Richtlijn Niercelcarcinoom

Motzer, R. J., Mazumdar, M., Bacik, J., Berg, W., Amsterdam, A., and Ferrara, J. Survival
and prognostic stratification of 670 patients with advanced renal cell carcinoma. J.Clin.Oncol.
1999, 17: 2530-2540
Motzer, R. J. and Russo, P. Systemic therapy for renal cell carcinoma. J.Urol. 2000, 163:
408-417
Negrier, S., Escudier, B., Lasset, C., Douillard, J. Y., Savary, J., Chevreau, C., Ravaud, A.,
Mercatello, A., Peny, J., Mousseau, M., Philip, T., and Tursz, T. Recombinant human
interleukin-2, recombinant human interferon alfa-2a, or both in metastatic renal-cell
carcinoma. Groupe Francais d'Immunotherapie. N.Engl.J.Med. 1998, 338: 1272-1278
Palmer, P. A., Vinke, J., Philip, T., Negrier, S., Atzpodien, J., Kirchner, H., Oskam, R., and
Franks, C. R. Prognostic factors for survival in patients with advanced renal cell carcinoma
treated with recombinant interleukin-2. Ann.Oncol.1992, 3: 475-480
4.3 Voorlichting en psychosociale zorg: behandelfase
Wetenschappelijke onderbouwing
Voorlichting voorafgaande aan en tijdens de behandeling vraagt om herhaling van informatie
over doel en aard van de behandeling. Angst, onzekerheid en onbekendheid maken
herhaling noodzakelijk. Gedetailleerde informatie en instructies over de specifieke
behandeling, de voorbereiding, de bijwerkingen, de gevolgen op korte en langere termijn en
instructies voor zelfzorg zijn relevant.
De waarden van de patiënt tellen zwaarder in de palliatieve fase, als er geen voor de hand
liggende behandelkeuze is, de behandelopties in wezen vergelijkbaar zijn, het levenseinde
onafwendbaar. Een weloverwogen besluitvormingsproces is essentieel (Koedoot 2003).
Patiënten moeten zelf kunnen bepalen hoe ze de laatste tijd van hun leven willen
doorbrengen. Daarvoor is het nodig de patiënt volledig op de hoogte te stellen van de
palliatieve behandel- en zorgmogelijkheden, inclusief de risico's en de impact op het
dagelijks leven. Alleen dan kunnen patiënten een weloverwogen keuze maken die past bij
hun waarden en levenshouding (Koedoot 2004, Gattelari 2002, Koedoot 2003).
Voorlichting
In toenemende mate wordt een deel van de voorlichting rondom de behandeling, specifiek
de herhaling en de meer gedetailleerde informatie en instructie, gegeven door (oncologie)
verpleegkundigen.
Preoperatieve voorlichting kan misverstanden en onrealistische verwachtingen bij patiënten
verminderen. Het preoperatieve consult (meestal niet bij de ‘eigen’ specialist) omvat
adequate uitleg van alle aspecten van de voorgestelde procedure in niet-medische termen,
met de mogelijkheid tot het stellen van vragen. Bovendien leidt deze voorlichting tot respect
en vertrouwen, dat de patiënt nodig heeft om de operatie onder ogen te zien en er zich
psychisch op voor te bereiden. Psychische voorbereiding op een operatie bevordert de
postoperatieve emotionele aanpassing en herstel (Jacobsen 1998).
Radiotherapie brengt angst met zich mee. Naast de behandeling tegen kanker is er angst
door onbekendheid met radiatie en door vooroordelen en misvattingen die hierover leven bij
mensen. Ook bij radiotherapie is goede voorlichting bevorderlijk voor herstel en aanpassing.
Het is belangrijk de zorgen die de patiënt heeft te bespreken (Greenberg 1998). Poroch
constateerde dat patiënten bijwerkingen van radiotherapie verkeerd interpreteerden, deze
verwarden met symptomen van kanker (Poroch 1995). De spanning, ontstaan door de
verkeerde interpretatie van bijwerkingen, kon niet gemakkelijk verminderd worden door
alsnog correcte informatie te verschaffen (Poroch 1995).
95