Richtlijn Niercelcarcinoom

Kobayashi T, Nakamura E, Yamamoto S, et al. Low incidence of ipsilateral adrenal
involvement and recurrences in patients with renal cell carcinoma undergoing radical
nephrectomy: a retrospective analysis of 393 patients. Urology 2003; 62: 40-45.
Kozak W, Holtl W, Pummer K, et al. Adrenalectomy – still a must in radical renal surgery? Br
J Urol 1996; 77: 27-31.
Kuczyk M, Münch T, Machtens S, et al. The need for routine adrenalectomy during surgical
treatment for renal cell cancer: the Hannover experience. BJU Int 2002; 89: 517-522.
Leibovitch I, Raviv G, Mor Y, et al. Reconsidering the necessity of ipsilateral adrenalectomy
during radical nephrectomy for renal cell carcinoma. Urology 1995; 46: 316-320.
Li GR, Soulie M, Escourrou G, et al. Micrometastatic adrenal invasion by renal carcinoma in
patients undergoing nephrectomy. Br J Urol 1996; 78: 826-828.
Paul R, Mordhorst J, Busch R, et al. Adrenal sparing surgery during radical nephrectomy in
patients with renal cell carcinoma: a new algorithm. J Urol 2001; 166: 59-62.
Robey EL, Schellhammer PF. The adrenal gland and renal cell carcinoma: is ipsilateral
adrenalectomy a necessary component of radical nephrectomy? J Urol 1986; 135: 453-455.
Sandock DS, Seftel AD, Resnick MI. Adrenal metastases from renal cell carcinoma. Role of
ipsilateral adrenalectomy and definition of stage. Urology 1997; 49: 28-31.
Tsui K-H, Shvarts O, Barbaric Z, et al. Is adrenalectomy a necessary component of radical
nephrectomy? UCLA experience with 511 radical nephrectomies. J Urol 2000; 163: 437-441.
Von Knobloch R, Seseke F, Riedmiller H, et al. Radical nephrectomy for renal cell
carcinoma: is adrenalectomy necessary? Eur urol 1999; 36: 303-308.
Winter P, Miersch WD, Vogel J, et al. On the necessity of adrenal extirpation combined with
radical nephrectomy. J Urol 1990; 144: 842-844.
Wunderlich H, Schlichter A, Reichelt O, et al. Real indications for adrenelectomy in renal cell
carcinoma. Eur Urol 1999; 35: 272-276.
4.1.3. Lymfadenectomie
Wetenschappelijke onderbouwing
De incidentie van lymfkliermetastasen bij niercelcarcinoom bedraagt gemiddeld 20% (13-
32%). In geval van een klinisch gelocaliseerd carcinoom is de incidentie relatief laag (2– 9%)
(Blom 1999, Minervini 2001, Terrone 2003). Bij gemetastaseerde ziekte of tumorthrombus in
de vena renalis kan de incidentie oplopen tot 45% (Pantuck 2003, Han 2003).
In een studie van Studer blijken slechts 42% van de pre-operatief vergrote klieren op CTscan,
histologisch positieve klieren te zijn (Studer 1990). Blom rapporteren over 72 patiënten
met intra-operatief vergrote klieren, waarvan er uiteindelijk slechts 13 (18%) bewezen
lymfkliermetastasen hadden (Blom 1999).
De therapeutische waarde van de lymfklierdissectie tijdens de radicale nefrectomie is
twijfelachtig. Het locaal tumorrecidief (