Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

136 PETER R. VAN VELDHUIJSEN het woord 'ratus ': Res dicitur quasi aliquid ratum et firmum in natura. Thomas geeft nog een tweede kenmerk van zijnde als ding, die Javelli niet noemt, namelijk de kenbaarheid van zijnde door zijn essentie." De transcendentia unum en aliquid zijn, zo hebben wij gezien, in zekere zin voorwaarde voor het transeendens res. Pas met de formeel negatieve zijnsbepalingen van eenheid en iets-zijn kan gedacht worden aan de formeel positieve bepaling van zijnde als ding op grond van zijn vaste en zekere essentie. Vervolgens echter blijkt res voorwaarde te zijn voor de twee volgende, relationele transcendentia verum en bonum. Immers, zo hebben wij tevens gezien, pas met de formeel positieve zijnsbepaling van ding kan gedacht worden aan de formeel positieve bepalingen van zijnde als waar en als goed. Res zou dus gezien kunnen worden als het centrale transcendens in een metafysica volgens Thomas' denken. 5.4. Vierde conclusielOo Wij zijn nu tenslotte toegekomen aan de zevende en achtste gedachtestap. Deze beide stappen betreffen de overeenstemming van het ene met het andere zijnde. Zoals boven is gezegd onder het tweede thema van onderzoek, is voor de begripsvatting van deze twee soorten van overeenstemming de ziel nodig die via haar streefen kenvermogen in staat is om met elk zijnde overeen te stemmen. De zevende gedachtestap richt zich dan op de kenbaarheid van zijnde en de achtste op de nastrevenswaardigheid van zijnde. De term 'waar' drukt in formeelopzicht de kenbaarheid van zijnde uit, waarmee in materieelopzicht de overeenstemming van zijnde met het kenvermogen van de ziel wordt bedoeld. De term 'goed' drukt in formeelopzicht de nastrevenswaardigheid van zijnde uit, waarmee in materieelopzicht de overeenstemming van zijnde met het streefvermogen van de ziel wordt bedoeld. In zijn vierde en laatste conclusie laat Javelli al deze overwegingen terzijde en richt hij zich alleen op de kwestie welk van beide transcendentia eerder is, goed of 99 Scriptum in Sententias I, dist. 25 q. I a. 4 sol; II, dist. 37 q. I a. I sol. in fine. Vgl. Aertsen (1996), o.c., 197. 100 Vgl. de voorgaande beschouwingswijze van zijnde als ens in ordine ad alterum quantum ad convenientiam unius entis cum alia.
TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJKHEID 137 waar. Strict genomen namelijk gaat het bij het derde thema van onderzoek ook om de orde van de transcendentia. Het begrip van het ware, zegt Javelli, is eerder dan het begrip van het goede. De reden hiervan is dat de orde tussen de objecten van verstand en wilovereenkomt met de orde tussen deze twee zielsvermogens. Het object van een eerder en universeler vermogen immers is eerder en universeler dan dat van een later en specifieker vermogen. Welnu, het verstand is eerder en universeler qua omvang dan de wil, aangezien de wil alleen betrokken is op datgene wat vooraf verstandelijk geconcipieerd is. Dus, zo besluit Javelli het syllogisme, wordt het object van het verstand, namelijk het ware, begripsmatig eerder gevat dan het object van de wil, namelijk het goede.'?' De gedachtestap die onmiddellijk volgt op de begripsvatting van res leidt, zo zegt Javelli hier, eerst tot de begripsvatting van verum en terstond daarna tot de begripsvatting van bonum. Javelli besluit zijn derde thema van onderzoek met de nu gevonden orde van de transcendentia. Het blijkt dus, zo zegt hij, dat de onderlinge orde van de transcendentale zijnsbegrippen deze is (een orde wel te verstaan die het reële zijnde niet in materieel maar in formeelopzicht betreft): zijnde is het eerste transcendens en vervolgens komen dan aan de orde één-zijn, iets-zijn, ding-zijn, waar-zijn en goed-zijn.102 6. Nawoord Aan het begin van zijn tractaat De transcendentibus zegt Javelli dat de transcendentia de toegang en de aanvang van de metafysica zijn. Immers, metafysica heeft als subject het zijnde inzoverre het zijnde 101 De transc., 464a: "Quartaconclusio.Conceptusveri est prior conceptu boni.Quoniamqualis est ordo interinteIlectumet voluntatem,talis est inter eorum obiecta, prioris enim et universaliorispotentiaeobiectumprius et universalius est. Sed intellectusest prior et universaliorquam voluntate, quoniam non fertur voluntasnisi in praecognitum.Ergo verum quod est obiectum intellectus,prius est in apprehensionequam bonum quod est obiectumvoluntatis." 102 Ibid.:"Patetergo,quod intertranscendentiaisteest ordo,nonquo ad res significatas,sed quo ad rationes formales,primumest ens, secundumest unum, tertius est aliquid,quartumest res, quinque est verum,sextum est bonum."
Page 2 and 3:
Thomas Instituut te Utrecht Boàrd
Page 4 and 5:
Editorial Board Prof. dr. H.J.M. Sc
Page 6 and 7:
Rudi te Velde OVER GOD ALS PERSOON.
