Informe - La integración de la seguridad y la salud en el trabajo en ...
Informe - La integración de la seguridad y la salud en el trabajo en ...
Informe - La integración de la seguridad y la salud en el trabajo en ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Integración <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>seguridad</strong> y <strong>la</strong> <strong>salud</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>trabajo</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema educativo<br />
y los jóv<strong>en</strong>es antes <strong>de</strong> que éstos se incorpor<strong>en</strong> a <strong>la</strong> vida <strong>la</strong>boral es necesario<br />
incluir los temas <strong>de</strong> <strong>seguridad</strong> y <strong>salud</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> p<strong>la</strong>n <strong>de</strong> estudios esco<strong>la</strong>r.<br />
<strong>La</strong> forma <strong>de</strong> hacerlo ha variado a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> los últimos veinte años. Algunos<br />
<strong>de</strong> los ejemplos anteriores <strong>de</strong>mostraban que <strong>la</strong> SST se incluía <strong>en</strong> <strong>el</strong> p<strong>la</strong>n <strong>de</strong><br />
estudios como una materia (o curso) ais<strong>la</strong>da, sobre todo <strong>en</strong> <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses <strong>de</strong><br />
ci<strong>en</strong>cias, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> muchos otros casos era un tema adicional o era<br />
objeto <strong>de</strong> una campaña excepcional. Uno <strong>de</strong> los puntos débiles <strong>de</strong> estas<br />
campañas es que carec<strong>en</strong> <strong>de</strong> una interv<strong>en</strong>ción más amplia o <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to.<br />
Hoy día se persigue una integración más «transversal» <strong>de</strong> los aspectos <strong>de</strong> <strong>la</strong> SST<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong>s distintas materias y durante todo <strong>el</strong> proceso educativo, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong><br />
cu<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> edad y <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> educación <strong>de</strong> los alumnos. Al consi<strong>de</strong>rar <strong>la</strong> SST una<br />
materia transversal se espera una mejor integración durante todo <strong>el</strong> proceso<br />
educativo, <strong>de</strong> manera que <strong>la</strong> SST no sea una actividad sin continuidad. En <strong>el</strong><br />
Reino Unido, los criterios nacionales <strong>de</strong> evaluación [como los <strong>de</strong> Ofsted ( 57 )] y <strong>la</strong>s<br />
directrices para los p<strong>la</strong>nes <strong>de</strong> estudios (como <strong>el</strong> p<strong>la</strong>n nacional <strong>de</strong> estudios)<br />
constituy<strong>en</strong> instrum<strong>en</strong>tos importantes para influir <strong>en</strong> <strong>la</strong> ori<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
prácticas <strong>de</strong> <strong>en</strong>señanza y <strong>la</strong> gestión esco<strong>la</strong>r. A<strong>de</strong>más, los programas <strong>de</strong> SST<br />
<strong>de</strong>b<strong>en</strong> ajustarse a su contexto, ser sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te flexibles para adaptarse al<br />
contexto «local» <strong>de</strong> cada escue<strong>la</strong> y a los distintos contextos <strong>de</strong> apr<strong>en</strong>dizaje.<br />
En <strong>el</strong> pres<strong>en</strong>te informe, casi todos los ejemplos <strong>de</strong> casos analizados ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
cu<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> repres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> <strong>la</strong> SST <strong>en</strong> varias materias o cursos ( 58 ).<br />
¿Cómo pue<strong>de</strong> aplicarse este <strong>en</strong>foque <strong>en</strong> <strong>la</strong> práctica? ¿Qué tipo <strong>de</strong> temas <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />
pres<strong>en</strong>tarse a los alumnos?<br />
