Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

82 Rum TEVELDE
mindere mate voor het jodendom en de islam). Christenen menen dat
God ter sprake gebracht kan worden omdat en inzoverre Hij zelf
heeft gesproken en zijn verborgen aanwezigheid kenbaar heeft
gemaakt, met name in de persoon van Jezus Christus. Hoe komt het
dan dat God verdwenen lijkt te zijn achter bepaalde vigerende
godsbeelden die als een imaginaire constructie ervaren worden?
Vanwaar die blijkbare behoefte om de categorie van de persoon en
het persoonlijke te schrappen uit de religieuze verhouding tot het
transcendente?
.Afscheid van het geloof in een persoonlijke God blijkt niet
hetzelfde te zijn als het afscheid van religie of van het religieuze
besef van transcendentie. Het gaat eerder om een bewustwording van
hoe wij ons verhouden tot onze religieuze voorstellingen en
dogmatische constructies, hoe wijzelf er met onze religieuze
imaginatio in zitten en er vaak ook in verstrikt raken. Volgens
Kuitert kunnen we misschien niet anders over God spreken dan als
over iemand, dus vanuit het antropocentrische binnenperspectief van
de eigen zelfervaring. God is iemand, iemand die ons lief heeft, die
we in onze nood kunnen aanroepen, iemand in wie we ons
vertrouwen kunnen stellen. Maar iets in een dergelijke manier van
spreken voelt toch ongemakkelijk, juist omdat dit soort spreken zich
van de werkelijkheid dreigt los te zingen. Is God werkelijk
'iemand'? Wat moeten we ons daarbij voorstellen in het licht van
onze (wetenschappelijke) ervaring van de werkelijkheid (denk aan de
evolutie!) waar we maar moeilijk een 'iemandachtig' wezen achter
kunnen bespeuren?
Het probleem voor Kuitert is misschien nog niet eens zozeer
de gepersonaliseerde God-talk als zodanig, maar eerder de
vooronderstelling dat we onze geloofsvoorstellingen rationeel
kunnen verankeren en er een realistische beschrijving van God van
menen te kunnen maken. Wat wringt is niet de direct beleefde
geloofsverhouding tot God als tot een soort persoon, maar de
gerationaliseerde reflexieve vorm van deze voorstelling in het
theïstisch concept van God.
Het onbehagen in de voorstelling van een persoonlijke God
wijst op een reële problematiek. Door van God als van een persoon
te spreken lijkt het er namelijk op dat we het antropocentrische
binnenperspectief van onze zelfervaring uitvergroten en projecteren
op God. Maar tegelijk met en in contrast tot dit binnenperspectief