Page 8 and 9:
6 INTRODUCTION A second contributio
Page 10 and 11:
8 HENK J.M. SCHOOT us of the rise a
Page 12 and 13:
10 HENK lM. SCHOOT [...]."(6,5) The
Page 14 and 15:
12 HENK J.M. SCHOOT All of those wh
Page 16 and 17:
14 HENK J.M. SCHOOT intended for th
Page 18 and 19:
16 HENK J.M. SCHOOT the Father and
Page 20 and 21:
18 HENK J.M. SCHOOT also called 'th
Page 22 and 23:
20 HENK J.M. SCHOOT to Jesus: the f
Page 24 and 25:
22 HENK J.M. SCHOOT consists fundam
Page 26 and 27:
24 HENK 1.M. SCHOOT The analysis of
Page 28 and 29:
26 HENK J.M. SCHOOT are the mediato
Page 30 and 31:
28 HENK J.M. SCHOOT Finally, it is
Page 32 and 33:
30 HENKJ.M.SCHOOT being taken serio
Page 34 and 35:
32 HENK 1.M. SCHOOT When I started
Page 37 and 38:
NICHOLAS OF CUSA AND THE RELATION B
Page 39 and 40:
NICHOLAS OF CUSA 37 possibilities i
Page 41 and 42:
NICHOLAS OF CUSA 39 Readers of this
Page 43 and 44:
NICHOLAS OF CUSA with reverence." I
Page 45 and 46:
NICHOLAS OF CUSA 43 God and believe
Page 47 and 48:
NICHOLAS OF CUSA 45 So, on the one
Page 49 and 50:
NICHOLAS OF CUSA 47 So, Saint Paul
Page 51 and 52:
NICHOLAS OF CUSA 49 Word of God. Ev
Page 53 and 54:
NICHOLAS OF CUSA 51 theology of rel
Page 55 and 56:
NICHOLAS OF CUSA 53 Cusanus as a Ch
Page 57 and 58:
NICHOLAS OF CUSA 55 work, Nicholas
Page 59 and 60:
NICHOLAS OF CUSA 57 The ambiguity o
Page 61 and 62:
NICHOLAS OF CUSA 59 Beginning and i
Page 63:
NICHOLAS OF CUSA 61 5. Work, insofa
Page 66 and 67:
64 FRANS J.H. VOSMAN betrifft nicht
Page 68 and 69:
66 FRANS J.H. VOSMAN Wahrheit, die
Page 70 and 71:
68 FRANS J.H. VOSMAN entnommenen Vo
Page 72 and 73:
70 FRANS J.H. VOSMAN Hinblick auf G
Page 74 and 75:
72 FRANS lH. VOSMAN begegnen Gut un
Page 76 and 77:
74 FRANS J.H. VOSMAN wie zwischen H
Page 78 and 79:
76 FRANS J.H. VOSMAN eine Logik des
Page 80 and 81:
78 FRANS J.H. VOSMAN Schrecken der
Page 83 and 84:
OVER GOD ALS PERSOON Kuitert, De Di
Page 85 and 86:
OVER GOD ALS PERSOON van de eerste
Page 87 and 88: OVER GOD ALS PERSOON 85 bepaald soo
Page 89 and 90: OVER GOD ALS PERSOON 87 voortkomt u
Page 91 and 92: OVER GOD ALS PERSOON 89 De diepere
Page 93 and 94: OVER GOD ALS PERSOON 91 Persoon-zij
Page 95 and 96: OVER GOD ALS PERSOON 93 waardig per
Page 97 and 98: OVER GOD ALS PERSOON 95 'goddelijke
Page 99 and 100: OVER GOD ALS PERSOON 97 mogen wij d
Page 101 and 102: OVER GOD ALS PERSOON 99 zijnde uit
Page 103 and 104: OVER GOD ALS PERSOON 101 vindt in z
Page 105 and 106: OVER GOD ALS PERSOON 103 identifice
Page 107 and 108: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 137: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 141: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 144 and 145: 142 HENK J.M. SCHOOT islamitisch-ch
Page 146 and 147: 144 HENK lM. SCHOOT verschijnen van
Page 148 and 149: 146 HENK J.M. SCHOOT bedoelt schijn
Page 150 and 151: 148 HENK J.M. SCHOOT van de erfzond
Page 152 and 153: 150 HENK J.M. SCHOOT Ik noem nu in
Page 154 and 155: 152 HENK J.M. SCHOOT God door Mosli
Page 157 and 158: ANNUAL REPORT 2006 Cristina M. Pump
Page 159 and 160: ANNUAL REPORT 2006 157 member of th
Page 161 and 162: Radboud University Nijmegen Utrecht
Page 163 and 164: Individual projects ANNUAL REPORT 2
Page 165 and 166: ANNUAL REPORT 2006 163 Valkenberg,
Page 167 and 168: ANNUAL REPORT 2006 165 Goris, H.J.M
Page 172: 0 0 p 0 ,0 if "0 8 0 \l ~
show all

Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?