklaratywny,komisywny i perswazyjny. Warto przyjrzeæ siê wybranymdeklaracjom, by zobaczyæ, jakie intencje im przyœwiecaj¹ i jak je wyra¿aj¹.By obserwowaæ konteksty, w jakich pojawia siê leksem deklaracja(i synonimy tego pojêcia), siêgnê³am po korkondancjê PWN do³¹czon¹do S³ownika jêzyka polskiego pod redakcj¹ S. Dubisza, materia³y dostêpnew Internecie i teksty medialne. W Korpusie tekstów jêzyka polskiego