Richtlijn Niercelcarcinoom

Patchell RA, Tibbs PA, Regine WF et al. Postoperative Radiotherapy in the Treatment of
Single Metastases to the brain. JAMA 1998; 280: 1485-1489.
Schoggl A, Kitz K, Ertl A et al. Gamma-knife radiosurgery for brain metastases of renal
carcinoma: results in 23 patients. Acta Neurochir. 1998; 140(6): 549-55.
Shaw E, Scott C, Souhami L et al. Single dose radiosurgical treatment of recurrent previously
irradiated primary brain tumors and brain metastases: final report of RTOG protocol 90-05.
Int J Radiat Oncol Biol Phys 2000; 47: 291-298.
Sheehan JP, Sun MH, Kondziolka D et al. Radiosurgery in patients with renal cell carcinoma
metastasis to the brain: lomg-term outcomes and prognostic factors influencing survival and
local tumor control. J Neurosurg. 2003; 98(2):342-9.
Shiau CY, Sneed PK, Shu HK et al. Radiosurgery for brain metastases: relationship of dose
and pattern of enhancement to local control. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1997; 37:375-383.
Sneed PK, Suh JH, Goetsch SJ et al. A multi-institutional review of radiosurgery alone vs.
radiosurgery with whole brain radiotherapy as the initial management of brain metastases. Int
J Radiat Oncol Biol Phys 2002; 53: 519-526.
Sneed PK, Lamborn KR, Forstner JM et al. Radiosurgery for brain metastases: is whole
brain radiotherapy necessary? Int J Radiat Oncol Biol Phys 1999; 43:549-558
Vecht CJ, Haaxma-Reiche H, Noordijk EM et al. Treatment of single brain metastasis:
radiotherapy alone or combined with neurosurgery? Ann Neurol 1993; 33: 583-590.
De werkgroep richtlijn hersenmetastasen. Richtlijn voor diagnostiek en behandeling
Hersenmetastasen. Landelijke Werkgroep Neuro-Oncologie, augustus 2004.
(www.oncoline.nl)
Wowra B, Siebels M, Muacevic A et al. Repeted gamma knife surgery for multiple brain
metastases from renal cell carcinoma. J Neurosurg. 2002; 97 (4):785-93.
4.2.3.3. Systemische therapie bij gemetastaseerde ziekte
4.2.3.3.1 Hormonale therapie
Niercelcarcinoomcellen brengen receptoren voor oestrogenen, progesteron en androgenen
tot expressie en om die reden en vanwege de veel gebruikte, hormoongevoelige
experimentele diermodellen, werd in het verleden vaker hormonale therapie gegeven aan
patiënten met niercelcarcinoom. Therapie met anti-oestrogenen of met medroxyprogesteron
acetaat (MPA) werd (bijvoorbeeld in Engeland) vaak gegeven omdat het verlichting van
klachten zou geven. Hormonale therapie, veelal bestaande uit Tamoxifen of Toremifene
bleek echter geen noemenswaardige remissies te induceren en uit gerandomiseerd
onderzoek bleek hormonale therapie inferieur ten opzichte van cytokinetherapie (Medical
Research Council Renal Cancer Collaborators 1999). Hormonale therapie wordt dan ook
tegenwoordig als niet effectief beschouwd.
4.2.3.3.2 Chemotherapie
Proximale niertubuluscellen hebben een hoog expressieniveau van het multi-drug resistance
(MDR) eiwit P-glycoproteine. P-glycoproteine is een membraanpomp, die actief stoffen uit de
cel pompt. De meeste maligne niercelcarcinomen hebben overexpressie van P-glycoproteine
en dit verklaart waarom de meeste niercarcinomen ongevoelig zijn en snel resistent zijn
tegen chemotherapie. Pogingen om de MDR-overexpressie te omzeilen door toevoeging van
MDR-blokkerende stoffen, hebben tot nu toe weinig succes opgeleverd.
Chemotherapie alleen lijkt weinig of niet effectief bij niercelcarcinoom. Voorheen werden in
vele kleine fase II studies vele cytostatica getest, zoals vinblastine, 5 FU (en thans ook
capacitabine, i.e. orale 5FU al dan niet in combinatie met gemcitabine), doxorubicine,
taxanen, camptothecinen. In de meeste studies werden geen of lage remissiepercentages
waargenomen (