NARODOWY PLAN ROZWOJU 2004-2006

−sektor prywatny umocnił swoją dominującą pozycję w strukturze użytkowaniaziemi rolniczej, ale jego zdolności rozwojowe, szczególnie z uwagi na złą sytuacjędochodową w gospodarstwach indywidualnych, są niewystarczające.Tabela 2. Bilans zmian struktury użytkowania ziemi rolniczej (w %)Sektory 1988 1996 2000 2001Sektor prywatny80,1 91,2 92,2 92,7w tym:• gospodarstwa indywidualne76,3 82,1 83,9 84,53,7 2,7 2,0 1,9• spółdzielnie produkcyjne-0,4 0,6 0,7• własność zagranicznaSektor publiczny18,9 8,8 7,8 7,3w tym:• własność państwowa18,8 6,2 5,7 5,2−w tym:gospodarstwa skarbowe AWRSP-4,2 3,4 3,1OGÓŁEM 100,0 100,0 100,0 100,0Źródło: GUS.Dla oceny postępu procesów restrukturyzacyjnych w polskim rolnictwie istotneznaczenie mają zmiany zachodzące w strukturze obszarowej gospodarstw rolnych.W ostatnich latach nastąpiło przyspieszenie tempa spadku liczby gospodarstw i wzrostuśredniego areału gospodarstw. I tak wg wstępnych wyników powszechnego spisu rolnegoz 2002r., zanotowano następujące zmiany:• liczba gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha zmniejszyła się z 2047 tys.w 1996r. do 1962 tys., tj. o 4,1%,• średni areał gospodarstwa rolniczego wzrósł odpowiednio z 8,29 ha użytkówrolnych do 8,39 ha, tj. o 1,2%.Z analizy zmian struktury gospodarstw wynika, że wzrasta liczba gospodarstwnajwiększych, w wyniku powiększania gospodarstw przez rolników produkujących główniena rynek i gospodarstw najmniejszych, na skutek podziału gospodarstw na osoby, któreutraciły pracę poza rolnictwem lub nie mogą jej uzyskać (młodzież).Rolnicy są grupą społeczną o najniższych dochodach, z wyjątkiem rodzinutrzymujących się z pomocy socjalnej. W 2001 r. dochody na 1 osobę w gospodarstwiedomowym rolników były o 27% niższe niż w rodzinach pracowniczych i o 26% niższe niż wrodzinach emerytów i rencistów. Udział emerytur i rent w dochodach rolników wyniósł 18%,podczas gdy w gospodarstwach pracowniczych 7%. Wg GUS dochody do dyspozycji brutto zpracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych wzrosły realnie w 2001 r. o 8,8%, jednak wporównaniu do 1995r. były niższe o 45%.Wysokie zatrudnienie w rolnictwie w części nie spełnia funkcji produkcyjnych, alewchłania jawne (1,3 mln osób) i ukryte bezrobocie (szacowane na ok. 1 mln osób), stanowiącistotny czynnik równoważenia rynku pracy. Doświadczenia z okresu transformacji wskazały,że dla poprawy efektywności polskiego rolnictwa zasadnicze znaczenie ma pozarolniczyrozwój obszarów wiejskich oraz sposób funkcjonowania jego bliższego i dalszego otoczenia.Szczególną słabością otoczenia rolnictwa jest brak instytucji stabilizujących podaż produktówpoprzez kontrakty długoterminowe i kwotowanie produkcji.Mimo znaczącego rozdrobnienia, polskie rolnictwo indywidualne ma szansepodwyższenia konkurencyjności, zwłaszcza w kontekście rozwoju zrównoważonego. Przy15