Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

112 PETER R. VAN VELDHUIJSEN Wat het eerste vraagstuk betreft, behandelt Javelli vier soorten van universele kennis. Vervolgens geeft hij een uitwerking van de these dat zijnde het eerst gekende is: conclusio, quam existimamus esse ad mentem D. Thomae." In feite is deze uitwerking een uiteenzetting van Thomas' these aan het begin van De veritate (q.l a.I sol.): /llud autem quod primo intellectus concipit quasi notissimum et in quod conceptiones omnes resolvit est ens. De these dat zijnde het eerst gekende is wordt bevestigd door Avicenna: Zijnde en ding zijn van zodanige aard dat zij terstond in de ziel ingeprent worden door een eerste impressie, die niet verworven wordt op grond van andere noties, d.w.z. andere dan die van zijnde (Metaphysica 1,6).19 De bespreking van deze eerste kwestie besluit Javelli in kritische discussie met Duns Scotua" Het tweede vraagstuk raakt de verdeling van zijnde. Het belangrijkste gedeelte betreft een uiteenzetting van vijf indelingen van zijnde, die volgens Javelli in het algemeen niet aan Thomas zullen worden toegeschreven wat hun ordening aangaat.21 Het uitgangspunt van de divisio entis is de bekende uitspraak van Aristoteles in Metaphysica IV 2: "Zijnde wordt op velerlei wijzen uitgedrukt." En evenals in Metaphysica V 7 onderzoekt Aristoteles dan enkele verschillende wijzen en betekenissen van zijnde. Thomas in zijn commentaar op Metaphysica IV 2 zegt dat de zijnswijzen tot de volgende vier herleid kunnen worden: Het ens rationis (negatie en privatie), wording, vergaan en beweging, de accidentele zijnswijze en de modus van zijnde per se of substaritie. De eerste drie wijzen, waarvan het ens rationis het zwakste is omdat hij geen zijnsrealiteit uitdrukt, zijn betrokken op de vierde wijze als de zijnswijze die het 18 De transc., 458a-59a. Voor Thomas, zie met name De veritate q. I a. 1 sol. 19 De transc., 459a: "Confirmatur per Avicennam in primo suae Meta. ca.6 ubi inquit, dicemus igitur, quod ens et res, talia sunt, quod statim imprimuntur in anima prima impressione, quae non acquiritur ex aliis notioribus: patet ergo, quod ens est primo cognitum, modo exposito in propositione dubii." Volgens Avicenna zijn de begrippen ens, res en unum oorspronkelijk aan het kennen, d.w.z. zij zijn vóór-predicatief bewust en a priori in de denkziel ingeprent. Zie Avicenna, Metaphysica I, 6 (ed. Venetiis 1508, fol. 72rbA): "[...] ens et res et neeesse talia sunt quae statim imprimuntur in anima prima impressione." 20 De transc., 459a-60a. 21 De transc., 460a.
TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJKHEID 113 volmaakst is vanwege zijn sterkte en stevigheid qua realiteit.22 Een eerste indeling van zijnde kan dan ook gemaakt worden tussen logisch en werkelijk zijnde, een indeling die ook bij Thomas te vinden is in zijn genoemde commentaar.P De eerste verdeling van zijnde is die in ens reale en ens rationis. Deze verdeling is in eigenlijke zin geen metafysische indeling, want het gaat ons alleen, aldus Javelli, om het werkelijke zijnde dat het subject is van een scientia realis, de metafysica/" Het ens rationis is namelijk het subject van de logica." Volledigheidshalve echter dient deze indeling wel vermeld te worden." Vervolgens geeft Javelli een uiteenzetting die zonder meer het ens reale betreft." Aangezien Javelli's tractaat metafysisch van aard is - want, zoals nog zal blijken, het transcendentale zijnde is geen onderwerp van logica maar van onto-logica - moeten de volgende vier zijnsverdelingen dus ook het ens reale betreffen. Deze vier verdelingen van zijnde tonen opmerkelijk genoeg een impliciete distinctie, die - ondanks de steeds terugkerende kritiek op Duns Scotus - niettemin aan de doctor subtilis ontleend schijnt te zijn. Javelli vermeldt en bespreekt dan deze divisiones:28 1. De verdeling in ens absolutum en ens respectivum. 2. De verdeling in één en veel. 3. De verdeling in de vijftranscendentia. 4. De verdeling in ensfinitum en ens infinitum. In zijn commentaar op de Metaphysica gebruikt Javelli de terminologie passiones entis als hij de transcendentale begrippen bedoelt. Deze naamgeving verraadt invloed van Scotus, iets wat nog duidelijker blijkt uit genoemde vier divisiones entis. Scotus bedoelt met passiones entis de zin en betekenis van zijnde uitgebreider en 22 In IV Metaphysicam, lectio I nr. 540-43. 23 In IV Metaphysicam, lectio 4 nr. 574: "Ens est duplex, scilicet ens rationis et ens naturae." STh I-II, q. 8 a. I ad 3: "Illud quod non est ens in rerum natura, accipitur ut ens in ratione"; Scriptum in I Sententias, dist. 23 q. I a. 3 sol.; dist. 26 q. I a. I ad 3; II, dist. 34 q. I a. I sol. 24 Zie bijvoorbeeld Suárez, Disputationes metaphysicae III, sect. I nr.1O. 25 Vgl. Thomas, In IV Metaphysicam, lectio 4, nr. 574: "Ens rationis est proprie subiectum logicae." 26 De transc., 460a. 27 De transc., 460a-6Ia. 28 De transc., 46Ia-65b.
