Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
504 Concordancia <strong>de</strong> los evangelistas 3,2,7<br />
el temor que había concebido en su ánimo, temor tan intenso<br />
que podría perdurar hasta negar tres veces al Señor, la<br />
triple negación en su totalidad hay que adjudicarla al momento<br />
en que le invadió el temor que le hizo capaz <strong>de</strong><br />
negarle tres veces.<br />
Supongamos que, oprimido el vientre a fuerza <strong>de</strong> preguntas,<br />
comenzaron a salir fuera las palabras <strong>de</strong> la negación<br />
<strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l primer canto <strong>de</strong>l gallo. Ni siquiera entonces<br />
sería absurdo y engañoso <strong>de</strong>cir que le había negado tres<br />
veces antes <strong>de</strong>l canto <strong>de</strong>l gallo, puesto que con anterioridad<br />
a él su mente se había visto cercada por un temor tan gran<strong>de</strong><br />
que le podía llevar a negarle tres veces. Debe causar aún<br />
menos dificultad, puesto que la triple negación, incluso<br />
hecha en tres momentos, comenzó antes <strong>de</strong>l canto <strong>de</strong>l gallo,<br />
aunque no concluyó antes <strong>de</strong>l primer canto. Suce<strong>de</strong> como si<br />
a alguien le dijeran: -Esta noche, antes <strong>de</strong> que el gallo cante,<br />
me escribirás una carta, en la que me injuriarás tres veces-; si<br />
la comenzase a escribir antes <strong>de</strong> que cantase el gallo y la<br />
concluyese <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l primer canto, no por eso había que<br />
<strong>de</strong>cir que era falso lo dicho antes.<br />
Marcos, pues, se expresó más claramente " acerca <strong>de</strong> los<br />
intervalos entre las distintas negaciones; él puso en boca <strong>de</strong>l<br />
Señor ts-. Antes <strong>de</strong> que el gallo cante dos veces, me vas a<br />
negar tres. Que sucedió así aparecerá cuando lleguemos al<br />
que uerbis e<strong>de</strong>ret timorem, quem tam uehementem animo conceperat,<br />
ut perdurare posset usque ad tertiam Domini negationem, tota trina<br />
negatio ei tempori <strong>de</strong>putanda est, quando eum trinae negationi sufficiens<br />
timor inuasit. Ex quo etiam si post primum galli cantum inciperent<br />
pulsato interrogationibus pectore uerba illa negationis erumpere,<br />
nec sic absur<strong>de</strong> adque mendaciter ante galli cantum ter negasse diceretur,<br />
quando ante galli cantum tantus timor obse<strong>de</strong>rat, mentem, qui eam<br />
posset usque ad tertiam negationem perducere. Multo minus igitur<br />
tnouere <strong>de</strong>bet, quia trina negatio etiam trinis negantis uocibus ante galli<br />
cantum coepta, etsi non ante primum galli cantum peracta est. Tamquam<br />
si alicui diceretur [278] 'hac nocte, antequam gallus cantet, ad me<br />
scribes epistulam, in qua mihi ter conuiciaberis', non utique, si eam<br />
ante omnem galli cantum scribere inciperet et post primum galli cantum<br />
finiret, i<strong>de</strong>o dicendum erat falsum fuisse praedictum. Marcus ergo<br />
<strong>de</strong> ipsarum uocum interuallis planius elocutus est, qui dixit ex persona<br />
Domini: priusquam bis gallus uocetn <strong>de</strong><strong>de</strong>rit, ter me es negaturus<br />
(Me 14,30). Ita gestum esse apparebit, cum ad eun<strong>de</strong>m locum narratio-<br />
•" Aquí Marcos <strong>de</strong>ja <strong>de</strong> lado las exigencias <strong>de</strong> la brevitas, en favor <strong>de</strong> la claridad<br />
(planius elocutus esf).<br />
" Cf. notas 80 y 452 <strong>de</strong>l libro anterior.<br />
3, 2, 8 Libro III 505<br />
pasaje mismo <strong>de</strong>l relato evangélico, para que también allí<br />
que<strong>de</strong> evi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> que los evangelistas van <strong>de</strong> acuerdo.<br />
8. Si se pregunta cuáles fueron las palabras exactas<br />
que profirió el Señor a Pedro, no se pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>scubrir y su<br />
búsqueda es superflua, puesto que su sentencia, a cuyo conocimiento<br />
sirven las palabras, pue<strong>de</strong> ser conocidísima aun<br />
en las palabras diferentes <strong>de</strong> los evangelistas 19. Así, pues, no<br />
se podrá <strong>de</strong>tectar aquí ninguna contradicción entre los evangelistas,<br />
porque ninguna existe. Tanto si Pedro, afectado por<br />
los diversos pasajes <strong>de</strong> los discursos <strong>de</strong>l Señor, formuló tres<br />
veces por separado su presunción y el Señor le predijo otras<br />
tres veces su negación -resultado más probable <strong>de</strong> la indagación-,<br />
como si, or<strong>de</strong>nando <strong>de</strong> alguna otra manera el relato,<br />
se pue<strong>de</strong>n reducir a unidad 20 los recuerdos <strong>de</strong> todos los<br />
evangelistas, y se <strong>de</strong>muestra que el Señor predijo una única<br />
vez al presuntuoso Pedro que le había <strong>de</strong> negar.<br />
PRESENTACIÓN SEGÚN EL ORDEN REAL<br />
3 9- Sigamos ahora ya, en cuanto nos sea posible, el<br />
or<strong>de</strong>n (real), combinando los datos <strong>de</strong> todos los evangelistas<br />
2 !. Dado que, según Juan, se predijo eso a Pedro, sigue el<br />
mismo Juan e hilvana el discurso <strong>de</strong>l Señor que dice: No se<br />
nis euangelicae uenerimus, ut etiam ilüc ostendatur euangelistas sibi<br />
congruere.<br />
8. Si autem quaeruntur ipsa omnino uerba, quae Petro Dominus<br />
dixerit, ñeque inueniri possunt et superfluo quaeruntur, cum sententia<br />
eius, propter quam cognoscendam uerba proferuntur, etiam in diuersis<br />
euangelistarum uerbis possit esse notissima. Siue ergo diuersis sermonum<br />
Domini locis commotus Petrus singillatim ter enuntiauerit praesumtionem<br />
suam et ter ei Dominus suam negationem praedixerit, sicut<br />
probabilius indagatur, siue aliquo narrandi ordine possint omnium<br />
euangelistarum commemorationes in unum redigi, quibus <strong>de</strong>monstretur<br />
semel Dominum praedixisse Petro praesumenti, quod eum negatu-<br />
(1163)ms esset, nulla hic euangelistarum repugnantia <strong>de</strong>prehendi poterit,<br />
sicut nulla est.<br />
3. 9. Nunc ergo quantum possumus ipsum ex ómnibus ordinem<br />
iam sequamur. Cum itaque secundum Iohannem hoc Petro praedictum<br />
esset, sequitur i<strong>de</strong>m Iohannes et conserit [279] Domini sermonem di-<br />
19 Nueva relativización <strong>de</strong>l valor <strong>de</strong> las palabras, cuando lo que importa es la<br />
sententia. Cf. nota 197 <strong>de</strong>l libro anterior.<br />
2» Es el sueño <strong>de</strong> Agustín: hacer <strong>de</strong> los cuatro relatos evangélicos una única<br />
narratio. una especie <strong>de</strong> Diatésaron.<br />
" Cf. nota complementaria 6: 'Ordo-.