NARODOWY PLAN ROZWOJU 2004-2006

podniesienie efektywności. Realizacja programów restrukturyzacyjnych kosztowała, do końca2001 r., około 5,6 mld zł (w tym restrukturyzacja zatrudnienia około 3,2 mld zł).Program restrukturyzacji hutnictwa, wdrażany od połowy 1998 r., przewidywałzwiększenie efektywności ekonomicznej i poprawę konkurencyjności tego sektora. Głównymcelem programu było unowocześnienie technologii oraz dostosowanie potencjałuwytwórczego i zatrudnienia do poziomu odpowiadającego możliwościom zbytu wyrobów. Nakoniec 2001 r. całkowity koszt restrukturyzacji tego sektora wyniósł około 2,8 mld zł.Do obszaru gospodarki ponoszącego największe koszty zmian strukturalnych zaliczanejest rolnictwo. W początkowym okresie przekształceń, w wyniku uwolnienia cen,zredukowania do minimum protekcji państwa oraz narastającej konkurencji zewnętrznejnastąpiło załamanie w tym dziale gospodarki, objawiające się gwałtownym spadkiemdochodów gospodarstw rolnych, ich zdolności akumulacyjnej i skłonności do inwestowania.Powolne odwracanie negatywnych tendencji rozpoczęło się w latach 1994-1995. Dokonującasię stopniowo restrukturyzacja potencjałów wytwórczych gospodarstw, w celu dostosowaniado nowych warunków rynkowych oraz wymuszona przez rynek zmiana struktury produkcji -zaczęły przynosić efekty dochodowe. Polityka państwa w stosunku do rolnictwa stała siębardziej protekcyjna. Objawiało się to zwłaszcza rosnącym strumieniem kredytówpreferencyjnych, osłonami celnymi przed konkurencyjnym importem, zwiększającym siębudżetowym wsparciem procesów restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa. Głębokimzmianom podlegało również otoczenie rolnictwa, co wpływało korzystnie na koniunkturęrolniczą. Zmiany umożliwiały początkowo wzrost dochodów gospodarstw rolnychi skłonność do inwestowania. W 1998 r. rolnictwo weszło w kolejną fazę, która przyniosłagwałtowne załamanie się koniunktury, spadek cen i dochodów, a także narastanie trudnościzbytu produktów rolnych. Zmniejszyła się zdolność gospodarstw rolnych dosamofinansowania rozwoju i restrukturyzacji. Pojawiło się nowe zjawisko w polskimrolnictwie polegające na trwałych nadwyżkach produktów rolnych i potencjału wytwórczego.W całym omawianym okresie państwo wykazywało natomiast dużą aktywnośćw reagowaniu na potrzeby rynku pracy, czego wyrazem były programy rządowe, określającepodstawowe cele polityki państwa na rynku pracy oraz środki ich realizacji, np.: założeniaprogramu przeciwdziałania skutkom bezrobocia z 1991 r., program przeciwdziałaniabezrobociu i łagodzenia jego negatywnych skutków z 1993 r., program promowaniaproduktywnego zatrudnienia i zmniejszania bezrobocia z 1995 r., program promocjiaktywności zawodowej młodzieży z 1995 r., specjalne programy przeciwdziałania bezrobociuz 1995 r., program wspierania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych z 1995 r.Polityka państwa na rynku pracy zależała w istotnej mierze od celów i charakteru politykimakroekonomicznej. W początkowym okresie koncentrowała się na tworzeniuinstytucjonalnych warunków funkcjonowania rynku pracy oraz na osłonie socjalnej osóbbezrobotnych. Aktywne programy rynku pracy kierowane były do nielicznej grupybezrobotnych, natomiast program zasiłków dla bezrobotnych obejmował przeważającą ichczęść. W późniejszych latach nastąpiła reorientacja dotychczasowej polityki. Znaczny wzrostbezrobocia w latach 1990-1994 przyczynił się do przeniesienia akcentów polityki państwa narynku pracy na rzecz form aktywnych. Rozwój aktywnych programów rynku pracy byłmożliwy dzięki przeznaczeniu na nie większej części środków finansowych Funduszu Pracy.Udział wydatków z Funduszu Pracy na aktywne formy, niski w latach 1994-1996, wyraźniewzrósł w 1997-1998 r.Wzrost zainteresowania strukturalnymi aspektami rozwoju gospodarki, w tym politykąregionalną, nastąpił w połowie lat dziewięćdziesiątych. Wpłynęły na to m. in. raportyzespołów zadaniowych, tj. Zespołu do spraw rozwoju regionalnego w Polsce i Zespołu dospraw polityki strukturalnej oraz perspektywa akcesji Polski do UE, a także przygotowania do55