Richtlijn Niercelcarcinoom

4.2.1.1. Adjuvante radiotherapie
4.2.1.1.1 Peri-operatieve en post operatieve bestraling
Juusela en van der Werf Messing tonen in twee gerandomiseerde studies dat een préoperatieve
bestraling niet resulteerde in een verbetering van de prognose (Juusela 1977,
Van der Werf-Messing 1973).
Drie gerandomiseerde trials van adjuvante radiotherapie na nefrectomie concludeerden dat
er geen voordeel in termen van lokaal recidief of overleving was voor patiënten die werden
behandeld met adjuvante radiotherapie. Kjaer beschrijft in 1987 een onderzoek van
postoperatieve radiotherapie (dosis 50 Gy) bij Stage II en III patiënten (n = 72) (DiBiase
1997, Kjaer 1987). Ze rapporteren een hoge morbiditeit en radiotherapie gerelateerde doden
(19%). Er werd geen statistisch verschil in overleving (mediane overleving 26 maanden)
gevonden. De studie is voortijdig gesloten. Gez bevestigt deze observatie, in een feasibility
study (dosis 46 Gy). In deze studie is één patiënt overleden aan leverschade door bestraling
(Gez 2002). Recidief percentage bedroeg na bestraling 37%. De 10-jaars ziektevrije
overleving was 40% en overall survival 42%.
4.2.1.2 Adjuvante systemische therapie met o.a. Interferon-alpha en Interleukine-2
Wetenschappelijke onderbouwing
Drie gerandomiseerde studies naar de waarde van adjuvante Interferon-alpha (IFN-a) versus
observatie werden gerapporteerd, maar slechts twee daarvan zijn inmiddels verschenen als
peer reviewed paper (Pizzocaro 2001, Messing 2003).
In de studie van Pizzocaro werden 247 stadium II en III patiënten (T3a en T3b met N0, M0 of
T2/3 met N1-3, M0) na radicale nefrectomie gerandomiseerd tussen adjuvante IFN-a versus
observatie. Er werd geen significant verschil aangetoond in totale en ziektevrije 5jaarsoverleving
tussen beide groepen. Messing onderzocht de waarde van adjuvante IFN-a
of observatie. In deze studie werden 140 patiënten gerandomiseerd voor adjuvante IFN-a en
143 voor observatie. Het betrof patiënten met een pT3-T4a en/of N+ niercelcarcinoom, die
tevoren een nefrectomie plus lymfadenectomie ondergingen. Na een mediane follow up van
5.3 jaar was er een overlevingsvoordeel voor de groep die IFN-a kreeg, maar na 8,8 jaar
werd dit verschil niet langer vastgesteld. Na 10 jaar was >50% van de patiënten uit beide
armen overleden. De studie van de Delta P-gruppe waarin werd gerandomiseerd tussen
adjuvante Interferon (n=119) en observatie (n=123) is nog niet gerapporteerd als peerreviewed
artikel.
Clark heeft in een kleine studie 33 patiënten met locally advanced tumor (T3b-c, 4, N1-3,
en/of resectabele M+) gerandomiseerd voor hoge dosis bolus IL-2 versus 36 voor observatie.
Er werd geen overlevingsvoordeel aangetoond (Clark 2003).
In een gerandomiseerde multicenter studie werden 160 patiënten gerandomiseerd tussen IL-
2 en een placebo-infusie of Interleukine-2 (IL-2) plus tumor infiltrating lymphocytes (TILs) die
werden geïsoleerd uit de primaire tumor (Figlin 1999). Iets minder dan de helft van de
patiënten die werden gerandomiseerd voor IL-2 plus TILs kregen daadwerkelijk hun TILs dit
vanwege logistieke problemen. Er werd geen verschil gevonden tussen de twee groepen
patiënten en de studie werd derhalve beëindigd.
In een gerandomiseerde studie bij 120 patiënten die wekelijks Bacillus Calmette Guérin
(BCG) intradermaal of observatie ondergingen werd evenmin een verschil in ziektevrije of
totale overleving vastgesteld (Galligioni 1996).
Jocham (Jocham 2004) rapporteerde de eerste resultaten van een grote gerandomiseerde
studie bij pT2-3b, N0-3, M0 patiënten, waarbij 276 patiënten in de adjuvante setting na
nefrectomie werden gerandomiseerd voor het krijgen van een tumorcelvaccin en 277
patiënten voor observatie. Het merendeel van de patiënten (95%) had geen positieve
lymfeklieren (N0). Van de 276 vaccinpatiënten kregen slechts 177 door praktische
72