Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

OVER GOD ALS PERSOON 87
voortkomt uit een humanitaire impuls van onze kant. God als een
'wie', hoe aarzelend ook, heeft iets te maken met de ervaring van
transeendentie in het persoon-zijn van de ander. En dan juist niet
persoon in de betekenis van het autonoom meester zijn van jezelf,
maar waar de persoon zich toont in de contrastervaring, in de
kwetsbaarheid of daar, waar het bestaan dreigt te breken. Dat is ook
de oerchristelijke ervaring van het kruis.
We hebben hierboven de gedachte besproken dat de
persoonachtige God een product is van beeldvorming, van de
imaginatio, en dat de imaginatio de openheid voor het andere dreigt
af te sluiten. Nu zien we hoe de ervaring van transeendentie op een
bepaalde manier ook gerelateerd kan zijn aan de ander als persoon,
waarvan een appèl tot erkenning en respect uitgaat. In de ander, de
behoeftige, 'iemand' zien is in plaats van hem onder te brengen in
een algemene zakelijke categorie ('een geval van... ') is niet een
product van de imaginatio maar eerder wat we met De Dijn kunnen
noemen een 'symbolische karakterisering'. In de volgende paragraaf
gaan we nader in op de symbolische opvatting van persoon. De titel
van persoon bekleedt ieder menselijk individu met een waardigheid
die erkenning eist binnen een ethische houding van zorg en respect,
zonder dat we evenwel deze aanspraak kunnen begrijpen als
geworteld in de zijnswijze van het individu. Daarmee dreigt het
symbolisch betekeniskader van de ethische praktijk iets
onherleidbaars te worden, iets dat het karakter heeft van een
uiteindelijk contingente praktijk.
3. De Dijn over persoon als symbolische karakterisering
In zijn beschouwing 'De kern van de ethiek,7 stelt Herman De Dijn
de vraag aan de orde hoe het respect voor de menselijke waardigheid
of voor de mens als persoon precies begrepen moet worden.
'Persoon' wordt hier gebruikt in de betekenis van de morele titel van
de mens waarin een aanspraak op respect besloten ligt. De Dijn gaat
niet rechtstreeks in op de vraag naar wat een mens tot persoon
maakt. Hij richt zich op de vraag naar de waardigheid van elke mens;
de specifieke gevoeligheid voor deze waardigheid beschouwt hij als
de 'kern' van de ethiek, waar het eigenlijk in de ethiek om draait. De
7 Opgenomen als hoofdstuk 2 in: Taboes, monsters en loterijen. Ethiek in de
laat-moderne tijd, KapellenIKampen 2003.