Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

102 RUDI TE VELDE Wat betekent dit nu voor ons begrip van het schepsel, in het bijzonder van het schepsel dat de zijnswijze van persoon heeft? Als je zegt dat de wereld zijn bestaansgrond heeft in een vrije, zichzelf bepalende wil, dan volgt daaruit dat elk schepsel, om zo te zeggen, aan zichzelf is vrij gegeven, een concreet zelfstandig zijnde dat zelf zijn eigen bestaan uitoefent. Geen enkel schepsel staat in een functionele samenhang (middel-doel) met Gods goedheid als het 'voedsel' waarmee de goddelijke goedheid zich voedt en zich als doel van alles realiseert. De overbodigheid van ieder schepsel heeft dus als keerzijde dat iedere functionalisering van het eindige als wezensnoodzakelijk moment in de manier waarop het oneindige wezen zichzelf constitueert, wegvalt. Het bestaan van ieder schepsel is gratuit of, positief uitgedrukt, het heeft zijn grond in de Gods liefde tot zijn eigen goedheid. God wil zo te zeggen graag scheppen, niet omdat hij dat moet, maar omdat hij zijn goedheid graag weerspiegeld ziet in andere wezens die een eigen bestaanszin hebben. Daarom is het ook niet voldoende om schepping louter in termen van totale afhankelijkheid te begrijpen. Schepsel zijn sluit de eenheid in van zelfstandigheid en totale afhankelijkheid, in geval van het redelijk schepsel vrije zelfstandigheid en afhankelijkheid." Met deze afhankelijkheid is niet de afhankelijkheid van de mens als lichamelijk wezen ten opzichte van natuurlijke bestaanscondities bedoeld. Het is een afhankelijkheid die veel dieper zit en de grond van de vrije zelfstandigheid betreft, een afhankelijkheid ten opzichte van God als absolute grond van mijn bestaan die in de aanvaarding van mijzelf als vrije zelfstandigheid mee bevestigd wordt." Als we hier spreken over zichzelf aanvaarden als eenheid van vrije zelfstandigheid en totale afhankelijkheid, dan sluit dit op een bepaalde manier de zijnswijze van persoon in. De mens is niet een wezen dat zichzelf in een oorspronkelijke akt constitueert. Toch is zijn zijnswijze er één van het 'zelf zichzelf zijn'. Wat hij is moet hij ook zelf zijn; hij is niet buiten de zich met zichzelf erheen. Dit altijd al verinnerlijkt zijn van God heeft zijn trinitaire gestalte in de innerlijke processualiteit van God volgens verstand (Woord) en wil (Liefde). 26 Dit is de centrale these van mijn dissertatie over de participatieleer van Thomas: Participation and Substantiality in ThomasAquinas, Leiden 1995. 27 Vgl. J. Hollak, Enige wijsgerige beschouwingen over de eigen aard van het godsbewijs, in Wijsgerig Perspectief24/5 (1983/84), 186.
OVER GOD ALS PERSOON 103 identificerende betrekking tot zichzelf om. Maar dat is geen oorspronkelijke zelfconstitutie, dat is een vrije aanvaarding van wat je gegeven wordt te zijn. De mens is niet alleen zichzelf maar hij verhoudt zich tot zichzelf, hij heeft zelf zichzelf te zijn. Maar als in deze vrije verhouding tot zichzelf als persoon precies de reden gelegen is voor de bevestiging van de afhankelijkheidsrelatie tot God als grond van deze vrije zelfverhouding, dan moet God daarmee ineen als Persoon bevestigd worden. Het moge duidelijk zijn dat ik hier voorbij de mogelijkheden van Thomas ga. Thomas denkt vanuit de orde van de zijnswerkelijkheid die een tendens tot toenemende perfectie vertoont. Het lagere toont in zichzelf al iets van het hogere en kan in zijn lagere perfectie niet begrepen worden tenzij in het licht van een maximum. Zijn denken is wezenlijk een perfectie-denken: al het bestaande is getekend door een tendens meer te zijn dan het is, om volgens zijn eigen wijze 'alles te zijn'. Al het mindere verwijst naar een meer, en het geheel van meer en minder verwijst naar een maximum (vgl. de 'vierde weg'). Als de zijnswijze van persoon een perfectie aanduidt, dan kan het persoon-zijn aan God, de exemplarische perfectie waar de algemene tendens tot perfectie op georiënteerd is, niet ontbreken. Zo redeneert Thomas. Ik zou daar nog iets aan willen toevoegen. Waar de scheppingsdaad resulteert in een wezen dat de zijnswijze van persoon heeft, daar manifesteert zich in de eenheid van vrije zelfstandigheid en afhankelijkheid de scheppende grond bij wijze van beeld (imago). Als ik dan in de aanvaarding van mijzelf als vrije persoon tevens de daarin besloten relatie tot God als de scheppende grond van mijn bestaan bevestig, ligt het dan niet in de rede tevens God als persoon te bevestigen? Deze gedachtegang sluit op een bepaalde manier aan bij de programmatische visie die Thomas verwoordt in de proloog van het tweede deel van zijn Summa Theologiae. Hij zegt daarin het volgende: in het eerste deel hebben we gesproken over God als de absolute zijnsmacht waaruit alle dingen zijn voortgekomen volgens zijn wil. Nu komen we over de mens te spreken, de mens waarvan gezegd wordt dat hij gemaakt is naar Gods beeld (ad imaginem Dei). Dat beeld komt tot uitdrukking in de drie aspecten van het geest-zijn van de mens: 'intellectualiteit', 'vrije wil' en 'zelf beschikkend vermogen'. Zo kunnen we de mens in zijn morele levenspraktijk beschrijven, naar het voorbeeld van zijn schepper, als wezen dat
Page 2 and 3:
Thomas Instituut te Utrecht Boàrd
Page 4 and 5:
Editorial Board Prof. dr. H.J.M. Sc
Page 6 and 7:
Rudi te Velde OVER GOD ALS PERSOON.