Page 2 and 3:
Thomas Instituut te Utrecht Boàrd
Page 4 and 5:
Editorial Board Prof. dr. H.J.M. Sc
Page 6 and 7:
Rudi te Velde OVER GOD ALS PERSOON.
Page 8 and 9:
6 INTRODUCTION A second contributio
Page 10 and 11:
8 HENK J.M. SCHOOT us of the rise a
Page 12 and 13:
10 HENK lM. SCHOOT [...]."(6,5) The
Page 14 and 15:
12 HENK J.M. SCHOOT All of those wh
Page 16 and 17:
14 HENK J.M. SCHOOT intended for th
Page 18 and 19:
16 HENK J.M. SCHOOT the Father and
Page 20 and 21:
18 HENK J.M. SCHOOT also called 'th
Page 22 and 23:
20 HENK J.M. SCHOOT to Jesus: the f
Page 24 and 25:
22 HENK J.M. SCHOOT consists fundam
Page 26 and 27:
24 HENK 1.M. SCHOOT The analysis of
Page 28 and 29:
26 HENK J.M. SCHOOT are the mediato
Page 30 and 31:
28 HENK J.M. SCHOOT Finally, it is
Page 32 and 33:
30 HENKJ.M.SCHOOT being taken serio
Page 34 and 35:
32 HENK 1.M. SCHOOT When I started
Page 37 and 38:
NICHOLAS OF CUSA AND THE RELATION B
Page 39 and 40:
NICHOLAS OF CUSA 37 possibilities i
Page 41 and 42:
NICHOLAS OF CUSA 39 Readers of this
Page 43 and 44:
NICHOLAS OF CUSA with reverence." I
Page 45 and 46:
NICHOLAS OF CUSA 43 God and believe
Page 47 and 48:
NICHOLAS OF CUSA 45 So, on the one
Page 49 and 50:
NICHOLAS OF CUSA 47 So, Saint Paul
Page 51 and 52:
NICHOLAS OF CUSA 49 Word of God. Ev
Page 53 and 54:
NICHOLAS OF CUSA 51 theology of rel
Page 55 and 56:
NICHOLAS OF CUSA 53 Cusanus as a Ch
Page 57 and 58:
NICHOLAS OF CUSA 55 work, Nicholas
Page 59 and 60:
NICHOLAS OF CUSA 57 The ambiguity o
Page 61 and 62:
NICHOLAS OF CUSA 59 Beginning and i
Page 63: NICHOLAS OF CUSA 61 5. Work, insofa
Page 66 and 67: 64 FRANS J.H. VOSMAN betrifft nicht
Page 68 and 69: 66 FRANS J.H. VOSMAN Wahrheit, die
Page 70 and 71: 68 FRANS J.H. VOSMAN entnommenen Vo
Page 72 and 73: 70 FRANS J.H. VOSMAN Hinblick auf G
Page 74 and 75: 72 FRANS lH. VOSMAN begegnen Gut un
Page 76 and 77: 74 FRANS J.H. VOSMAN wie zwischen H
Page 78 and 79: 76 FRANS J.H. VOSMAN eine Logik des
Page 80 and 81: 78 FRANS J.H. VOSMAN Schrecken der
Page 83 and 84: OVER GOD ALS PERSOON Kuitert, De Di
Page 85 and 86: OVER GOD ALS PERSOON van de eerste
Page 87 and 88: OVER GOD ALS PERSOON 85 bepaald soo
Page 89 and 90: OVER GOD ALS PERSOON 87 voortkomt u
Page 91 and 92: OVER GOD ALS PERSOON 89 De diepere
Page 93 and 94: OVER GOD ALS PERSOON 91 Persoon-zij
Page 95 and 96: OVER GOD ALS PERSOON 93 waardig per
Page 97 and 98: OVER GOD ALS PERSOON 95 'goddelijke
Page 99 and 100: OVER GOD ALS PERSOON 97 mogen wij d
Page 101 and 102: OVER GOD ALS PERSOON 99 zijnde uit
Page 103 and 104: OVER GOD ALS PERSOON 101 vindt in z
Page 105 and 106: OVER GOD ALS PERSOON 103 identifice
Page 107 and 108: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 113: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 141: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 144 and 145: 142 HENK J.M. SCHOOT islamitisch-ch
Page 146 and 147: 144 HENK lM. SCHOOT verschijnen van
Page 148 and 149: 146 HENK J.M. SCHOOT bedoelt schijn
Page 150 and 151: 148 HENK J.M. SCHOOT van de erfzond
Page 152 and 153: 150 HENK J.M. SCHOOT Ik noem nu in
Page 154 and 155: 152 HENK J.M. SCHOOT God door Mosli
Page 157 and 158: ANNUAL REPORT 2006 Cristina M. Pump
Page 159 and 160: ANNUAL REPORT 2006 157 member of th
Page 161 and 162: Radboud University Nijmegen Utrecht
Page 163 and 164: Individual projects ANNUAL REPORT 2
Page 165 and 166:
ANNUAL REPORT 2006 163 Valkenberg,
Page 167 and 168:
ANNUAL REPORT 2006 165 Goris, H.J.M
Page 172:
0 0 p 0 ,0 if "0 8 0 \l ~
show all

Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?