Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

134 PETER R. VAN VELDHUIJSEN 5.2. Tweede conclusie94 Het verstand vat een ding als 'iets anders' direct na het begrip van dat ding als eenheid en formeert dan het transcendentale begrip van zijnde als 'iets'. In de voorafgaande conclusie is namelijk duidelijk gemaakt dat met de vierde gedachtestap zijnde gevat wordt als onverdeeld in zichzelf. Dus wordt zijnde met een vijfde gedachtestap als verdeeld en onderscheiden van elk ander zijnde. Welnu, onder het tweede thema van onderzoek hebben wij gezien dat in deze verdeling en onderscheiding het formele kenmerk van iets bestaat. Op het begrip van eenheid volgt dus onmiddellijk het begrip van iets-zijn. Aangezien op begripsvatting van het zijnde als onverdeeld in zichzelf consequent de begripsvatting volgt van zijnde als tegenover het andere gedeeld, dan blijkt hieruit dat elk zijnde op grond van zijn eigen zijndheid als iets-zijn onderscheiden wordt van elk ander zijnde." Als derde transcendens na zijnde en één heeft Javelli nu het zijnsbegrip iets-zijn afgeleid. Het formele kenmerk, de ratio van iets ligt in de notie van verdeling of onderscheiding, die gevonden is via een vijfde gedachtestap: na indivisio volgt (epistemo)logischerwijze divisio. Deze divisio bedoelt echter niet alleen strict logische verdeling, zoals ter sprake kwam bij de derde gedachtestap, maar doelt in materieelopzicht op 'aliquid positivum' van zijnde. Javelli laat dit blijken wanneer hij zegt dat elk zijnde op grond van zijn eigen zijndheid onderscheiden wordt van elk ander zijnde. Een zijnde is juist vanwege zijn eigen onvervreemdbare wezen niet een ander zijnde. Deze eigenheid en andersheid nu is de reden waarom elk 94 Vgl. de voorgaande beschouwingswijze van zijnde als ens in ordine ad a/terum secundum divisionem unius ab a/tero. 95 De transc., .463b-64a: "Secunda conclusio. Intellectus ordinate concipiens transcendentia, postquam apprehendit rem, ut unam, statim apprehendit earn, ut aliquid, et eius conceptum format. Nam deelaraturn est in conclusione praecedenti, quod in quarto gradu apprehendimus ens, ut indivisum in seipso, ergo consequenter ut divisum a quolibet alio. Sed in hoc stat ratio ipsius aliquid ut dictum est supra. Ergo post concepturn unius, immediate sequitur conceptus ipsius aliquid. Quod autem ad apprehensionem entis, ut indivisi in se ipso consequenter succedat apprehensio, ut est divisum a quolibet alio, patet ex hoc, quod unumquodque ex propria entitate distinquitur a quolibet alio."
TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJKHEID 135 zijnde 'iets' genoemd wordt, een transcendentale naam die verder onherleidbaar is. 5.3. Derde conclusie96 Na het begrip van 'iets' volgt onmiddellijk met de zesde gedachtestap het begrip van 'ding'. Aangezien de transcendentale term 'ding' uitdrukking geeft aan de eigen quidditeit of essentie van zijnde, bezit elk zijnde zijn eigen quidditeit of essentie. Het bezit van een eigen essentie is echter voorwaardelijk, want elk zijnde kan alleen een eigen essentie hebben als het in zichzelf onverdeeld is (eenheid bezit) en als het onderscheiden is van elk ander zijnde door zijn iets-zijn. Na het transcendentale begrip van eenheid en iets-zijn formeert het verstand dan ook het transcendentale begrip van 'ding,.97 Javelli vermeldt niet wat het formele kenmerk van het transcendens 'ding' is. Hij zegt alleen dat deze term de quidditeit of essentie van zijnde uitdrukt. Maar quidditeit of essentie is toch eerder het materiële opzicht waaronder zijnde als ding bezien wordt. Vergelijk de term 'één': formeel kenmerk is de indivisio, materieel kenmerk is de idente substantie van elk zijnde. Wat is nu het formele kenmerk, de ratio van ding? Caput IV van Javelli's Tractatus, dat handelt over het transeendens res, geeft hierover geen uitsluitsel, maar in zijn commentaar op Metaphysica IV qu.3 zegt Javelli dat de term 'res' uitdrukking geeft aan de vastheid en stabiliteit van zijnde, en welomdat elk reëel zijnde een zekere en krachtig gevestigde zijndheid heeft, die niet het resultaat is van een of andere verstandsoperatie." Dit formele kenmerk van zijnde als ding heeft Javelli zeker ontleend aan Thomas, die res etymologisch afleidt van 96 Vgl. de voorgaande beschouwingswijze van zijnde als ens in se a/fi,rmative. 9 De transc., 464a: "Tertia conc1usio. Post conceptum ipsius aliquid statim sequitur conceptus rei. Quoniam dicitur res a sua propria quidditate, vel essentia: propriam autem quidditatem, vel essentiam unumquodque habet, inquantum est indivisum in se, et divisum a quolibet alio, alioquin sua essentia non esset sibi propria: ergo post conceptum unius et aliquid, intellectus ordinate procedens immediate format conceptum rei." 98 Quaestiones super IV Metaphysices, q. 3, in Opera omnia 1. I, 735a: "Dicitur autem res a ratus rata, eo quod ornne ens reale est certae et firmae entitatis praeter opus animae."
