You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
198 Concordancia <strong>de</strong> los evangelistas 1,1,2<br />
que oyeron <strong>de</strong> su boca o los dichos y hechos que él realizó<br />
ante sus ojos, sino también lo que, antes <strong>de</strong> constituirse en<br />
discípulos suyos, había obrado Dios referente a su natividad<br />
o infancia o niñez y merecía ser recordado. Pudieron informarse<br />
y conocerlo ya <strong>de</strong> él mismo, ya <strong>de</strong> sus padres o a través<br />
<strong>de</strong> otros indicios s que no <strong>de</strong>jaban duda, o <strong>de</strong> testigos fi<strong>de</strong>lísimos.<br />
Una vez que les fue impuesto el <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> proclamar el<br />
Evangelios, se ocuparon <strong>de</strong> anunciarlo al género humano.<br />
Algunos <strong>de</strong> ellos, es <strong>de</strong>cir, Mateo ? y Juan«, hasta publicaron<br />
en libros aparte lo que les pareció» que <strong>de</strong>bían escribir y<br />
escribieron acerca <strong>de</strong> él.<br />
2. Y para que no se piense que tiene alguna importancia,<br />
en lo que se refiere a la acogida y predicación <strong>de</strong>l Evangelio,<br />
el que lo anuncien, en condición <strong>de</strong> humil<strong>de</strong>s discípulos,<br />
quienes siguieron al Señor cuando se hallaba en vida<br />
aquí, o quienes creyeron lo que <strong>de</strong>scubrieron con fe <strong>de</strong> boca<br />
<strong>de</strong> ellos, la divina Provi<strong>de</strong>ncia, por medio <strong>de</strong>l Espíritu Santo,<br />
hizo que también a algunos <strong>de</strong> los primeros en seguir a los<br />
tum ctiam praesentem in carne ui<strong>de</strong>runt, cuius non solum ea, quae ex<br />
ore eius audita uel ab illo sub oculis suis operata dicta et facta meminerant,<br />
uerum etiam quae, priusquam illi per discipulatum adhaeserant,<br />
in eius natiuitate uel infamia uel pueritia diuinitus gesta et digna memoria<br />
siue ab ipso siue a parentibus eius siue quibuslibet alus certissimis<br />
indiciis et fi<strong>de</strong>lissimis testimoniis requirere et cognoscere potuerunt,<br />
inposito sibi euangelizandi muñere generi humano adnuntiare curarunt.<br />
Quorum quídam, hoc est Mattheus et Iohannes, etiam scripta <strong>de</strong><br />
illo, quae scribenda uisa sunt, libris singulis edi<strong>de</strong>runt.<br />
2. Ac ne putaretur, quod adtinet ad percipiendum et praedicandum<br />
euangelium, interesse aliquid, utrum illi adnuntient, qui eun<strong>de</strong>m<br />
Dominum hic in carne apparentem discipulatu famulante secuti sunt,<br />
an hi, qui ex illis fi<strong>de</strong>liter conperta credi<strong>de</strong>runt, diuina proui<strong>de</strong>ntia<br />
procuratum est per Spiritum Sanctum, ut quibusdam etiam ex illis, qui<br />
testigos presenciales <strong>de</strong> oído y <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> lo dicho y obrado por Jesús, y don<strong>de</strong> no llega<br />
esa condición <strong>de</strong> testigo presencial, por ejemplo, respecto a su infancia y niñez, <strong>de</strong> una<br />
actividad específica <strong>de</strong> investigación para conocer las obras divinas, apoyándose en<br />
bases fiables: ya el mismo Jesús, ya sus parientes, ya testigos que merecían toda fe, o <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>ducciones inequívocas (cf. nota siguiente).<br />
5 El indicium, Quintiliano (Instit. Orat. 5, 9,9) lo i<strong>de</strong>ntifica con el signum, y es<br />
aquello per quod alia res intelligitur, y pone como ejemplo la muerte, que se <strong>de</strong>duce<br />
<strong>de</strong> la presencia <strong>de</strong> la sangre. Como cabe la posibilidad <strong>de</strong>l error, Agustín, para el caso<br />
<strong>de</strong> los apóstoles, aña<strong>de</strong> certissimis.<br />
6 Esta i<strong>de</strong>a <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> anunciar el Evangelio impuesto por Dios la volverá a<br />
recordar Agustín. Cf. 1, 35,54.<br />
7 Cf. nota complementaria 2: Mateo.<br />
8 Cf. nota complementaria 3: Juan.<br />
» La afirmación tiene su importancia porque Agustín se servirá <strong>de</strong> ese convencimiento,<br />
existente también en la exégesis mo<strong>de</strong>rna, <strong>de</strong> que hubo una selección <strong>de</strong>liberada<br />
