Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

90 RUDI TE VELDE
karakteriseren. Wanneer de ethische praktijk van respect zichzelf
beschrijft in termen van 'ziel' of 'mysterie van de persoon', als
termen waar de unieke waardigheid van ieder individu aan
vastgehecht wordt, dan zou het van een rationalistisch misverstand
getuigen om te menen dat deze termen gefundeerd zouden moeten
worden in objectief vaststelbare kenmerken van menselijke
individuen. Het spreken over 'persoon' is onlosmakelijk verbonden
met een intern perspectief van betekenisvolle omgang en eonversatie
waarbinnen ik op het lichaam van de ander gericht ben als iets
waarin zich een 'zelf of een 'ziel' manifesteert. Ik verhoud mij tot
de ander als tot een persoon, als iemand met een naam, die de louter
empirische existentie van het lichaam verheft en deelgenoot maakt
van een morele gemeenschap.
Het symbolisch intemalisme van de persoon roept de vraag
op waarom men niet zou kunnen zeggen dat de ethische praktijk
berust in een soort van wezensinzicht dat mensen persoon zijn (=
geestelijke zelfstandigheid) en om die reden ook als persoon erkend
en gerespecteerd dienen te worden, juist in situaties waarin ze hun
vrije zelfstandigheid die ze wezenlijk zijn (nog) niet ten volle kunnen
realiseren in hun lichamelijk bestaan. Vanuit de symbolische
opvatting van persoon kan men niet goed zeggen dat een menselijk
individu als persoon erkend en gerespecteerd dient te worden omdat
hij een persoon is. De symbolische praktijk waarin mensen elkaar als
persoon bejegenen en respecteren kan bij De Dijn geen grond vinden
omdat iedere grond als extern aan de praktijk wordt opgevat. Maar
dan valt niet goed in te zien waarom sommige dieren niet als
'personen' gezien kunnen worden en als zodanig bejegend. Waarom
zijn dieren eigenlijk geen personen? Ik zou zeggen: dieren zijn geen
personen omdat hier de vrije identiteit ontbreekt. Dat blijkt hieruit
dat dieren geen naam hebben. Men kan bijvoorbeeld zijn kat wel een
naam geven en het dier met die naam aanspreken, en het daarmee
een persoonachtige identiteit verlenen, maar die naam bestaat als
zodanig niet voor de kat zelf, hooguit als een vertrouwde klank. De
kat kan zichzelf immers niet identificeren door middel van die naam.
Voor de kat zelf bestaat zijn naam niet als algemeen teken van zijn
individuele identiteit. De kat valt samen met zijn natuurlijke
existentie als exemplaar van de soort. Er is hier geen 'vrije identiteit'
in de zin dat de kat zich vrij met zichzelf identificeert en zijn
algemene vrijheid in zijn bijzondere identiteit tot uitdrukking brengt.