Richtlijn Niercelcarcinoom

• De aanbevolen totale duur van follow-up is 5 jr
• tot 10 jr (Stephenson 2004, Mickisch 2001, Ljungberg 1999)
• De vorm van controle kan bestaan uit lichamelijk onderzoek, laboratorium onderzoek, Xthorax,
echo abdomen en CT- scan thorax en/of abdomen (Stephenson 2004, Mickisch,
2001, Gofrit 2001)
• Bij nefronsparende behandeling is controle op een lokaal recidief aangewezen (echo of
CT-scan) (Delakas 2002)
• De aanbevolen frequentie van controles is 1 of 2 maal per jaar (Stephenson 2004,
Mickisch 2001, Ljungberg 1999)
Vorm van controle
Als methode voor het aantonen van asymptomatische metastasen of een lokaal recidief na
behandeling van een niercelcarcinoom worden de volgende modaliteiten genoemd:
lichamelijk onderzoek, laboratorium onderzoek (leverfuncties, alkalische fosfatase, serum
calcium), X-thorax, echo abdomen, CT-scan abdomen of thorax en abdomen en botscan
(Stephenson 2004, Mickisch 2001, Ljungberg 1999). Voor iedere modaliteit zou een
afweging kunnen worden gemaakt tussen kosten enerzijds en de waarde (sensitiviteit en
specificiteit) anderzijds. Ook blootstelling aan röntgenstraling speelt hierbij een rol (met name
bij CT-scan). Sensitiviteit en specificiteit van deze modaliteiten met betrekking tot het
opsporen van metastasen of lokaal recidief na behandeling voor niercelcarcinoom zijn echter
niet exact bekend.
Conclusie
Niveau 4
Er is geen evidence-based standaard voor de follow-up van het
niercelcarcinoom.
Overige overwegingen
Bij patiënten die een goede performance hebben en waarbij bijvoorbeeld systemische
therapie kan worden gegeven zal een vroegtijdige herkenning van eventuele metastasen
invloed hebben op het medisch beleid. Indien patiënten niet in aanmerking komen voor
systemische therapie kan een minder strikte controle overwogen worden. Ondanks het
ontbreken van een evidence-based standaard acht de werkgroep het wenselijk systematiek
in de follow-up aan te brengen. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het schema
voorgesteld in de richtlijn van de European Association of Urology (EAU)(Mickisch 2001),
waar naar de mening van de werkgroep een goede balans is gevonden tussen kosten en
stralingsbelasting enerzijds en voldoende nauwkeurigheid om metastasen of lokaal recidief
op te sporen anderzijds. In dit schema wordt half-jaarlijks een X-thorax geadviseerd
(gedurende 3 jaar, daarna jaarlijks gedurende 5 tot 10 jaar) om longmetastasen op te
sporen. Het aantonen van longmetastasen is van belang omdat dit kan leiden tot het
instellen van immunotherapie. Een echo van de mononier kan de ontwikkeling van een
nieuwe tumor in een vroeg stadium herkennen, waarbij nefronsparende behandeling
mogelijk is. Voor detectie van afwijkingen in het retroperitoneum is CT-scan meer geschikt,
maar het blijft de vraag of de nadelen van dit onderzoek (kosten, stralingsbelasting) opwegen
tegen de voordelen.
Aanbevelingen
De werkgroep stelt voor systematiek aan te brengen in de follow-up van het
niercelcarcinoom, bijvoorbeeld zoals het schema voorgesteld in de richtlijn niercelcarcinoom
van de European Association of Urology.
101