Page 2 and 3:
Thomas Instituut te Utrecht Boàrd
Page 4 and 5:
Editorial Board Prof. dr. H.J.M. Sc
Page 6 and 7:
Rudi te Velde OVER GOD ALS PERSOON.
Page 8 and 9:
6 INTRODUCTION A second contributio
Page 10 and 11:
8 HENK J.M. SCHOOT us of the rise a
Page 12 and 13:
10 HENK lM. SCHOOT [...]."(6,5) The
Page 14 and 15:
12 HENK J.M. SCHOOT All of those wh
Page 16 and 17:
14 HENK J.M. SCHOOT intended for th
Page 18 and 19:
16 HENK J.M. SCHOOT the Father and
Page 20 and 21:
18 HENK J.M. SCHOOT also called 'th
Page 22 and 23:
20 HENK J.M. SCHOOT to Jesus: the f
Page 24 and 25:
22 HENK J.M. SCHOOT consists fundam
Page 26 and 27:
24 HENK 1.M. SCHOOT The analysis of
Page 28 and 29:
26 HENK J.M. SCHOOT are the mediato
Page 30 and 31:
28 HENK J.M. SCHOOT Finally, it is
Page 32 and 33:
30 HENKJ.M.SCHOOT being taken serio
Page 34 and 35:
32 HENK 1.M. SCHOOT When I started
Page 37 and 38:
NICHOLAS OF CUSA AND THE RELATION B
Page 39 and 40:
NICHOLAS OF CUSA 37 possibilities i
Page 41 and 42:
NICHOLAS OF CUSA 39 Readers of this
Page 43 and 44:
NICHOLAS OF CUSA with reverence." I
Page 45 and 46:
NICHOLAS OF CUSA 43 God and believe
Page 47 and 48:
NICHOLAS OF CUSA 45 So, on the one
Page 49 and 50:
NICHOLAS OF CUSA 47 So, Saint Paul
Page 51 and 52:
NICHOLAS OF CUSA 49 Word of God. Ev
Page 53 and 54:
NICHOLAS OF CUSA 51 theology of rel
Page 55 and 56:
NICHOLAS OF CUSA 53 Cusanus as a Ch
Page 57 and 58:
NICHOLAS OF CUSA 55 work, Nicholas
Page 59 and 60:
NICHOLAS OF CUSA 57 The ambiguity o
Page 61 and 62:
NICHOLAS OF CUSA 59 Beginning and i
Page 63:
NICHOLAS OF CUSA 61 5. Work, insofa
Page 66 and 67:
64 FRANS J.H. VOSMAN betrifft nicht
Page 68 and 69:
66 FRANS J.H. VOSMAN Wahrheit, die
Page 70 and 71:
68 FRANS J.H. VOSMAN entnommenen Vo
Page 72 and 73:
70 FRANS J.H. VOSMAN Hinblick auf G
Page 74 and 75:
72 FRANS lH. VOSMAN begegnen Gut un
Page 76 and 77:
74 FRANS J.H. VOSMAN wie zwischen H
Page 78 and 79:
76 FRANS J.H. VOSMAN eine Logik des
Page 80 and 81:
78 FRANS J.H. VOSMAN Schrecken der
Page 83 and 84:
OVER GOD ALS PERSOON Kuitert, De Di
Page 85 and 86: OVER GOD ALS PERSOON van de eerste
Page 87 and 88: OVER GOD ALS PERSOON 85 bepaald soo
Page 89 and 90: OVER GOD ALS PERSOON 87 voortkomt u
Page 91 and 92: OVER GOD ALS PERSOON 89 De diepere
Page 93 and 94: OVER GOD ALS PERSOON 91 Persoon-zij
Page 95 and 96: OVER GOD ALS PERSOON 93 waardig per
Page 97 and 98: OVER GOD ALS PERSOON 95 'goddelijke
Page 99 and 100: OVER GOD ALS PERSOON 97 mogen wij d
Page 101 and 102: OVER GOD ALS PERSOON 99 zijnde uit
Page 103 and 104: OVER GOD ALS PERSOON 101 vindt in z
Page 105 and 106: OVER GOD ALS PERSOON 103 identifice
Page 107 and 108: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 135: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 141: TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJ
Page 144 and 145: 142 HENK J.M. SCHOOT islamitisch-ch
Page 146 and 147: 144 HENK lM. SCHOOT verschijnen van
Page 148 and 149: 146 HENK J.M. SCHOOT bedoelt schijn
Page 150 and 151: 148 HENK J.M. SCHOOT van de erfzond
Page 152 and 153: 150 HENK J.M. SCHOOT Ik noem nu in
Page 154 and 155: 152 HENK J.M. SCHOOT God door Mosli
Page 157 and 158: ANNUAL REPORT 2006 Cristina M. Pump
Page 159 and 160: ANNUAL REPORT 2006 157 member of th
Page 161 and 162: Radboud University Nijmegen Utrecht
Page 163 and 164: Individual projects ANNUAL REPORT 2
Page 165 and 166: ANNUAL REPORT 2006 163 Valkenberg,
Page 167 and 168: ANNUAL REPORT 2006 165 Goris, H.J.M
Page 172: 0 0 p 0 ,0 if "0 8 0 \l ~
show all

Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?