<strong>de</strong>l material para explicar divergencias entre los evangelistas.<br />
1, 1, 2 Libro I 199<br />
apóstoles se les otorgase la autoridad 10 no sólo <strong>de</strong> anunciar,<br />
sino también <strong>de</strong> escribir el Evangelio. Estos son Marcos y<br />
Lucas 11 .<br />
Las otras personas que intentaron u osaron escribir algo<br />
acerca <strong>de</strong> lo que hizo el Señor o hicieron los apóstoles 12 no<br />
poseían en su época categoría suficiente para que la Iglesia<br />
les otorgase credibilidad e incluyese sus escritos <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la<br />
autoridad canónica <strong>de</strong> los libros sagrados 13. Y no sólo porque<br />
ellos no fuesen personas a cuyos relatos fuese oportuno<br />
dar crédito, sino también porque a sus escritos añadieron<br />
con engaño algunos puntos que con<strong>de</strong>na la regla <strong>de</strong> fe católica<br />
y apostólica •< y la sana doctrina ^.<br />
primos apostólos sequebantur, non solum adnuntiandi, uerum etiam<br />
scribendi euangelium tribueretur auctoritas. Hi sunt Marcus et Lucas.<br />
Ceteri autem homines, qui <strong>de</strong> Domini uel <strong>de</strong> apostolorum actibus aliqua<br />
scribere conati uel ausi sunt, non tales suis temporibus extiterunt,<br />
ut eis fi<strong>de</strong>m haberet Ecclesia adque in [3] auctoritatem canonicam Sanctorum<br />
Librorum eorum scripta reciperet, nec solum quia illi non tales<br />
erant, quibus narrantibus credi oporteret, sed etiam quia scriptis suis<br />
quaedam fallaciter indi<strong>de</strong>runt, quae catholica adque apostólica regula<br />
fi<strong>de</strong>i et sana doctrina con<strong>de</strong>mnat.<br />
10 La autoridad es un don, una concesión <strong>de</strong> Dios, no conquista personal. Cf. nota<br />
complementaria 1: Autoridad.<br />
11 Que no todos los anunciadores <strong>de</strong>l Evangelio ni incluso los evangelistas hayan<br />
sido testigos presenciales y otros no, no es puro acci<strong>de</strong>nte, sino disposición provi<strong>de</strong>ncial<br />
<strong>de</strong> Dios por obra <strong>de</strong>l Espíritu. AI que acoge el Evangelio nada le afecta, porque aun<br />
los segundos beben <strong>de</strong> los primeros. En todo caso, lo que a Agustín más le interesa<br />
resaltar es la acción <strong>de</strong>l Espíritu Santo en la composición <strong>de</strong> los evangelios. Cf. nota<br />
complementaria 4: Lucas.<br />
12 Se refiere a los autores <strong>de</strong> los evangelios y Hechos <strong>de</strong> los Apóstoles apócrifos.<br />
Cabe pensar que Agustín no habla <strong>de</strong> forma genérica <strong>de</strong> los apócrifos, sino que tiene en<br />
su mente aquellos que admitían los maniqueos, como los Hechos <strong>de</strong> Tomás, <strong>de</strong> Pedro,<br />
<strong>de</strong> Juan (Contra Adimantum 17,2.5; Contra Faustum 22, 79; 30, 4), y otros hechos<br />
<strong>de</strong> los apóstoles escritos por un tal Leucio (Contra Felicem 2, 6). Evi<strong>de</strong>ntemente, el<br />
verbo -osar- lleva una connotación negativa.<br />
15 La autoridad oficial, canónica, no es un dato sólo dogmático, sino que se apoya<br />
en la credibilidad (fi<strong>de</strong>s) que, a juicio <strong>de</strong> la Iglesia, merecen los autores sagrados.<br />
Agustín distingue bien la autoridad canónica <strong>de</strong> cualquier otra autoridad. Cf. Contra<br />
Faustum 11,2.<br />
14 Cf. L. CILLERUELO, El concepto 'regula^ en San Agustín: La Ciudad <strong>de</strong> Dios 181<br />
(1968) 816-824, y C.P. MAYER, Herkunft und Normativitdt <strong>de</strong>s Terminus -Regula'<br />
bei Augustin: Mélanges T.J. van Bavel, I 127-154 (= Augustiniana 40 [1990]). Obviamente,<br />
el término -católico- tiene el sentido etimológico, es <strong>de</strong>cir, -universal», la fe<br />
que profesa la Iglesia entera, no el -confesional».<br />
15 La misma argumentación en De civitate Dei 15 23,4. Este último <strong>de</strong>talle, la<br />
falsedad en algunos <strong>de</strong> sus puntos, es lo que <strong>de</strong>fine propiamente a esta clase <strong>de</strong> libros.<br />
Otros, sin autoridad canónica, pue<strong>de</strong>n tener otra clase <strong>de</strong> autoridad. Cf. Contra Faustum<br />
11, 5.