Page 8 and 9:
6 INTRODUCTION A second contributio
Page 10 and 11:
8 HENK J.M. SCHOOT us of the rise a
Page 12 and 13:
10 HENK lM. SCHOOT [...]."(6,5) The
Page 14 and 15:
12 HENK J.M. SCHOOT All of those wh
Page 16 and 17:
14 HENK J.M. SCHOOT intended for th
Page 18 and 19:
16 HENK J.M. SCHOOT the Father and
Page 20 and 21:
18 HENK J.M. SCHOOT also called 'th
Page 22 and 23:
20 HENK J.M. SCHOOT to Jesus: the f
Page 24 and 25:
22 HENK J.M. SCHOOT consists fundam
Page 26 and 27:
24 HENK 1.M. SCHOOT The analysis of
Page 28 and 29:
26 HENK J.M. SCHOOT are the mediato
Page 30 and 31:
28 HENK J.M. SCHOOT Finally, it is
Page 32 and 33:
30 HENKJ.M.SCHOOT being taken serio
Page 34 and 35:
32 HENK 1.M. SCHOOT When I started
Page 37 and 38:
NICHOLAS OF CUSA AND THE RELATION B
Page 39 and 40:
NICHOLAS OF CUSA 37 possibilities i
Page 41 and 42:
NICHOLAS OF CUSA 39 Readers of this
Page 43 and 44:
NICHOLAS OF CUSA with reverence." I
Page 45 and 46:
NICHOLAS OF CUSA 43 God and believe
Page 47 and 48:
NICHOLAS OF CUSA 45 So, on the one
Page 49 and 50:
NICHOLAS OF CUSA 47 So, Saint Paul
Page 51 and 52:
NICHOLAS OF CUSA 49 Word of God. Ev
Page 53 and 54: NICHOLAS OF CUSA 51 theology of rel
Page 55 and 56: NICHOLAS OF CUSA 53 Cusanus as a Ch
Page 57 and 58: NICHOLAS OF CUSA 55 work, Nicholas
Page 59 and 60: NICHOLAS OF CUSA 57 The ambiguity o
Page 61 and 62: NICHOLAS OF CUSA 59 Beginning and i
Page 63: NICHOLAS OF CUSA 61 5. Work, insofa
Page 66 and 67: 64 FRANS J.H. VOSMAN betrifft nicht
Page 68 and 69: 66 FRANS J.H. VOSMAN Wahrheit, die
Page 70 and 71: 68 FRANS J.H. VOSMAN entnommenen Vo
Page 72 and 73: 70 FRANS J.H. VOSMAN Hinblick auf G
Page 74 and 75: 72 FRANS lH. VOSMAN begegnen Gut un
Page 76 and 77: 74 FRANS J.H. VOSMAN wie zwischen H
Page 78 and 79: 76 FRANS J.H. VOSMAN eine Logik des
Page 80 and 81: 78 FRANS J.H. VOSMAN Schrecken der
Page 83 and 84: OVER GOD ALS PERSOON Kuitert, De Di
Page 85 and 86: OVER GOD ALS PERSOON van de eerste
Page 87 and 88: OVER GOD ALS PERSOON 85 bepaald soo
Page 89 and 90: OVER GOD ALS PERSOON 87 voortkomt u
Page 91 and 92: OVER GOD ALS PERSOON 89 De diepere
Page 93 and 94: OVER GOD ALS PERSOON 91 Persoon-zij
Page 95 and 96: OVER GOD ALS PERSOON 93 waardig per
Page 97 and 98: OVER GOD ALS PERSOON 95 'goddelijke
Page 99 and 100: OVER GOD ALS PERSOON 97 mogen wij d
Page 101 and 102: OVER GOD ALS PERSOON 99 zijnde uit
Page 103: OVER GOD ALS PERSOON 101 vindt in z
Page 107 and 108: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 141: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 144 and 145: 142 HENK J.M. SCHOOT islamitisch-ch
Page 146 and 147: 144 HENK lM. SCHOOT verschijnen van
Page 148 and 149: 146 HENK J.M. SCHOOT bedoelt schijn
Page 150 and 151: 148 HENK J.M. SCHOOT van de erfzond
Page 152 and 153: 150 HENK J.M. SCHOOT Ik noem nu in
Page 154 and 155:
152 HENK J.M. SCHOOT God door Mosli
Page 157 and 158:
ANNUAL REPORT 2006 Cristina M. Pump
Page 159 and 160:
ANNUAL REPORT 2006 157 member of th
Page 161 and 162:
Radboud University Nijmegen Utrecht
Page 163 and 164:
Individual projects ANNUAL REPORT 2
Page 165 and 166:
ANNUAL REPORT 2006 163 Valkenberg,
Page 167 and 168:
ANNUAL REPORT 2006 165 Goris, H.J.M
Page 172:
0 0 p 0 ,0 if "0 8 0 \l ~
show all

Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?