En <strong>el</strong> «Mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> escue<strong>la</strong> integral <strong>de</strong> Michigan ® » ( 59 ) pue<strong>de</strong> <strong>en</strong>contrarse<br />
información sobre este aspecto. Este mo<strong>de</strong>lo fue creado por varios organismos<br />
públicos para contar con un mecanismo eficaz para <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
principales <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s y <strong>la</strong> difusión <strong>de</strong> m<strong>en</strong>sajes <strong>de</strong> promoción <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>salud</strong>,<br />
t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> educativo <strong>de</strong> los alumnos. Por ejemplo, <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
parvu<strong>la</strong>rio se <strong>en</strong>señan «Normas para estar seguros y po<strong>de</strong>r apr<strong>en</strong><strong>de</strong>r» o se<br />
<strong>en</strong>seña a los alumnos «<strong>La</strong> forma <strong>de</strong> hacer amigos». En <strong>la</strong> escue<strong>la</strong> secundaria se<br />
abordan temas como «<strong>La</strong> forma <strong>de</strong> gestionar los conflictos y prev<strong>en</strong>ir <strong>la</strong><br />
viol<strong>en</strong>cia» o «Cómo mant<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a forma física durante toda <strong>la</strong> vida».<br />
<strong>La</strong> SST <strong>en</strong> un s<strong>en</strong>tido amplio<br />
Es necesario interpretar <strong>la</strong> SST <strong>en</strong> un s<strong>en</strong>tido amplio, incluy<strong>en</strong>do <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar<br />
físico, m<strong>en</strong>tal y social. El mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> los factores <strong>de</strong> riesgo <strong>de</strong>be ir acompañado<br />
<strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> recursos que haga hincapié <strong>en</strong> <strong>la</strong>s propieda<strong>de</strong>s y capacida<strong>de</strong>s<br />
que permitan mant<strong>en</strong>er, mejorar o recuperar <strong>la</strong> <strong>seguridad</strong> y <strong>la</strong> <strong>salud</strong> ( 60 ). Es <strong>de</strong><br />
suma importancia no c<strong>en</strong>trarse (exclusivam<strong>en</strong>te) <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>seguridad</strong> y <strong>salud</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>trabajo</strong> (riesgos o lesiones), sino utilizar los «aspectos<br />
positivos <strong>de</strong> <strong>la</strong> SST» para que ésta pase a formar parte <strong>de</strong> un bu<strong>en</strong> estilo <strong>de</strong> vida<br />
y fom<strong>en</strong>te <strong>la</strong> responsabilidad para vivir una vida <strong>salud</strong>able.<br />
( 57 ) Office for Standards in Education (Reino Unido): http://www.ofsted.gov.uk/<br />
( 58 ) FAOS (Grecia); «En <strong>la</strong> escue<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>seguridad</strong>» (Italia); «Ejemplos <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>as prácticas para promover<br />
<strong>la</strong> <strong>salud</strong> y <strong>la</strong> <strong>seguridad</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> escue<strong>la</strong> primaria» (Italia); «Sp<strong>la</strong>at» (Ing<strong>la</strong>terra); proyecto «Armi»<br />
(Dinamarca); «Prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong>tre los niños y los jóv<strong>en</strong>es <strong>en</strong> <strong>la</strong> agricultura» (Ir<strong>la</strong>nda);<br />
«Synergie» (Francia); «Los estudiantes confier<strong>en</strong> mayor <strong>seguridad</strong> a <strong>la</strong>s máquinas» (Bélgica);<br />
«Verifica esto» (Reino Unido); «Los jóv<strong>en</strong>es quier<strong>en</strong> vivir con <strong>seguridad</strong>» (Alemania) e «Integración<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> SST <strong>en</strong> los p<strong>la</strong>nes <strong>de</strong> estudios» (Italia).<br />
( 59 ) http://www.emc.cmich.edu/mm/<strong>de</strong>fault.htm<br />
( 60 ) Hun<strong>de</strong>loh, Heinz; y Hess, Beat: «Promoting safety — A compon<strong>en</strong>t in health promotion in schools»,<br />
p. 3, Bun<strong>de</strong>sverband <strong>de</strong>r Unfallkass<strong>en</strong>, Múnich (2001).<br />
■128